The Celtic Dragon Myth, by J.F. Campbell, [1911], at sacred-texts.com
Bha duine bochd ann roimhe so agus bha trì gillean aige. Smaointich iad gum 2 fàgadh iad an athair agus gum falbhadh iad a dhiarraidh an fhortain. Dhfhalbh an triùir comhla air an aon rathad mhór. Bha iad a falbh gos an dthainig iad gu rathad mór a bha sgaoileadh na thrì miaran. Thuirt iad ri cheile an uair a chunnaic iad na trì rathaidean móra gon gabhadh gach fear aca rathad rathad mór air leth.
Ghabh am fear a bu 3 shine an rathad a bha dol an ear, s ghabh am fear miadhonach an rathad a bha dol an iar, agus ghabh am fear òg an rathad miadhon. Air dhan fhear a bòige bhith treis air falbh choinnich leomhann is calman is radan e, s iad a sabaid. Thuirt an leomhann, "De, ghille, am beachd a thagad orm fhìn a bhith na leithid so do dhàite?" "Mata," ars esan, "chan eil beachd agam ach nach ann an sin a bu chòir d ur leithid a bhith, ach feadh bhruach aibhnichean."
[paragraph continues] Chord so ris an leomhann agus thuirt e ris, "Na bi ann an càs a choidhch nach cuimhnich thu ormsa." Thuirt an radan ris: "Dem beachd a thagad orm-sa bhith na leithid so do dhàite?" "Chan eil beachd agam fhìn," ars esan, "ach gor h-ann a bu choir duit a bhith a cruinneachadh còs 1 an los e bhith agad a feitheamh air a gheamhradh." Chòrd so ris an radan agus thuirt e ris, "Na bi ann an càs a choidhch nach cuimhnich thu orm-sa."
Dhfhoighneac an calman deth: "De bharail a thagad orm fhìn a bhith anns an àite so?" "S e a bharail a thagam fhìn gor h-ann a bu chòir duit a bhith feadh gheugan is bhruthaichean is chreag," ars esan. Chòrd so ris a chalman s thuirt e ris: "Na bi ann an càs a choidhch nach cuimhnich thu orm-sa."
Dhfhalbh e, s bha e a falbh gun 2 tamh gun fhois gu 3 bial na h-oidhche; s am bial na h-oidhche choinnich caisteal mór ris. Chaidh e stigh don chaisteal. Cha robh duin a stigh sa chidsin an sin ach aona chòcaireseana chòcaire móragus s en còcaire mór a theireadh iad ris.
Rinn e fasdadh; agus s en obair a fhuair e bhith còcaireachd fon chòcaire mhór; agus s en còcaire beag a theireadh iad ris. Bha e dà oidhch anns an tigh s cha robh e faicinn bean idir. Dhfhoighneac e can robh h-uile bean a bha san tigh ud, an robh bean idir ann. "Chan eil ann ach nighean an righ, s chan e h-uile h-aon a gheibh
thun a leapa," ars an còcaire mór. Dhfhoighneac e con àird den tigh an robh an seombar s an robh i a cadal. "Anns an àirde tuath," ars an còcaire.
Smaointich e air a chalman, s chaidh e na chalman s ghrad leum e gu mullach an t-simlear. An uair a ràinig e mullach an t-similear smaointich e air an radan s chaidh e na radan s ghrad leum e sìos gu bonn an àite-theine. Smaointich en sin air a bhith na dhuine s chaidh e na dhuine s dh- fhalbh e thun leaba nighean an rìgh.
Thòisich e air cleasachd rithe, s air an fhàinne bh air a làimh a thoirt di. Lig is eubh. Thàinig a h-athair a nuas s bha esan na radan fon leaba. Thòisich a h-athair ri coinneamh a thoirt di airson a bhith g eubhach s gun duin anns an rum san robh i.
Cha bu luaithe dhfhalbh a h-athair na chaidh esan na dhuin a rithisd, s a chaidh e chleasachd ris an fhàinne gus an dthug e dhi e.
An uair a thug e dhi am fàinne smaointich e air an radan s chaidh e na radan a suas gu barr an t-simlear. An uair a ràinig e bàrr an t-simlear smaointich e air a chalman s chaidh e na chalman. Gheàrr e ite, s chaidh e far an robh an còcaire mór sa chidsin.
