Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 6 Index Previous Next
|
1
शरीभगवान उवाच इदं तु ते गुह्यतमं परवक्ष्याम्य अनसूयवे जञानं विज्ञानसहितं यज जञात्वा मॊक्ष्यसे ऽशुभात 2 राजविद्या राजगुह्यं पवित्रम इदम उत्तमम परत्यक्षावगमं धर्म्यं सुसुखं कर्तुम अव्ययम 3 अश्रद्दधानाः पुरुषा धर्मस्यास्य परंतप अप्राप्य मां निवर्तन्ते मृत्युसंसारवर्त्मनि 4 मया ततम इदं सर्वं जगद अव्यक्तमूर्तिना मत्स्थानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्व अवस्थितः 5 न च मत्स्थानि भूतानि पश्य मे यॊगम ऐश्वरम भूतभृन न च भूतस्थॊ ममात्मा भूतभावनः 6 यथाकाशस्थितॊ नित्यं वायुः सर्वत्रगॊ महान तथा सर्वाणि भूतानि मत्स्थानीत्य उपधारय 7 सर्वभूतानि कौन्तेय परकृतिं यान्ति मामिकाम कल्पक्षये पुनस तानि कल्पादौ विसृजाम्य अहम 8 परकृतिं सवाम अवष्टभ्य विसृजामि पुनः पुनः भूतग्रामम इमं कृत्स्नम अवशं परकृतेर वशात 9 न च मां तानि कर्माणि निबध्नन्ति धनंजय उदासीनवद आसीनम असक्तं तेषु कर्मसु 10 मयाध्यक्षेण परकृतिः सूयते सचराचरम हेतुनानेन कौन्तेय जगद विपरिवर्तते 11 अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुम आश्रितम परं भावम अजानन्तॊ मम भूतमहेश्वरम 12 मॊघाशा मॊघकर्माणॊ मॊघज्ञाना विचेतसः राक्षसीम आसुरीं चैव परकृतिं मॊहिनीं शरिताः 13 महात्मानस तु मां पार्थ दैवीं परकृतिम आश्रिताः भजन्त्य अनन्यमनसॊ जञात्वा भूतादिम अव्ययम 14 सततं कीर्तयन्तॊ मां यतन्तश च दृढव्रताः नमस्यन्तश च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते 15 जञानयज्ञेन चाप्य अन्ये यजन्तॊ माम उपासते एकत्वेन पृथक्त्वेन बहुधा विश्वतॊमुखम 16 अहं करतुर अहं यज्ञः सवधाहम अहम औषधम मन्त्रॊ ऽहम अहम एवाज्यम अहम अग्निर अहं हुतम 17 पिताहम अस्य जगतॊ माता धाता पितामहः वेद्यं पवित्रम ओंकार ऋक साम यजुर एव च 18 गतिर भर्ता परभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत परभवः परलयः सथानं निधानं बीजम अव्ययम 19 तपाम्य अहम अहं वर्षं निगृह्णाम्य उत्सृजामि च अमृतं चैव मृत्युश च सद असच चाहम अर्जुन 20 तरैविद्या मां सॊमपाः पूतपापा; यज्ञैर इष्ट्वा सवर्गतिं परार्थयन्ते ते पुण्यम आसाद्य सुरेन्द्रलॊकम; अश्नन्ति दिव्यान दिवि देवभॊगान 21 ते तं भुक्त्वा सवर्गलॊकं विशालं; कषीणे पुण्ये मर्त्यलॊकं विशन्ति एवं तरयीधर्मम अनुप्रपन्ना; गतागतं कामकामा लभन्ते 22 अनन्याश चिन्तयन्तॊ मां ये जनाः पर्युपासते तेषां नित्याभियुक्तानां यॊगक्षेमं वहाम्य अहम 23 ये ऽपय अन्यदेवताभक्ता यजन्ते शरद्धयान्विताः ते ऽपि माम एव कौन्तेय यजन्त्य अविधिपूर्वकम 24 अहं हि सर्वयज्ञानां भॊक्ता च परभुर एव च न तु माम अभिजानन्ति तत्त्वेनातश चयवन्ति ते 25 यान्ति देवव्रता देवान पितॄन यान्ति पितृव्रताः भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनॊ ऽपि माम 26 पत्रं पुष्पं फलं तॊयं यॊ मे भक्त्या परयच्छति तद अहं भक्त्युपहृतम अश्नामि परयतात्मनः 27 यत करॊषि यद अश्नासि यज जुहॊषि ददासि यत यत तपस्यसि कौन्तेय तत कुरुष्व मदर्पणम 28 शुभाशुभफलैर एवं मॊक्ष्यसे कर्मबन्धनैः संन्यासयॊगयुक्तात्मा विमुक्तॊ माम उपैष्यसि 29 समॊ ऽहं सर्वभूतेषु न मे दवेष्यॊ ऽसति न परियः ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्य अहम 30 अपि चेत सुदुराचारॊ भजते माम अनन्यभाक साधुर एव स मन्तव्यः सम्यग वयवसितॊ हि सः 31 कषिप्रं भवति धर्मात्मा शश्वच्छान्तिं निगच्छति कौन्तेय परतिजानीहि न मे भक्तः परणश्यति 32 मां हि पार्थ वयपाश्रित्य ये ऽपि सयुः पापयॊनयः सत्रियॊ वैश्यास तथा शूद्रास ते ऽपि यान्ति परां गतिम 33 किं पुनर बराह्मणाः पुण्या भक्ता राजर्षयस तथा अनित्यम असुखं लॊकम इमं पराप्य भजस्व माम 34 मन्मना भव मद्भक्तॊ मद्याजी मां नमस्कुरु माम एवैष्यसि युक्त्वैवम आत्मानं मत्परायणः |
1
