The Meters of Boethius: Meter 20

Verse Indeterminate Saxon

Eala, min drihten,      þæt þu eart ælmihtig,
micel, modilic,      mærþum gefræge,
and wundorlic      witena gehwylcum.
Hwæt, ðu, ece god,      ealra gesceafta

5

wundorlice      wel gesceope,
ungesewenlica,      and eac swa same
gesewenlicra      softe wealdest
scirra gesceafta      mid gesceadwisum
mægne and cræfte.      þu þysne middangeard

10

from fruman ærest      forð oð ende
tidum totældes,      swa hit getæsost wæs,
endebyrdes,      þæt hi æghwæðer
ge ær farað      ge eft cumað.
þu þe unstilla      agna gesceafta

15

to ðinum willan      wislice astyrest,
and þe self wunæst      swiðe stille
unanwendendlic      a forð simle.
Nis nan mihtigra      ne nan mærra
ne geond ealle þa gesceaft      efnlica þin,

20

ne þe ænig nedþearf      næs æfre giet
ealra þara weorca      þe þu geworht hafast;
ac mid þinum willan      þu hit worhtes eall,
and mid anwalde      þinum agenum
weorulde geworhtest      and wuhta gehwæt,

25

þeah ðe nænegu      nedðearf wære
eallra þara mærþa.      Is ðæt micel gecynd
þines goodes,      þencð ymb se ðe wile,
forðon hit is eall an      ælces þincges,
þu and þæt ðin good.      Hit is þin agen,

30

forðæm hit his utan      ne com auht to ðe,
ac ic georne wat      þæt ðin goodnes is,
ælmihtig good,      eall mid ðe selfum.
Hit is ungelic      urum gecynde;
us is utan cymen      eall þa we habbað

35

gooda on grundum      from gode selfum.
Næfst þu to ænegum      andan genumenne,
forðam þe nan þing nis      þin gelica,
ne huru ænig      ælcræftigre,
forðæm þu ealgood      anes geþeahte

40

þines geþohtest,      and hi þa worhtest.
Næs æror ðe      ænegu gesceaft
þe auht oððe nauht      auðer worhte,
ac ðu butan bysne,      brego moncynnes,
ælmihtig god,      eall geworhtest

45

þing þearle good;      eart þe selfa
þæt hehste good.      Hwæt, ðu, halig fæder,
æfter þinum willan      woruld gesceope,
ðisne middangeard,      meahtum þinum,
weorada drihten,      swa þu woldest self,

50

and mid ðinum willan      wealdest ealles;
forðæm þu, soða god,      selfa dælest
gooda æghwilc.      Forðæm þu geara ær
ealla gesceafta      ærest gesceope
swiðe gelice,      sumes hwæðre þeah

55

ungelice,      nemdest eall swa ðeah
mid ane noman      ealle togædre
woruld under wolcnum.      Hwæt, þu, wuldres god,
þone anne naman      eft todældes,
fæder, on feower;      wæs þara folde an

60

and wæter oðer      worulde dæles,
and fyr is þridde      and feowerðe lyft;
þæt is eall weoruld      eft togædere.
Habbað þeah þa feower      frumstol hiora,
æghwilc hiora      agenne stede,

65

þeah anra hwilc      wið oðer sie
miclum gemenged,      and mid mægne eac
fæder ælmihtiges      fæste gebunden
gesiblice      softe togædre
mid bebode þine,      bilewit fæder,

70

þætte heora ænig      oðres ne dorste
mearce ofergangan      for metodes ege;
ac geþweorod sint      ðegnas togædre,
cyninges cempan,      cele wið hæto,
wæt wið drygum,      winnað hwæðre.

75

Wæter and eorðe      wæstmas brengað;
þa sint on gecynde      cealda ba twa,
wæter wæt and ceald.      Wangas ymbelicgað,
eorðe ælgreno,      eac hwæðre ceald.
Lyft is gemenged,      forþæm hio on middum wunað;

80

nis þæt nan wundor      þæt hio sie wearm and ceald,
wæt wolcnes tier,      winde geblonden,
forðæm hio is on midle,      mine gefræge,
fyres and eorðan.      Fela monna wat
þætte yfemest is      eallra gesceafta

85

fyr ofer eorðan,      folde neoðemest.
Is þæt wundorlic,      weroda drihten,
þæt ðu mid geþeahte      þinum wyrcest
þæt ðu þæm gesceaftum      swa gesceadlice
mearce gesettest,      and hi gemengdest eac.

