Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 13 Index Previous Next
|
1
[य] कीदृशे पुरुषे तात सत्रीषु वा भरतर्षभ शरीः पद्मा वसते नित्यं तन मे बरूहि पितामह 2 [भ] अत्र ते वर्तयिष्यामि यथादृष्टं यथा शरुतम रुक्मिणी देवकीपुत्र संनिधौ पर्यपृच्छत 3 नारायणस्याङ्क गतां जवलन्तीं; दृष्ट्वा शरियं पद्मसमान वक्त्राम कौतूहलाद विस्मितचारुनेत्रा; पप्रच्छ माता मकरध्वजस्य 4 कानीह भूतान्य उपसेवसे तवं; संतिष्ठती कानि न सेवसे तवम तानि तरिलॊकेश्वर भूतकान्ते; तत्त्वेन मे बरूहि महर्षिकन्ये 5 एवं तदा शरीर अभिभाष्यमाणा; देव्या समक्षं गरुड धवजस्य उवाच वाक्यं मधुराभिधानं; मनॊहरं चन्द्र मुखी परसन्ना 6 वसामि सत्ये सुभगे परगल्भे; दक्षे नरे कर्मणि वर्तमाने नाकर्म शीले पुरुषे वसामि; न नास्तिके सांकरिके कृतघ्ने न भिन्नवृत्ते न नृशंसवृत्ते; न चापि चौरे न गुरुष्व असूये 7 ये चाल्पतेजॊबलसत्त्वसारा; हृष्यन्ति कुप्यन्ति च यत्र तत्र न देवि तिष्ठामि तथाविधेषु; नरेषु संसुप्त मनॊरथेषु 8 यश चात्मनि परार्थयते न किं चिद; यश च सवभावॊपहतान्तर आत्मा तेष्व अल्पसंतॊष रतेषु नित्यं; नरेषु नाहं निवसामि देवि 9 वसामि धर्मशीलेषु धर्मज्ञेषु महात्मसु वृद्धसेविषु दान्तेषु सत्त्वज्ञेषु महात्मसु 10 सत्रीषु कषान्तासु दान्तासु देवद्विज परासु च वसामि सत्यशीलासु सवभावनिरतासु च 11 परकीर्णभाण्डाम अनवेक्ष्य कारिणीं; सदा च भर्तुः परतिकूलवादिनीम परस्य वेश्माभिरताम अलज्जाम; एवंविधां सत्रीं परिवर्जयामि 12 लॊकाम अचॊक्षाम अवलेहिनीं च; वयपेतधैर्यां कलहप्रियां च निद्राभिभूतां सततं शयानाम; एवंविधां सत्रीं परिवर्जयामि 13 सत्यासु नित्यं परियदर्शनासु; सौभाग्ययुक्तासु गुणान्वितासु वसामि नारीषु पतिव्रतासु; कल्याण शीलासु विभूषितासु 14 यानेषु कन्यासु विभूषणेषु; यज्ञेषु मेघेषु च वृष्टिमत्सु वसामि फुल्लासु च पद्मिनीषु; नक्षत्रवीथीषु च शारदीषु 15 शैलेषु गॊष्ठेषु तथा वनेषु; सरःसु फुल्लॊत्पलपङ्कजेषु नदीषु हंसस्वननादितासु; करौञ्चावघुष्ट सवरशॊभितासु 16 विस्तीर्णकूलह्रद शॊभितासु; तपस्विसिद्धद्विज सेवितासु वसामि नित्यं सुबहूदकासु; सिंहैर गजैश चाकुलितॊदकासु मत्ते गजे गॊवृषभे नरेन्द्रे; सिंहासने सत्पुरुषे च नित्यम 17 यस्मिन गृहे हूयते हव्यवाहॊ; गॊब्राह्मणश चार्च्यते देवताश च काले च पुष्पैर बलयः करियन्ते; तस्मिन गृहे नित्यम उपैमि वासम 18 सवाध्यायनित्येषु दविजेषु नित्यं; कषत्रे च धर्माभिरते सदैव वैश्ये च कृषाभिरते वसामि; शूद्रे च शुश्रूषणनित्ययुक्ते 19 नारायणे तव एकमना वसानि; सर्वेण भावेन शरीरभूता तस्मिन हि धर्मः सुमहान निविष्टॊ; बरह्मण्यता चात्र तथा परियत्वम 20 नाहं शरीरेण वसामि देवि; नैवं मया शक्यम इहाभिधातुम यस्मिंस तु भावेन वसामि पुंसि; स वर्धते धर्मयशॊ ऽरथकामैः |
1