śrībhagavān uvāca idaṃ tu te guhyatamaṃ pravakṣyāmy anasūyave jñānaṃ vijñānasahitaṃ yaj jñātvā mokṣyase 'śubhāt 2 rājavidyā rājaguhyaṃ pavitram idam uttamam pratyakṣāvagamaṃ dharmyaṃ susukhaṃ kartum avyayam 3 aśraddadhānāḥ puruṣā dharmasyāsya paraṃtapa aprāpya māṃ nivartante mṛtyusaṃsāravartmani 4 mayā tatam idaṃ sarvaṃ jagad avyaktamūrtinā matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṃ teṣv avasthitaḥ 5 na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogam aiśvaram bhūtabhṛn na ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ 6 yathākāśasthito nityaṃ vāyuḥ sarvatrago mahān tathā sarvāṇi bhūtāni matsthānīty upadhāraya 7 sarvabhūtāni kaunteya prakṛtiṃ yānti māmikām kalpakṣaye punas tāni kalpādau visṛjāmy aham 8 prakṛtiṃ svām avaṣṭabhya visṛjāmi punaḥ punaḥ bhūtagrāmam imaṃ kṛtsnam avaśaṃ prakṛter vaśāt 9 na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti dhanaṃjaya udāsīnavad āsīnam asaktaṃ teṣu karmasu 10 mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram hetunānena kaunteya jagad viparivartate 11 avajānanti māṃ mūḍhā mānuṣīṃ tanum āśritam paraṃ bhāvam ajānanto mama bhūtamaheśvaram 12 moghāśā moghakarmāṇo moghajñānā vicetasaḥ rākṣasīm āsurīṃ caiva prakṛtiṃ mohinīṃ śritāḥ 13 mahātmānas tu māṃ pārtha daivīṃ prakṛtim āśritāḥ bhajanty ananyamanaso jñātvā bhūtādim avyayam 14 satataṃ kīrtayanto māṃ yatantaś ca dṛḍhavratāḥ namasyantaś ca māṃ bhaktyā nityayuktā upāsate 15 jñānayajñena cāpy anye yajanto mām upāsate ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvatomukham 16 ahaṃ kratur ahaṃ yajñaḥ svadhāham aham auṣadham mantro 'ham aham evājyam aham agnir ahaṃ hutam 17 pitāham asya jagato mātā dhātā pitāmahaḥ vedyaṃ pavitram oṃkāra ṛk sāma yajur eva ca 18 gatir bhartā prabhuḥ sākṣī nivāsaḥ śaraṇaṃ suhṛt prabhavaḥ pralayaḥ sthānaṃ nidhānaṃ bījam avyayam 19 tapāmy aham ahaṃ varṣaṃ nigṛhṇāmy utsṛjāmi ca amṛtaṃ caiva mṛtyuś ca sad asac cāham arjuna 20 traividyā māṃ somapāḥ pūtapāpā; yajñair iṣṭvā svargatiṃ prārthayante te puṇyam āsādya surendralokam; aśnanti divyān divi devabhogān 21 te taṃ bhuktvā svargalokaṃ viśālaṃ; kṣīṇe puṇye martyalokaṃ viśanti evaṃ trayīdharmam anuprapannā; gatāgataṃ kāmakāmā labhante 22 ananyāś cintayanto māṃ ye janāḥ paryupāsate teṣāṃ nityābhiyuktānāṃ yogakṣemaṃ vahāmy aham 23 ye 'py anyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāḥ te 'pi mām eva kaunteya yajanty avidhipūrvakam 24 ahaṃ hi sarvayajñānāṃ bhoktā ca prabhur eva ca na tu mām abhijānanti tattvenātaś cyavanti te 25 yānti devavratā devān pitṝn yānti pitṛvratāḥ bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājino 'pi mām 26 patraṃ puṣpaṃ phalaṃ toyaṃ yo me bhaktyā prayacchati tad ahaṃ bhaktyupahṛtam aśnāmi prayatātmanaḥ 27 yat karoṣi yad aśnāsi yaj juhoṣi dadāsi yat yat tapasyasi kaunteya tat kuruṣva madarpaṇam 28 śubhāśubhaphalair evaṃ mokṣyase karmabandhanaiḥ saṃnyāsayogayuktātmā vimukto mām upaiṣyasi 29 samo 'haṃ sarvabhūteṣu na me dveṣyo 'sti na priyaḥ ye bhajanti tu māṃ bhaktyā mayi te teṣu cāpy aham 30 api cet sudurācāro bhajate mām ananyabhāk sādhur eva sa mantavyaḥ samyag vyavasito hi saḥ 31 kṣipraṃ bhavati dharmātmā śaśvacchāntiṃ nigacchati kaunteya pratijānīhi na me bhaktaḥ praṇaśyati 32 māṃ hi pārtha vyapāśritya ye 'pi syuḥ pāpayonayaḥ striyo vaiśyās tathā śūdrās te 'pi yānti parāṃ gatim 33 kiṃ punar brāhmaṇāḥ puṇyā bhaktā rājarṣayas tathā anityam asukhaṃ lokam imaṃ prāpya bhajasva mām 34 manmanā bhava madbhakto madyājī māṃ namaskuru mām evaiṣyasi yuktvaivam ātmānaṃ matparāyaṇaḥ |