Book 1
Chapter 37
|
1
tāṃ kathāṃ kauśiko rāme nivedya madhurākṣaram punar evāparaṃ vākyaṃ kākutstham idam abravīt 2 ayodhyādhipatiḥ śūraḥ pūrvam āsīn narādhipaḥ sagaro nāma dharmātmā prajākāmaḥ sa cāprajaḥ 3 vaidarbhaduhitā rāma keśinī nāma nāmataḥ jyeṣṭhā sagarapatnī sā dharmiṣṭhā satyavādinī 4 ariṣṭanemiduhitā rūpeṇāpratimā bhuvi dvitīyā sagarasyāsīt patnī sumatisaṃjñitā 5 tābhyāṃ saha tadā rājā patnībhyāṃ taptavāṃs tapaḥ himavantaṃ samāsādya bhṛguprasravaṇe girau 6 atha varṣa śate pūrṇe tapasārādhito muniḥ sagarāya varaṃ prādād bhṛguḥ satyavatāṃ varaḥ 7 apatyalābhaḥ sumahān bhaviṣyati tavānagha kīrtiṃ cāpratimāṃ loke prāpsyase puruṣarṣabha 8 ekā janayitā tāta putraṃ vaṃśakaraṃ tava ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi aparā janayiṣyati 9 bhāṣamāṇaṃ naravyāghraṃ rājapatnyau prasādya tam ūcatuḥ paramaprīte kṛtāñjalipuṭe tadā 10 ekaḥ kasyāḥ suto brahman kā bahūñ janayiṣyati śrotum icchāvahe brahman satyam astu vacas tava 11 tayos tad vacanaṃ śrutvā bhṛguḥ parama dhārmikaḥ uvāca paramāṃ vāṇīṃ svacchando 'tra vidhīyatām 12 eko vaṃśakaro vāstu bahavo vā mahābalāḥ kīrtimanto mahotsāhāḥ kā vā kaṃ varam icchati 13 munes tu vacanaṃ śrutvā keśinī raghunandana putraṃ vaṃśakaraṃ rāma jagrāha nṛpasaṃnidhau 14 ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi suparṇabhaginī tadā mahotsāhān kīrtimato jagrāha sumatiḥ sutān 15 pradakṣiṇam ṛṣiṃ kṛtvā śirasābhipraṇamya ca jagāma svapuraṃ rājā sabhāryā raghunandana 16 atha kāle gate tasmiñ jyeṣṭhā putraṃ vyajāyata asamañja iti khyātaṃ keśinī sagarātmajam 17 sumatis tu naravyāghra garbhatumbaṃ vyajāyata ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇi tumbabhedād viniḥsṛtāḥ 18 ghṛtapūrṇeṣu kumbheṣu dhātryas tān samavardhayan kālena mahatā sarve yauvanaṃ pratipedire 19 atha dīrgheṇa kālena rūpayauvanaśālinaḥ ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇi sagarasyābhavaṃs tadā 20 sa ca jyeṣṭho naraśreṣṭha sagarasyātmasaṃbhavaḥ bālān gṛhītvā tu jale sarayvā raghunandana prakṣipya prahasan nityaṃ majjatas tān nirīkṣya vai 21 paurāṇām ahite yuktaḥ pitrā nirvāsitaḥ purāt 22 tasya putro 'ṃśumān nāma asamañjasya vīryavān saṃmataḥ sarvalokasya sarvasyāpi priyaṃvadaḥ 23 tataḥ kālena mahatā matiḥ samabhijāyata sagarasya naraśreṣṭha yajeyam iti niścitā 24 sa kṛtvā niścayaṃ rājā sopādhyāyagaṇas tadā yajñakarmaṇi vedajño yaṣṭuṃ samupacakrame |
1
तां कथां कौशिकॊ रामे निवेद्य मधुराक्षरम पुनर एवापरं वाक्यं काकुत्स्थम इदम अब्रवीत 2 अयॊध्याधिपतिः शूरः पूर्वम आसीन नराधिपः सगरॊ नाम धर्मात्मा परजाकामः स चाप्रजः 3 वैदर्भदुहिता राम केशिनी नाम नामतः जयेष्ठा सगरपत्नी सा धर्मिष्ठा सत्यवादिनी 4 अरिष्टनेमिदुहिता रूपेणाप्रतिमा भुवि दवितीया सगरस्यासीत पत्नी सुमतिसंज्ञिता 5 ताभ्यां सह तदा राजा पत्नीभ्यां तप्तवांस तपः हिमवन्तं समासाद्य भृगुप्रस्रवणे गिरौ 6 अथ वर्ष शते पूर्णे तपसाराधितॊ मुनिः सगराय वरं परादाद भृगुः सत्यवतां वरः 7 अपत्यलाभः सुमहान भविष्यति तवानघ कीर्तिं चाप्रतिमां लॊके पराप्स्यसे पुरुषर्षभ 8 एका जनयिता तात पुत्रं वंशकरं तव षष्टिं पुत्रसहस्राणि अपरा जनयिष्यति 9 भाषमाणं नरव्याघ्रं राजपत्न्यौ परसाद्य तम ऊचतुः परमप्रीते कृताञ्जलिपुटे तदा 10 एकः कस्याः सुतॊ बरह्मन का बहूञ जनयिष्यति शरॊतुम इच्छावहे बरह्मन सत्यम अस्तु वचस तव 11 तयॊस तद वचनं शरुत्वा भृगुः परम धार्मिकः उवाच परमां वाणीं सवच्छन्दॊ ऽतर विधीयताम 12 एकॊ वंशकरॊ वास्तु बहवॊ वा महाबलाः कीर्तिमन्तॊ महॊत्साहाः का वा कं वरम इच्छति 13 मुनेस तु वचनं शरुत्वा केशिनी रघुनन्दन पुत्रं वंशकरं राम जग्राह नृपसंनिधौ 14 षष्टिं पुत्रसहस्राणि सुपर्णभगिनी तदा महॊत्साहान कीर्तिमतॊ जग्राह सुमतिः सुतान 15 परदक्षिणम ऋषिं कृत्वा शिरसाभिप्रणम्य च जगाम सवपुरं राजा सभार्या रघुनन्दन 16 अथ काले गते तस्मिञ जयेष्ठा पुत्रं वयजायत असमञ्ज इति खयातं केशिनी सगरात्मजम 17 सुमतिस तु नरव्याघ्र गर्भतुम्बं वयजायत षष्टिः पुत्रसहस्राणि तुम्बभेदाद विनिःसृताः 18 घृतपूर्णेषु कुम्भेषु धात्र्यस तान समवर्धयन कालेन महता सर्वे यौवनं परतिपेदिरे 19 अथ दीर्घेण कालेन रूपयौवनशालिनः षष्टिः पुत्रसहस्राणि सगरस्याभवंस तदा 20 स च जयेष्ठॊ नरश्रेष्ठ सगरस्यात्मसंभवः बालान गृहीत्वा तु जले सरय्वा रघुनन्दन परक्षिप्य परहसन नित्यं मज्जतस तान निरीक्ष्य वै 21 पौराणाम अहिते युक्तः पित्रा निर्वासितः पुरात 22 तस्य पुत्रॊ ऽंशुमान नाम असमञ्जस्य वीर्यवान संमतः सर्वलॊकस्य सर्वस्यापि परियंवदः 23 ततः कालेन महता मतिः समभिजायत सगरस्य नरश्रेष्ठ यजेयम इति निश्चिता 24 स कृत्वा निश्चयं राजा सॊपाध्यायगणस तदा यज्ञकर्मणि वेदज्ञॊ यष्टुं समुपचक्रमे |