90

Hwæt, ðu þæm wættere      wætum and cealdum
foldan to flore      fæste gesettest,
forðæm hit unstille      æghwider wolde
wide toscriðan      wac and hnesce.
Ne meahte hit on him selfum,      soð ic geare wat,

95

æfre gestandan,      ac hit sio eorðe hylt
and swelgeð eac      be sumum dæle,
þæt hio siðþan mæg      for ðæm sype weorðan
geleht lyftum.      Forðæm leaf and gærs
bræd geond Bretene,      bloweð and groweð

100

eldum to are.      Eorðe sio cealde
brengð wæstma fela      wundorlicra,
forðæm hio mid þæm wætere      weorðað geþawened.
Gif þæt nære,      þonne hio wære
fordrugod to duste      and todrifen siððan

105

wide mid winde,      swa nu weorðað oft
axe giond eorðan      eall toblawen.
Ne meahte on ðære eorðan      awuht libban,
ne wuhte þon ma      wætres brucan,
on eardian      ænige cræfte

110

for cele anum,      gif þu, cyning engla,
wið fyre hwæthwugu      foldan and lagustream
ne mengdest togædre,      and gemetgodest
cele and hæto      cræfte þine,
þæt þæt fyr ne mæg      foldan and merestream

115

blate forbærnan,      þeah hit wið ba twa sie
fæste gefeged,      fæder ealdgeweorc.
Ne þincð me þæt wundur      wuhte þe læsse
þæt ðios eorðe mæg      and egorstream,
swa ceald gesceaft,      cræfta nane

120

ealles adwæscan      þæt þæt him on innan sticað
fyres gefeged      mid frean cræfte.
þæt is agen cræft      eagorstreames,
wætres and eorþan,      and on wolcnum eac,
and efne swa same      uppe ofer rodere.

125

þonne is þæs fyres      frumstol on riht,
eard ofer eallum      oðrum gesceaftum
gesewenlicum      geond þisne sidan grund;
þeah hit wið ealla sie      eft gemenged
weoruldgesceafta,      þeah waldan ne mot

130

þæt hit ænige      eallunga fordo
butan þæs leafe      þe us þis lif tiode,
þæt is se eca      and se ælmihtga.
Eorðe is hefigre      oðrum gesceaftum,
þicre geþuren,      forðæm hio þrage stod

135

ealra gesceafta      under niðemæst,
buton þæm rodere,      þe þas ruman gesceaft
æghwylce dæge      utan ymbhwyrfeð,
and þeah þære eorðan      æfre ne oðrineð,
ne hire on nanre ne mot      near þonne on oðre

140

stowe gestæppan;      striceð ymbutan
ufane and neoðane,      efenneah gehwæðer.
æghwilc gesceaft      þe we ymb sprecað
hæfð his agenne      eard onsundran,
bið þeah wið þæm oðrum      eac gemenged.

145

Ne mæg hira ænig      butan oðrum bion.
þeah hi unsweotole      somod eardien,
swa nu eorðe and wæter      earfoðtæcne
unwisra gehwæm      wuniað on fyre,
þeah hi sindan      sweotole þæm wisum.

150

Is þæt fyr swa same      fæst on þæm wætre
and on stanum eac      stille geheded
earfoðhawe,      is hwæðre þær.
Hafað fæder engla      fyr gebunden
efne to þon fæste      þæt hit fiolan ne mæg

155

eft æt his eðle,      þær þæt oðer fyr
up ofer eall þis      eardfæst wunað.
Sona hit forlæteð      þas lænan gesceaft,
mid cele ofercumen,      gif hit on cyððe gewit,
and þeah wuhta gehwilc      wilnað þiderweard

160

þær his mægðe bið      mæst ætgædre.
þu gestaðoladest      þurh þa strongan meaht,
weroda wuldorcyning,      wundorlice
eorðan swa fæste      þæt hio on ænige
healfe ne heldeð;      ne mæg hio hider ne þider

165

sigan þe swiðor      þe hio symle dyde.
Hwæt, hi þeah eorðlices      auht ne haldeð,
is þeah efneðe      up and of dune
to feallanne      foldan ðisse,
þæm anlicost      þe on æge bið,

170

gioleca on middan,      glideð hwæðre
æg ymbutan.      Swa stent eall weoruld
stille on tille,      streamas ymbutan,
lagufloda gelac,      lyfte and tungla,
and sio scire scell      scriðeð ymbutan

175

dogora gehwilce;      dyde lange swa.
Hwæt, þu, ðioda god,      ðriefalde on us
sawle gesettest,      and hi siððan eac
styrest and stihtest      þurh ða strongan meaht,
þæt hire þy læsse      on ðæm lytlan ne bið

180

anum fingre      þe hire on eallum bið
þæm lichoman.      Forðæm ic lytle ær
sweotole sæde      þæt sio sawl wære
þriefald gesceaft      þegna gehwilces,
forðæm uðwitan      ealle seggað

185

ðætte an gecynd      ælcre saule
irsung sie,      oðer wilnung;
is sio ðridde gecynd      þæm twæm betere,
sio gesceadwisnes.      Nis ðæt scandlic cræft,
forðæm hit nænig hafað      neat buton monnum.