[y] kīdṛśe puruṣe tāta strīṣu vā bharatarṣabha śrīḥ padmā vasate nityaṃ tan me brūhi pitāmaha 2 [bh] atra te vartayiṣyāmi yathādṛṣṭaṃ yathā śrutam rukmiṇī devakīputra saṃnidhau paryapṛcchata 3 nārāyaṇasyāṅka gatāṃ jvalantīṃ; dṛṣṭvā śriyaṃ padmasamāna vaktrām kautūhalād vismitacārunetrā; papraccha mātā makaradhvajasya 4 kānīha bhūtāny upasevase tvaṃ; saṃtiṣṭhatī kāni na sevase tvam tāni trilokeśvara bhūtakānte; tattvena me brūhi maharṣikanye 5 evaṃ tadā śrīr abhibhāṣyamāṇā; devyā samakṣaṃ garuḍa dhvajasya uvāca vākyaṃ madhurābhidhānaṃ; manoharaṃ candra mukhī prasannā 6 vasāmi satye subhage pragalbhe; dakṣe nare karmaṇi vartamāne nākarma śīle puruṣe vasāmi; na nāstike sāṃkarike kṛtaghne na bhinnavṛtte na nṛśaṃsavṛtte; na cāpi caure na guruṣv asūye 7 ye cālpatejobalasattvasārā; hṛṣyanti kupyanti ca yatra tatra na devi tiṣṭhāmi tathāvidheṣu; nareṣu saṃsupta manoratheṣu 8 yaś cātmani prārthayate na kiṃ cid; yaś ca svabhāvopahatāntar ātmā teṣv alpasaṃtoṣa rateṣu nityaṃ; nareṣu nāhaṃ nivasāmi devi 9 vasāmi dharmaśīleṣu dharmajñeṣu mahātmasu vṛddhaseviṣu dānteṣu sattvajñeṣu mahātmasu 10 strīṣu kṣāntāsu dāntāsu devadvija parāsu ca vasāmi satyaśīlāsu svabhāvaniratāsu ca 11 prakīrṇabhāṇḍām anavekṣya kāriṇīṃ; sadā ca bhartuḥ pratikūlavādinīm parasya veśmābhiratām alajjām; evaṃvidhāṃ strīṃ parivarjayāmi 12 lokām acokṣām avalehinīṃ ca; vyapetadhairyāṃ kalahapriyāṃ ca nidrābhibhūtāṃ satataṃ śayānām; evaṃvidhāṃ strīṃ parivarjayāmi 13 satyāsu nityaṃ priyadarśanāsu; saubhāgyayuktāsu guṇānvitāsu vasāmi nārīṣu pativratāsu; kalyāṇa śīlāsu vibhūṣitāsu 14 yāneṣu kanyāsu vibhūṣaṇeṣu; yajñeṣu megheṣu ca vṛṣṭimatsu vasāmi phullāsu ca padminīṣu; nakṣatravīthīṣu ca śāradīṣu 15 śaileṣu goṣṭheṣu tathā vaneṣu; saraḥsu phullotpalapaṅkajeṣu nadīṣu haṃsasvananāditāsu; krauñcāvaghuṣṭa svaraśobhitāsu 16 vistīrṇakūlahrada śobhitāsu; tapasvisiddhadvija sevitāsu vasāmi nityaṃ subahūdakāsu; siṃhair gajaiś cākulitodakāsu matte gaje govṛṣabhe narendre; siṃhāsane satpuruṣe ca nityam 17 yasmin gṛhe hūyate havyavāho; gobrāhmaṇaś cārcyate devatāś ca kāle ca puṣpair balayaḥ kriyante; tasmin gṛhe nityam upaimi vāsam 18 svādhyāyanityeṣu dvijeṣu nityaṃ; kṣatre ca dharmābhirate sadaiva vaiśye ca kṛṣābhirate vasāmi; śūdre ca śuśrūṣaṇanityayukte 19 nārāyaṇe tv ekamanā vasāni; sarveṇa bhāvena śarīrabhūtā tasmin hi dharmaḥ sumahān niviṣṭo; brahmaṇyatā cātra tathā priyatvam 20 nāhaṃ śarīreṇa vasāmi devi; naivaṃ mayā śakyam ihābhidhātum yasmiṃs tu bhāvena vasāmi puṃsi; sa vardhate dharmayaśo 'rthakāmaiḥ |