Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 8 Index Previous Next
|
1
[स] तद देव नागासुरसिद्धसंघैर; गन्धर्वयक्षाप्सरसां च संघैः बरह्मर्षिराजर्षिसुपर्णजुष्टं; बभौ वियद विस्मयनीय रूपम 2 नानद्यमानं निनदैर मनॊज्ञैर; वादित्रगीतस्तुतिभिश च नृत्तैः सर्वे ऽनतरिक्षे ददृशुर मनुष्याः; खस्थांश च तान विस्मयनीय रूपान 3 ततः परहृष्टाः कुरु पाण्डुयॊधा; वादित्रपत्रायुध सिंहनादैः निनादयन्तॊ वसुधां दिशश च; सवनेन सर्वे दविषतॊ निजघ्नुः 4 नानाश्वमातङ्गरथायुताकुलं; वरासि शक्त्यृष्टि निपातदुःसहम अभीरुजुष्टं हतदेहसंकुलं; रणाजिरं लॊहितरक्तम आबभौ 5 तथा परवृत्ते ऽसत्रभृतां पराभवे; धनंजयश चाधिरथिश च सायकैः दिशश च सैन्यं च शितैर अजिह्मगैः; परस्परं परॊर्णुवतुः सम दंशितौ 6 ततस तवदीयाश च परे च सायकैः; कृते ऽनधकारे विविदुर न किं चन भयात तु ताव एव रथौ समाश्रयंस; तमॊनुदौ खे परसृता इवांशवः 7 ततॊ ऽसत्रम अस्त्रेण परस्परस्य तौ; विधूय वाताव इव पूर्वपश्चिमौ घनान्धकारे वितते तमॊनुदौ; यथॊदितौ तद्वद अतीव रेजतुः 8 न चाभिमन्तव्यम इति परचॊदिताः; परे तवदीयाश च तदावतस्थिरे महारथौ तौ परिवार्य सर्वतः; सुरासुरा वासव शम्बराव इव 9 मृदङ्गभेरीपणवानकस्वनैर; निनादिते भारत शङ्खनिस्वनैः ससिंह नादौ बभतुर नरॊत्तमौ; शशाङ्कसूर्याव इव मेघसंप्लवे 10 महाधनुर मण्डला मध्यगाव उभौ; सुवर्चसौ बाणसहस्ररश्मिनौ दिधक्षमाणौ सचराचरं जगद; युगास्त सूर्याव इव दुःसहौ रणे 11 उभाव अजेयाव अहितान्तकाव उभौ; जिघांसतुस तौ कृतिनौ परस्परम महाहवे वीर वरौ समीयतुर; यथेन्द्र जम्भाव इव कर्ण पाण्डवौ 12 ततॊ महास्त्राणि महाधनुर्धरौ; विमुञ्चमानाव इषुभिर भयानकैः नराश्वनागानमितौ निजघ्नतुः; परस्परं जघ्नतुर उत्तमेषुभिः 13 ततॊ विसस्रुः पुनर अर्दिताः शरैर; नरॊत्तमाभ्यां कुरुपाण्डवाश्रयाः सनागपत्त्यश्वरथा दिशॊ गतास; तथा यथा सिंहभयाद वनौकसः 14 ततस तु दुर्यॊधन भॊजसौबलाः; कृपश च शारद्वत सूनुना सह महारथाः पञ्च धनंजयाच्युतौ; शरैः शरीरान्तकरैर अताडयन 15 धनूंषि तेषाम इषुधीन हयान धवजान; रथांश च सूतांश च धनंजयः शरैः समं च चिच्छेद पराभिनच च ताञ; शरॊत्तमैर दवादशभिश च सूतजम 16 अथाभ्यधावंस तवरिताः शतं रथाः; शतं च नागार्जुनम आततायिनः शकास तुखारा यवनाश च सादिनः; सहैव काम्बॊजवरैर जिघांसवः 17 वरायुधान पाणिगतान करैः सह; कषुरैर नयकृन्तंस तवरिताः शिरांसि च हयांश च नागांश च रथांश च युध्यतां; धनंजयः शत्रुगणं तम अक्षिणॊत 18 ततॊ ऽनतरिक्षे सुरतूर्य निस्वनाः; ससाधु वादा हृषितैः समीरिताः निपेतुर अप्य