190

Hæfð þa oðra twa      unrim wuhta;
hæfð þa wilnunga      welhwilc neten
and þa yrsunga      eac swa selfe.
Forðy men habbæð      geond middangeard
eorðgesceafta      ealla oferþungen,

195

forðæm ðe hi habbað,      þæs ðe hi nabbað,
þone ænne cræft      þe we ær nemdon.
Sio gesceadwisnes      sceal on gehwelcum
þære wilnunge      waldan semle,
and irsunge      eac swa selfe;

200

hio sceal mid geþeahte      þegnes mode,
mid andgite,      ealles waldan.
Hio is þæt mæste mægen      monnes saule
and se selesta      sundorcræfta.
Hwæt, þu ða saule,      sigora waldend,

205

þeoda þrymcyning,      þus gesceope,
þæt hio hwearfode      on hire selfre
hire utan ymb,      swa swa eal deð
rineswifte rodor,      recene ymbscriðeð
dogora gehwilce      drihtnes meahtum

210

þisne middangeard.      Swa deð monnes saul,
hweole gelicost,      hwærfeð ymbe hy selfe,
oft smeagende      ymb ðas eorðlican
drihtnes gesceafta      dagum and nihtum.
Hwilum ymb hi selfe      secende smeað,

215

hwilum eft smeað      ymb þone ecan god,
sceppend hire.      Scriðende færð,
hweole gelicost,      hwærfð ymb hi selfe.
þonne hio ymb hire scyppend      mid gescead smeað,
hio bið up ahæfen      ofer hi selfe,

220

ac hio bið eallunga      an hire selfre,
þonne hio ymb hi selfe      secende smeað;
hio bið swiðe fior      hire selfre beneoðan,
þonne hio þæs lænan      lufað and wundrað
eorðlicu þing      ofer ecne ræd.

225

Hwæt, þu, ece god,      eard forgeafe
saulum on heofonum,      selest weorðlica
ginfæsta gifa,      god ælmihtig,
be geearnunga      anra gehwelcre.
Ealle hi scinað      ðurh þa sciran neaht

230

hadre on heofonum,      na hwæðre þeah
ealle efenbeorhte.      Hwæt, we oft gesioð
hadrum nihtum      þætte heofonsteorran
ealle efenbeorhte      æfre ne scinað.
Hwæt, þu, ece god,      eac gemengest

235

þa heofoncundan      hider wið eorðan,
saula wið lice;      siððan wuniað
þis eorðlice      and þæt ece samod,
saul in flæsce.      Hwæt, hi simle to ðe
hionan fundiað;      forðæm hi hider of ðe

240

æror comon,      sculon eft to ðe.
Sceal se lichama      last weardigan
eft on eorðan,      forðæm he ær of hire
weox on weorulde.      Wunedon ætsomne
efen swa lange      swa him lyfed wæs

245

from þæm ælmihtigan,      þe hi æror gio
gesomnade,      þæt is soð cining.
Se þas foldan gesceop      and hi gefylde þa
swiðe mislicum,      mine gefræge,
neata cynnum,      nergend user.

250

He hi siððan asiow      sæda monegum
wuda and wyrta      weorulde sceatum.
Forgif nu, ece god,      urum modum,
þæt hi moten to þe,      metod alwuhta,
þurg þas earfoðu      up astigan,

255

and of þisum bysegum,      bilewit fæder,
þeoda waldend,      to ðe cuman,
and þonne mid openum      eagum moten
modes ures,      ðurh ðinra mægna sped,
æwelm gesion      eallra gooda,

260

þæt þu eart selfa      sigedrihten god,
ge þa eagan hal      ures modes,
þæt we hi on ðe selfum      siððan moten
afæstnian.      Fæder engla, todrif
þone þiccan mist      þe þrage nu

265

wið þa eagan foran      usses modes
hangode hwyle,      hefig and þystre.
Onliht nu þa eagan      usses modes
mid þinum leohte,      lifes waldend,
forðæm þu eart sio birhtu,      bilewit fæder,

270

soðes leohtes,      and þu selfa eart
sio fæste ræst,      fæder ælmihtig,
eallra soðfæstra.      Hwæt, þu softe gedest
þæt hi ðe selfne      gesion moten.
þu eart eallra þinga,      þeoda waldend,

275

fruma and ende.      Hwæt, þu, fæder engla,
eall þing birest      eðelice
buton geswince.      þu eart selfa weg
and latteow eac      lifgendra gehwæs,
and sio wlitige stow      þe se weg to ligð,

280

þe ealle to      a fundiað
men of moldan      on þa mæran gesceaft.