Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 4 Index Previous Next
|
1
[वै] स शत्रुसेनां तरसा परणुद्य; गास ता विजित्याथ धनुर्धराग्र्यः दुर्यॊधनायाभिमुखं परयातॊ; भूयॊ ऽरजुनः परियम आजौ चिकीर्षन 2 गॊषु परयातासु जवेन मत्स्यान; किरीटिनं कृतकार्यं च मत्वा दुर्यॊधनायाभिमुखं परयान्तं; कुरुप्रवीराः सहसाभिपेतुः 3 तेषाम अनीकानि बहूनि गाड्ढं; वयूढानि दृष्ट्वा बलुल धवजानि मत्स्यस्य पुत्रं दविषतां निहन्ता; वैराटिम आमन्त्र्य ततॊ ऽभयुवाच 4 एतेन तूर्णं परतिपादयेमाञ; शवेतान हयान काञ्चनरश्मि यॊक्त्रान जवेन सर्वेण कुरु परयत्नम; आसादयैतद रथसिंहवृन्दम 5 गजॊ गजेनेव मया दुरात्मा; यॊ यॊद्धुम आकाङ्क्षति सूतपुत्रः तम एव मां परापय राजपुत्र; दुर्यॊधनापाश्रय जातदर्पम 6 स तैर हयैर वातजवैर बृहद भिः; पुत्रॊ विराटस्य सुवर्णकक्ष्यैः विध्वंसयंस तद्रथिनाम अनीकं; ततॊ ऽवहत पाण्डवम आजिमध्ये 7 तं चित्रसेनॊ विशिखैर विपाठैः; संग्रामजिच छत्रुसहॊ जयश च परत्युद्ययुर भारतम आपतन्तं; महारथाः कर्णम अभीप्समानाः 8 ततः स तेषां पुरुषप्रवीरः; शरासनार्चिः शरवेगतापः वरातान रथानाम अदहत स मन्युर; वनं यथाग्निः कुरुपुंगवानाम 9 तस्मिंस तु युद्धे तुमुले परवृत्ते; पार्थं विकर्णॊ ऽतिरथं रथेन विपाठ वर्षेण कुरुप्रवीरॊ; भीमेन भीमानुजम आससाद 10 ततॊ विकर्णस्य धनुर विकृष्य; जाम्बूनदाग्र्यॊपचितं दृढज्यम अपातयद धवजम अस्य परमथ्य; छिन्नध्वजः सॊ ऽपय अपयाज जवेन 11 तं शात्रवाणां गणबाधितारं; कर्माणि कुर्वाणम अमानुषाणि शत्रुं तपः कॊपम अमृष्यमाणः; समर्पयत कूर्मनखेन पार्थम 12 स तेन राज्ञातिरथेन विद्धॊ; विगाहमानॊ धवजिनीं कुरूणाम शत्रुं तपं पञ्चभिर आशु विद्ध्वा; ततॊ ऽसय सूतं दशभिर जघान 13 ततः स विद्धॊ भरतर्षभेण; बाणेन गात्रावरणातिगेन गतासुर आजौ निपपात भूमौ; नगॊ गनाग्राद इव वातरुग्णः 14 रथर्षभास ते तु रथर्षभेण; वीरा रणे वीरतरेण भग्नाः चकम्पिरे वातवशेन काले; परकमिप्तानीव महावनानि 15 हतास तु पार्थेन नरप्रवीरा; भूमौ युवानः सुषुपुः सुवेषाः वसु परदा वासवतुल्यवीर्याः; पराजिता वासव जेन संख्ये सुवर्णकार्ष्णायस वर्म नद्धा; नागा यथा हैववताः परवृद्धाः 16 तथा स शत्रून समरे विनिघ्नन; गाण्डीवधन्वा पुरुषप्रवीरः चचार संख्ये परदिशॊ दिशश च; दहन्न इवाग्निर वनम आतपान्ते 17 परकीर्णपर्णानि यथा वसन्ते; विशातयित्वात्यनिलॊ नुदन खे तथा सपत्नान विकिरन किरीटी; चचार संख्ये ऽति रथॊ रथेन 18 शॊणाश्ववाहस्य हयान निहत्य; वैकर्तन भरातुर अदीनसत्त्वः एकेन संग्रामजितः शरेण; शिरॊ जहाराथ किरीटमाली 19 तस्मिन हते भरातरि सूतपुत्रॊ; वैकर्तनॊ वीर्यम अथाददानः परगृह्य दन्ताव इव नागराजॊ; महर्षभं वयाघ्र इवाभ्यधावत 20 स पाण्डवं दवादशभिः पृषत्कैर; वैकर्तनः शीघ्रम उपाजघान विव्याध गात्रेषु हयांश च सर्वान; विराट पुत्रं च शरैर निजघ्ने 21 स हस्तिनेवाभिहतॊ गजेन्द्रः; परगृह्य भल्लान निशितान निषङ्गात आ कर्ण पूर्णं च धनुर विकृष्य; विव्याध बाणैर अथ सूतपुत्रम 22 अथास्य बाहूरुशिरॊ ललाटं; गरीवां रथाङ्गानि परावमर्दी सथितस्य बाणैर युधि निर्बिभेद; गाण्डीवमुक्तैर अशनिप्रकाशैः 23 स पार्थ मुक्तैर विशिखैः परणुन्नॊ; गजॊ गजेनेव जितस तरस्वी विहाय संग्रामशिरः परयातॊ; वैकर्तनः पाण्डव बाणतप्तः |
1