उत्तमपुष्पपृष्टयः; सुरूप गन्धाः पवनेरिताः शिवाः 19 तद अद्भुतं देवमनुष्यसाक्षिकं; समीक्ष्य भूतानि विसिष्मियुर नृप तवात्मजः सूत सूतश च न वयथां; न विस्मयं जग्मतुर एकनिश्चयौ 20 अथाब्रवीद दरॊणसुतस तवात्मजं; करं करेण परतिपीड्य सान्त्वयन परसीद दुर्यॊधन शाम्य पाण्डवैर; अलं विरॊधेन धिग अस्तु विग्रहम 21 हतॊ गुरुर बरह्म समॊ महास्त्रवित; तथैव भीष्म परमुखा नरर्षभाः अहं तव अवध्यॊ मम चापि मातुलः; परशाधि राज्यं साह पाण्डवैर चिरम 22 धनंजयः सथास्यति वारितॊ मया; जनार्दनॊ नैव विरॊधम इच्छति युधिष्ठिरॊ भूतहिते सदा रतॊ; वृकॊदरस तद्वशगस तथा यमौ 23 तवया च पार्थैश च परस्परेण; परजाः शिवं पराप्नुयुर इच्छति तवयि वरजन्तु शेषाः सवपुराणि पार्थिवा; निवृत्तवैराश च भवन्तु सैनिकाः 24 न चेद वचः शरॊष्यसि मे नराधिप; धरुवं परतप्तासि हतॊ ऽरिभिर युधि इदं च दृष्टं जगता सह तवया; कृतं यद एकेन किरीटिमालिना यथा न कुर्याद बलभिन्न चान्तकॊ; न च परचेता भगवान न यक्षराट 25 अतॊ ऽपि भूयांश च गुणैर धनंजयः; स चाभिपत्स्यत्य अखिलं वचॊ मम तवानुयात्रां च तथा करिष्यति; परसीद राजञ जगतः शमाय वै 26 ममापि मानः परमः सदा तवयि; बरवीम्य अतस तवां परमाच च सौहृदात निवारयिष्यामि हि कर्णम अप्य अहं; यदा भवान सप्रणयॊ भविष्यति 27 वदन्ति मित्रं सहजं विचक्षणास; तथैव साम्ना च धनेन चार्जितम परतापतश चॊपनतं चतुर्विधं; तद अस्ति सर्वं तवयि पाण्डवेषु च 28 निसर्गतस ते तव वीर बान्धवाः; पुनश च साम्ना च समाप्नुहि सथिरम तवयि परसन्ने यदि मित्रताम इयुर; धरुवं नरेन्द्रेन्द्र तथा तवम आचर 29 स एवम उक्तः सुहृदा वचॊ हितं; विचिन्त्य निःश्वस्य च दुर्मनाब्रवीत यथा भवान आह सखे तथैव तन; ममापि च जञापयतॊ वचः शृणु 30 निहत्य दुःशासनम उक्तवान बहु; परसह्य शार्दूलवद एष दुर्मतिः वृकॊदरस तद धृदये मम सथितं; न तत्परॊक्षं भवतः कुतः शमः 31 न चापि कर्णं गुरुपुत्र संस्तवाद; उपारमेत्य अर्हसि वक्तुम अच्युत शरमेण युक्तॊ महताद्य फल्गुनस; तम एष कर्णः परसाभं हनिष्यति 32 तम एवम उक्त्वाभ्यनुनीय चासकृत; तवात्मजः सवान अनुशास्ति सैनिकान समाघ्नताभिद्रवताहितान इमान; सबाणशब्दान किम उ जॊषम आस्यते |
1