De bha ach blàr mór ri bhith an lar na mhàireach aig an righ ri righ cumhachdach eile. Nam biodh am blàr air a chur air an righ chailleadh en rìgheachd agus a nighean. Duine sam bith a
chuideachadh leis gus am blàr a chur leis gheibheadh e a nighean ri phòsadh.
An lar na mhàireach chruinnich a h-uile duine s an rìgheachd a chur a chath leis an righ. Thug an còcaire beag an còcaire mór leis comhla ris.
An uair a bhan righ treis a cur a bhlàir de rinn e ach a chuimhneachadh gun dfhàg en deise chruadhach a bfhearr a bh aige crochte ri taobh na leapa.
Dh iarr e fear sam bith a bu luaithe a bheireadh a ionnsuidh an deise, e a toirt a ionnsuidh chionn gun robh e smaointeachadh nam biodh i aige gun rachadh am blàr leis.
De rinn na gillean ach falbh s a h-uile h-aon riamh dhiubh ruisgte gun traoidht 1 umpa. Dhfhalbh an còcaire beag na chalman s ràinig en tigh rompa s dhinnis e do nighean an rìgh mar a bha m blàr a dol. Thug e leis an deise chruadhach. An uair a bha àdsan 2 gos a bhith dhachaidh, de bha esan ach an deise chruadhach leis.
Thug en deise chruadhach thun an righ; agus de bham blàr ach a dol air an rìgh an uair sin. Smaointich e air an leòmhann s chaidh e na leòmhann; s de a rinn e ach a h-uile gin de naimhdean an rìgh a thilleadh; s reub is smùid is mharbh e a h-uile h-aon diubh s chuir em blàr leis an rìgh.
An uair a chaidh am blàr leis an righ de bha ach an còcaire mór a ràdh gur 1 h-e fhìn 2 a chuir am blàr. De bhan oidhche sin ach reite gu bhith aig nighean an righ s aig a chòcaire mhór. Chruinnich a h-uile duine s an rìgheachd 3 thun na reite.
Mun do thòisich an reite de dh iarr an righ orr ach dol a dhianamh 4 chleasan.
"Gad a theannainn fhìn ri dol a dhianamh chleasan chan eil fhios am 5 nach gabhadh sibh eagal," ars an còcaire beag.
Bha làn an tighe stighe de mhnathan uaisle s de dhaoin uaisle aig an reite.
Dhfhalbh en uair sin agus de a smaointich e ach a bhith na radan, s chaidh e na radan. Smaointich e sin air a bhith na chalman s chaidh e na chalman; is thòisich e le bun a sgeith ris an t-solusd s ri bhith cur as an t-soluisd. Thòisich na mnathan uaisle ri ceol s ri spòrs a ghabhail daibh fhìn 6 an uair a chunnaic iad duin a dol na chalman s na radan. Chaidh esan an sin na leòmhann feadh an tighe, a fosgladh a bhial airson a h-uile duin itheadh; s ma bha spòrs is ceòl aig na mnathan uaisle roimhid bha iad a nis air an oillteachadh a teicheadh anns na cùilltean; s cha be n còcaire mór a bu lugha ghabh do dhoillt.
"Is fhior sin, s cha bhrìagan," ars an rìgh;
[paragraph continues] "is tus, a ghille mhath, a chuir am blàr leom-sa, s chan e m fear a tha dol a dhfhaotainn mo nighinn ra pòsadh."
Ghabh an còcaire mór a mach as an t-seombar leis an nàire, s a h-uile duin a fochaid air; is phòs an còcaire beag agus nighean an rìgh.
149:1 From Margaret Mackinnon, Berneray, who learnt it from John Morrison, Rusgary, Berneray, now a tenant in North Uist. August, 1859.
149:2 eud gom. The pronoun 3rd pl. is eud, ead throughout.
149:3 MS. bo.
150:1 Porous material for fire.
150:2 gon.
150:3 go.
152:1 Probably a corruption of "thread," says Hector Maclean. Other variants are, trìd, trait, tròidht.
152:2 For iad-san.
153:1 gor.
153:2 Dialectal.
153:3 MS. rìghreachd.
153:4 MS. has dhianadh.
153:5 Short for agam.
153:6 Dialectal.