[vai] sa śatrusenāṃ tarasā praṇudya; gās tā vijityātha dhanurdharāgryaḥ duryodhanāyābhimukhaṃ prayāto; bhūyo 'rjunaḥ priyam ājau cikīrṣan 2 goṣu prayātāsu javena matsyān; kirīṭinaṃ kṛtakāryaṃ ca matvā duryodhanāyābhimukhaṃ prayāntaṃ; kurupravīrāḥ sahasābhipetuḥ 3 teṣām anīkāni bahūni gāḍḍhaṃ; vyūḍhāni dṛṣṭvā balula dhvajāni matsyasya putraṃ dviṣatāṃ nihantā; vairāṭim āmantrya tato 'bhyuvāca 4 etena tūrṇaṃ pratipādayemāñ; śvetān hayān kāñcanaraśmi yoktrān javena sarveṇa kuru prayatnam; āsādayaitad rathasiṃhavṛndam 5 gajo gajeneva mayā durātmā; yo yoddhum ākāṅkṣati sūtaputraḥ tam eva māṃ prāpaya rājaputra; duryodhanāpāśraya jātadarpam 6 sa tair hayair vātajavair bṛhad bhiḥ; putro virāṭasya suvarṇakakṣyaiḥ vidhvaṃsayaṃs tadrathinām anīkaṃ; tato 'vahat pāṇḍavam ājimadhye 7 taṃ citraseno viśikhair vipāṭhaiḥ; saṃgrāmajic chatrusaho jayaś ca pratyudyayur bhāratam āpatantaṃ; mahārathāḥ karṇam abhīpsamānāḥ 8 tataḥ sa teṣāṃ puruṣapravīraḥ; śarāsanārciḥ śaravegatāpaḥ vrātān rathānām adahat sa manyur; vanaṃ yathāgniḥ kurupuṃgavānām 9 tasmiṃs tu yuddhe tumule pravṛtte; pārthaṃ vikarṇo 'tirathaṃ rathena vipāṭha varṣeṇa kurupravīro; bhīmena bhīmānujam āsasāda 10 tato vikarṇasya dhanur vikṛṣya; jāmbūnadāgryopacitaṃ dṛḍhajyam apātayad dhvajam asya pramathya; chinnadhvajaḥ so 'py apayāj javena 11 taṃ śātravāṇāṃ gaṇabādhitāraṃ; karmāṇi kurvāṇam amānuṣāṇi śatruṃ tapaḥ kopam amṛṣyamāṇaḥ; samarpayat kūrmanakhena pārtham 12 sa tena rājñātirathena viddho; vigāhamāno dhvajinīṃ kurūṇām śatruṃ tapaṃ pañcabhir āśu viddhvā; tato 'sya sūtaṃ daśabhir jaghāna 13 tataḥ sa viddho bharatarṣabheṇa; bāṇena gātrāvaraṇātigena gatāsur ājau nipapāta bhūmau; nago ganāgrād iva vātarugṇaḥ 14 ratharṣabhās te tu ratharṣabheṇa; vīrā raṇe vīratareṇa bhagnāḥ cakampire vātavaśena kāle; prakamiptānīva mahāvanāni 15 hatās tu pārthena narapravīrā; bhūmau yuvānaḥ suṣupuḥ suveṣāḥ vasu pradā vāsavatulyavīryāḥ; parājitā vāsava jena saṃkhye suvarṇakārṣṇāyasa varma naddhā; nāgā yathā haivavatāḥ pravṛddhāḥ 16 tathā sa śatrūn samare vinighnan; gāṇḍīvadhanvā puruṣapravīraḥ cacāra saṃkhye pradiśo diśaś ca; dahann ivāgnir vanam ātapānte 17 prakīrṇaparṇāni yathā vasante; viśātayitvātyanilo nudan khe tathā sapatnān vikiran kirīṭī; cacāra saṃkhye 'ti ratho rathena 18 śoṇāśvavāhasya hayān nihatya; vaikartana bhrātur adīnasattvaḥ ekena saṃgrāmajitaḥ śareṇa; śiro jahārātha kirīṭamālī 19 tasmin hate bhrātari sūtaputro; vaikartano vīryam athādadānaḥ pragṛhya dantāv iva nāgarājo; maharṣabhaṃ vyāghra ivābhyadhāvat 20 sa pāṇḍavaṃ dvādaśabhiḥ pṛṣatkair; vaikartanaḥ śīghram upājaghāna vivyādha gātreṣu hayāṃś ca sarvān; virāṭa putraṃ ca śarair nijaghne 21 sa hastinevābhihato gajendraḥ; pragṛhya bhallān niśitān niṣaṅgāt ā karṇa pūrṇaṃ ca dhanur vikṛṣya; vivyādha bāṇair atha sūtaputram 22 athāsya bāhūruśiro lalāṭaṃ; grīvāṃ rathāṅgāni parāvamardī sthitasya bāṇair yudhi nirbibheda; gāṇḍīvamuktair aśaniprakāśaiḥ 23 sa pārtha muktair viśikhaiḥ praṇunno; gajo gajeneva jitas tarasvī vihāya saṃgrāmaśiraḥ prayāto; vaikartanaḥ pāṇḍava bāṇataptaḥ |