[s] tad deva nāgāsurasiddhasaṃghair; gandharvayakṣāpsarasāṃ ca saṃghaiḥ brahmarṣirājarṣisuparṇajuṣṭaṃ; babhau viyad vismayanīya rūpam 2 nānadyamānaṃ ninadair manojñair; vāditragītastutibhiś ca nṛttaiḥ sarve 'ntarikṣe dadṛśur manuṣyāḥ; khasthāṃś ca tān vismayanīya rūpān 3 tataḥ prahṛṣṭāḥ kuru pāṇḍuyodhā; vāditrapatrāyudha siṃhanādaiḥ ninādayanto vasudhāṃ diśaś ca; svanena sarve dviṣato nijaghnuḥ 4 nānāśvamātaṅgarathāyutākulaṃ; varāsi śaktyṛṣṭi nipātaduḥsaham abhīrujuṣṭaṃ hatadehasaṃkulaṃ; raṇājiraṃ lohitaraktam ābabhau 5 tathā pravṛtte 'strabhṛtāṃ parābhave; dhanaṃjayaś cādhirathiś ca sāyakaiḥ diśaś ca sainyaṃ ca śitair ajihmagaiḥ; parasparaṃ prorṇuvatuḥ sma daṃśitau 6 tatas tvadīyāś ca pare ca sāyakaiḥ; kṛte 'ndhakāre vividur na kiṃ cana bhayāt tu tāv eva rathau samāśrayaṃs; tamonudau khe prasṛtā ivāṃśavaḥ 7 tato 'stram astreṇa parasparasya tau; vidhūya vātāv iva pūrvapaścimau ghanāndhakāre vitate tamonudau; yathoditau tadvad atīva rejatuḥ 8 na cābhimantavyam iti pracoditāḥ; pare tvadīyāś ca tadāvatasthire mahārathau tau parivārya sarvataḥ; surāsurā vāsava śambarāv iva 9 mṛdaṅgabherīpaṇavānakasvanair; ninādite bhārata śaṅkhanisvanaiḥ sasiṃha nādau babhatur narottamau; śaśāṅkasūryāv iva meghasaṃplave 10 mahādhanur maṇḍalā madhyagāv ubhau; suvarcasau bāṇasahasraraśminau didhakṣamāṇau sacarācaraṃ jagad; yugāsta sūryāv iva duḥsahau raṇe 11 ubhāv ajeyāv ahitāntakāv ubhau; jighāṃsatus tau kṛtinau parasparam mahāhave vīra varau samīyatur; yathendra jambhāv iva karṇa pāṇḍavau 12 tato mahāstrāṇi mahādhanurdharau; vimuñcamānāv iṣubhir bhayānakaiḥ narāśvanāgānamitau nijaghnatuḥ; parasparaṃ jaghnatur uttameṣubhiḥ 13 tato visasruḥ punar arditāḥ śarair; narottamābhyāṃ kurupāṇḍavāśrayāḥ sanāgapattyaśvarathā diśo gatās; tathā yathā siṃhabhayād vanaukasaḥ 14 tatas tu duryodhana bhojasaubalāḥ; kṛpaś ca śāradvata sūnunā saha mahārathāḥ pañca dhanaṃjayācyutau; śaraiḥ śarīrāntakarair atāḍayan 15 dhanūṃṣi teṣām iṣudhīn hayān dhvajān; rathāṃś ca sūtāṃś ca dhanaṃjayaḥ śaraiḥ samaṃ ca ciccheda parābhinac ca tāñ; śarottamair dvādaśabhiś ca sūtajam 16 athābhyadhāvaṃs tvaritāḥ śataṃ rathāḥ; śataṃ ca nāgārjunam ātatāyinaḥ śakās tukhārā yavanāś ca sādinaḥ; sahaiva kāmbojavarair jighāṃsavaḥ 17 varāyudhān pāṇigatān karaiḥ saha; kṣurair nyakṛntaṃs tvaritāḥ śirāṃsi ca hayāṃś ca nāgāṃś ca rathāṃś ca yudhyatāṃ; dhanaṃjayaḥ śatrugaṇaṃ tam akṣiṇot 18 tato 'ntarikṣe suratūrya nisvanāḥ; sasādhu vādā hṛṣitaiḥ samīritāḥ nipetur apy uttamapuṣpapṛṣṭayaḥ; surūpa gandhāḥ pavaneritāḥ śivāḥ 19 tad adbhutaṃ devamanuṣyasākṣikaṃ; samīkṣya bhūtāni visiṣmiyur nṛpa tavātmajaḥ sūta sūtaś ca na vyathāṃ; na vismayaṃ jagmatur ekaniścayau 20 athābravīd droṇasutas tavātmajaṃ; karaṃ kareṇa pratipīḍya sāntvayan prasīda duryodhana śāmya pāṇḍavair; alaṃ virodhena dhig astu vigraham 21 hato gurur brahma samo mahāstravit; tathaiva bhīṣma pramukhā nararṣabhāḥ ahaṃ tv avadhyo mama cāpi mātulaḥ; praśādhi rājyaṃ sāha pāṇḍavair ciram 22 dhanaṃjayaḥ sthāsyati vārito mayā; janārdano naiva virodham icchati yudhiṣṭhiro bhūtahite sadā rato; vṛkodaras tadvaśagas tathā yamau 23 tvayā ca pārthaiś ca paraspareṇa; prajāḥ śivaṃ prāpnuyur icchati tvayi vrajantu śeṣāḥ svapurāṇi pārthivā; nivṛttavairāś ca bhavantu sainikāḥ 24 na ced vacaḥ śroṣyasi me narādhipa; dhruvaṃ prataptāsi hato 'ribhir yudhi idaṃ ca dṛṣṭaṃ jagatā saha tvayā; kṛtaṃ yad ekena kirīṭimālinā yathā na kuryād balabhinna cāntako; na ca pracetā bhagavān na yakṣarāṭ 25 ato 'pi bhūyāṃś ca guṇair dhanaṃjayaḥ; sa cābhipatsyaty akhilaṃ vaco mama tavānuyātrāṃ ca tathā kariṣyati; prasīda rājañ jagataḥ śamāya vai 26 mamāpi mānaḥ paramaḥ sadā tvayi; bravīmy atas tvāṃ paramāc ca sauhṛdāt nivārayiṣyāmi hi karṇam apy ahaṃ; yadā bhavān sapraṇayo bhaviṣyati 27 vadanti mitraṃ sahajaṃ vicakṣaṇās; tathaiva sāmnā ca dhanena cārjitam pratāpataś copanataṃ caturvidhaṃ; tad asti sarvaṃ tvayi pāṇḍaveṣu ca 28 nisargatas te tava vīra bāndhavāḥ; punaś ca sāmnā ca samāpnuhi sthiram tvayi prasanne yadi mitratām iyur; dhruvaṃ narendrendra tathā tvam ācara 29 sa evam uktaḥ suhṛdā vaco hitaṃ; vicintya niḥśvasya ca durmanābravīt yathā bhavān āha sakhe tathaiva tan; mamāpi ca jñāpayato vacaḥ śṛṇu 30 nihatya duḥśāsanam uktavān bahu; prasahya śārdūlavad eṣa durmatiḥ vṛkodaras tad dhṛdaye mama sthitaṃ; na tatparokṣaṃ bhavataḥ kutaḥ śamaḥ 31 na cāpi karṇaṃ guruputra saṃstavād; upāramety arhasi vaktum acyuta śrameṇa yukto mahatādya phalgunas; tam eṣa karṇaḥ prasābhaṃ haniṣyati 32 tam evam uktvābhyanunīya cāsakṛt; tavātmajaḥ svān anuśāsti sainikān samāghnatābhidravatāhitān imān; sabāṇaśabdān kim u joṣam āsyate |