Book 5
Chapter 4
|
1
tataḥ sa madhyaṃ gatam aṃśumantaṃ; jyotsnāvitānaṃ mahad udvamantam dadarśa dhīmān divi bhānumantaṃ; goṣṭhe vṛṣaṃ mattam iva bhramantam 2 lokasya pāpāni vināśayantaṃ; mahodadhiṃ cāpi samedhayantam bhūtāni sarvāṇi virājayantaṃ; dadarśa śītāṃśum athābhiyāntam 3 yā bhāti lakṣmīr bhuvi mandarasthā; tathā pradoṣeṣu ca sāgarasthā tathaiva toyeṣu ca puṣkarasthā; rarāja sā cāruniśākarasthā 4 haṃso yathā rājatapañjurasthaḥ; siṃho yathā mandarakandarasthaḥ vīro yathā garvitakuñjarasthaś; candro 'pi babhrāja tathāmbarasthaḥ 5 sthitaḥ kakudmān iva tīkṣṇaśṛṅgo; mahācalaḥ śveta ivoccaśṛṅgaḥ hastīva jāmbūnadabaddhaśṛṅgo; vibhāti candraḥ paripūrṇaśṛṅgaḥ 6 prakāśacandrodayanaṣṭadoṣaḥ; pravṛddharakṣaḥ piśitāśadoṣaḥ rāmābhirāmeritacittadoṣaḥ; svargaprakāśo bhagavān pradoṣaḥ 7 tantrī svanāḥ karṇasukhāḥ pravṛttāḥ; svapanti nāryaḥ patibhiḥ suvṛttāḥ naktaṃcarāś cāpi tathā pravṛttā; vihartum atyadbhutaraudravṛttāḥ 8 mattapramattāni samākulāni; rathāśvabhadrāsanasaṃkulāni vīraśriyā cāpi samākulāni; dadarśa dhīmān sa kapiḥ kulāni 9 parasparaṃ cādhikam ākṣipanti; bhujāṃś ca pīnān adhivikṣipanti mattapralāpān adhivikṣipanti; mattāni cānyonyam adhikṣipanti 10 rakṣāṃsi vakṣāṃsi ca vikṣipanti; gātrāṇi kāntāsu ca vikṣipanti dadarśa kāntāś ca samālapanti; tathāparās tatra punaḥ svapanti 11 mahāgajaiś cāpi tathā nadadbhiḥ; sūpūjitaiś cāpi tathā susadbhiḥ rarāja vīraiś ca viniḥśvasadbhir; hrado bhujaṅgair iva niḥśvasadbhiḥ 12 buddhipradhānān rucirābhidhānān; saṃśraddadhānāñ jagataḥ pradhānān nānāvidhānān rucirābhidhānān; dadarśa tasyāṃ puri yātudhānān 13 nananda dṛṣṭvā sa ca tān surūpān; nānāguṇān ātmaguṇānurūpān vidyotamānān sa ca tān surūpān; dadarśa kāṃś cic ca punar virūpān 14 tato varārhāḥ suviśuddhabhāvās; teṣāṃ striyas tatra mahānubhāvāḥ priyeṣu pāneṣu ca saktabhāvā; dadarśa tārā iva suprabhāvāḥ 15 śriyā jvalantīs trapayopagūḍhā; niśīthakāle ramaṇopagūḍhāḥ dadarśa kāś cit pramadopagūḍhā; yathā vihaṃgāḥ kusumopagūḍāḥ 16 anyāḥ punar harmyatalopaviṣṭās; tatra priyāṅkeṣu sukhopaviṣṭāḥ bhartuḥ priyā dharmaparā niviṣṭā; dadarśa dhīmān manadābhiviṣṭāḥ 17 aprāvṛtāḥ kāñcanarājivarṇāḥ; kāś cit parārdhyās tapanīyavarṇāḥ punaś ca kāś cic chaśalakṣmavarṇāḥ; kāntaprahīṇā rucirāṅgavarṇāḥ 18 tataḥ priyān prāpya mano'bhirāmān; suprītiyuktāḥ prasamīkṣya rāmāḥ gṛheṣu hṛṣṭāḥ paramābhirāmā; haripravīraḥ sa dadarśa rāmāḥ 19 candraprakāśāś ca hi vaktramālā; vakrākṣipakṣmāś ca sunetramālāḥ vibhūṣaṇānāṃ ca dadarśa mālāḥ; śatahradānām iva cārumālāḥ 20 na tv eva sītāṃ paramābhijātāṃ; pathi sthite rājakule prajātām latāṃ praphullām iva sādhujātāṃ; dadarśa tanvīṃ manasābhijātām 21 sanātane vartmani saṃniviṣṭāṃ; rāmekṣaṇīṃ tāṃ madanābhiviṣṭām bhartur manaḥ śrīmad anupraviṣṭāṃ; strībhyo varābhyaś ca sadā viśiṣṭām 22 uṣṇārditāṃ sānusṛtāsrakaṇṭhīṃ; purā varārhottamaniṣkakaṇṭhīm sujātapakṣmām abhiraktakaṇṭhīṃ; vane pravṛttām iva nīlakaṇṭhīm 23 avyaktalekhām iva candralekhāṃ; pāṃsupradigdhām iva hemalekhām kṣataprarūḍhām iva bāṇalekhāṃ; vāyuprabhinnām iva meghalekhām 24 sītām apaśyan manujeśvarasya; rāmasya patnīṃ vadatāṃ varasya babhūva duḥkhābhihataś cirasya; plavaṃgamo manda ivācirasya |
1
ततः स मध्यं गतम अंशुमन्तं; जयॊत्स्नावितानं महद उद्वमन्तम ददर्श धीमान दिवि भानुमन्तं; गॊष्ठे वृषं मत्तम इव भरमन्तम 2 लॊकस्य पापानि विनाशयन्तं; महॊदधिं चापि समेधयन्तम भूतानि सर्वाणि विराजयन्तं; ददर्श शीतांशुम अथाभियान्तम 3 या भाति लक्ष्मीर भुवि मन्दरस्था; तथा परदॊषेषु च सागरस्था तथैव तॊयेषु च पुष्करस्था; रराज सा चारुनिशाकरस्था 4 हंसॊ यथा राजतपञ्जुरस्थः; सिंहॊ यथा मन्दरकन्दरस्थः वीरॊ यथा गर्वितकुञ्जरस्थश; चन्द्रॊ ऽपि बभ्राज तथाम्बरस्थः 5 सथितः ककुद्मान इव तीक्ष्णशृङ्गॊ; महाचलः शवेत इवॊच्चशृङ्गः हस्तीव जाम्बूनदबद्धशृङ्गॊ; विभाति चन्द्रः परिपूर्णशृङ्गः 6 परकाशचन्द्रॊदयनष्टदॊषः; परवृद्धरक्षः पिशिताशदॊषः रामाभिरामेरितचित्तदॊषः; सवर्गप्रकाशॊ भगवान परदॊषः 7 तन्त्री सवनाः कर्णसुखाः परवृत्ताः; सवपन्ति नार्यः पतिभिः सुवृत्ताः नक्तंचराश चापि तथा परवृत्ता; विहर्तुम अत्यद्भुतरौद्रवृत्ताः 8 मत्तप्रमत्तानि समाकुलानि; रथाश्वभद्रासनसंकुलानि वीरश्रिया चापि समाकुलानि; ददर्श धीमान स कपिः कुलानि 9 परस्परं चाधिकम आक्षिपन्ति; भुजांश च पीनान अधिविक्षिपन्ति मत्तप्रलापान अधिविक्षिपन्ति; मत्तानि चान्यॊन्यम अधिक्षिपन्ति 10 रक्षांसि वक्षांसि च विक्षिपन्ति; गात्राणि कान्तासु च विक्षिपन्ति ददर्श कान्ताश च समालपन्ति; तथापरास तत्र पुनः सवपन्ति 11 महागजैश चापि तथा नदद्भिः; सूपूजितैश चापि तथा सुसद्भिः रराज वीरैश च विनिःश्वसद्भिर; हरदॊ भुजङ्गैर इव निःश्वसद्भिः 12 बुद्धिप्रधानान रुचिराभिधानान; संश्रद्दधानाञ जगतः परधानान नानाविधानान रुचिराभिधानान; ददर्श तस्यां पुरि यातुधानान 13 ननन्द दृष्ट्वा स च तान सुरूपान; नानागुणान आत्मगुणानुरूपान विद्यॊतमानान स च तान सुरूपान; ददर्श कांश चिच च पुनर विरूपान 14 ततॊ वरार्हाः सुविशुद्धभावास; तेषां सत्रियस तत्र महानुभावाः परियेषु पानेषु च सक्तभावा; ददर्श तारा इव सुप्रभावाः 15 शरिया जवलन्तीस तरपयॊपगूढा; निशीथकाले रमणॊपगूढाः ददर्श काश चित परमदॊपगूढा; यथा विहंगाः कुसुमॊपगूडाः 16 अन्याः पुनर हर्म्यतलॊपविष्टास; तत्र परियाङ्केषु सुखॊपविष्टाः भर्तुः परिया धर्मपरा निविष्टा; ददर्श धीमान मनदाभिविष्टाः 17 अप्रावृताः काञ्चनराजिवर्णाः; काश चित परार्ध्यास तपनीयवर्णाः पुनश च काश चिच छशलक्ष्मवर्णाः; कान्तप्रहीणा रुचिराङ्गवर्णाः 18 ततः परियान पराप्य मनॊऽभिरामान; सुप्रीतियुक्ताः परसमीक्ष्य रामाः गृहेषु हृष्टाः परमाभिरामा; हरिप्रवीरः स ददर्श रामाः 19 चन्द्रप्रकाशाश च हि वक्त्रमाला; वक्राक्षिपक्ष्माश च सुनेत्रमालाः विभूषणानां च ददर्श मालाः; शतह्रदानाम इव चारुमालाः 20 न तव एव सीतां परमाभिजातां; पथि सथिते राजकुले परजाताम लतां परफुल्लाम इव साधुजातां; ददर्श तन्वीं मनसाभिजाताम 21 सनातने वर्त्मनि संनिविष्टां; रामेक्षणीं तां मदनाभिविष्टाम भर्तुर मनः शरीमद अनुप्रविष्टां; सत्रीभ्यॊ वराभ्यश च सदा विशिष्टाम 22 उष्णार्दितां सानुसृतास्रकण्ठीं; पुरा वरार्हॊत्तमनिष्ककण्ठीम सुजातपक्ष्माम अभिरक्तकण्ठीं; वने परवृत्ताम इव नीलकण्ठीम 23 अव्यक्तलेखाम इव चन्द्रलेखां; पांसुप्रदिग्धाम इव हेमलेखाम कषतप्ररूढाम इव बाणलेखां; वायुप्रभिन्नाम इव मेघलेखाम 24 सीताम अपश्यन मनुजेश्वरस्य; रामस्य पत्नीं वदतां वरस्य बभूव दुःखाभिहतश चिरस्य; पलवंगमॊ मन्द इवाचिरस्य |