Book 7
Chapter 78
|
1
tac chrutvā lakṣmaṇenoktaṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ pratyuvāca mahātejāḥ prahasan rāghavo vacaḥ 2 evam etan naraśreṣṭha yathā vadasi lakṣmaṇa vṛtraghātam aśeṣeṇa vājimedhaphalaṃ ca yat 3 śrūyate hi purā saumya kardamasya prajāpateḥ putro bāhlīśvaraḥ śrīmān ilo nāma sudhārmikaḥ 4 sa rājā pṛthivīṃ sarvāṃ vaśe kṛtvā mahāyaśāḥ rājyaṃ caiva naravyāghra putravat paryapālayat 5 suraiś ca paramodārair daiteyaiś ca mahāsuraiḥ nāgarākṣasagandharvair yakṣaiś ca sumahātmabhiḥ 6 pūjyate nityaśaḥ saumya bhayārtai raghunandana abibhyaṃś ca trayo lokāḥ saroṣasya mahātmanaḥ 7 sa rājā tādṛśo hy āsīd dharme vīrye ca niṣṭhitaḥ buddhyā ca paramodāro bāhlīkānāṃ mahāyaśāḥ 8 sa pracakre mahābāhur mṛgayāṃ rucire vane caitre manorame māsi sabhṛtyabalavāhanaḥ 9 prajaghne sa nṛpo 'raṇye mṛgāñ śatasahasraśaḥ hatvaiva tṛptir nābhūc ca rājñas tasya mahātmanaḥ 10 nānāmṛgāṇām ayutaṃ vadhyamānaṃ mahātmanā yatra jāto mahāsenas taṃ deśam upacakrame 11 tasmiṃs tu devadeveśaḥ śailarājasutāṃ haraḥ ramayām āsa durdharṣaiḥ sarvair anucaraiḥ saha 12 kṛtvā strībhūtam ātmānam umeśo gopatidhvajaḥ devyāḥ priyacikīrṣuḥ sa tasmin parvatanirjhare 13 ye ca tatra vanoddeśe sattvāḥ puruṣavādinaḥ yac ca kiṃ cana tat sarvaṃ nārīsaṃjñaṃ babhūva ha 14 etasminn antare rājā sa ilaḥ kardamātmajaḥ nighnan mṛgasahasrāṇi taṃ deśam upacakrame 15 sa dṛṣṭvā strīkṛtaṃ sarvaṃ savyālamṛgapakṣiṇam ātmānaṃ sānugaṃ caiva strībhūtaṃ raghunandana 16 tasya duḥkhaṃ mahat tv āsīd dṛṣṭvātmānaṃ tathā gatam umāpateś ca tat karma jñātvā trāsam upāgamat 17 tato devaṃ mahātmānaṃ śitikaṇṭhaṃ kapardinam jagāma śaraṇaṃ rājā sabhṛtyabalavāhanaḥ 18 tataḥ prahasya varadaḥ saha devyā mahāyaśāḥ prajāpatisutaṃ vākyam uvāca varadaḥ svayam 19 uttiṣṭhottiṣṭha rājarṣe kārdameya mahābala puruṣatvam ṛte saumya varaṃ varaya suvrata 20 tataḥ sa rājā śokārtāḥ pratyākhyāto mahātmanā na sa jagrāha strībhūto varam anyaṃ surottamāt 21 tataḥ śokena mahatā śailarājasutāṃ nṛpaḥ praṇipatya mahādevīṃ sarveṇaivāntarātmanā 22 īśe varāṇāṃ varade lokānām asi bhāmini amoghadarśane devi bhaje saumye namo 'stu te 23 hṛdgataṃ tasya rājarṣer vijñāya harasaṃnidhau pratyuvāca śubhaṃ vākyaṃ devī rudrasya saṃmatā 24 ardhasya devo varado varārdhasya tathā hy aham tasmād ardhaṃ gṛhāṇa tvaṃ strīpuṃsor yāvad icchasi 25 tad adbhutatamaṃ śrutvā devyā varam anuttamam saṃprahṛṣṭamanā bhūtvā rājā vākyam athābravīt 26 yadi devi prasannā me rūpeṇāpratimā bhuvi māsaṃ strītvam upāsitvā māsaṃ syāṃ puruṣaḥ punaḥ 27 īpsitaṃ tasya vijñāya devī surucirānanā pratyuvāca śubhaṃ vākyam evam etad bhaviṣyati 28 rājan puruṣabhūtas tvaṃ strībhāvaṃ na smariṣyasi strībhūtaś cāparaṃ māsaṃ na smariṣyasi pauruṣam 29 evaṃ sa rājā puruṣo māmaṃ bhūtvātha kārdamiḥ trailokyasundarī nārī māsam ekam ilābhavat |
1
तच छरुत्वा लक्ष्मणेनॊक्तं वाक्यं वाक्यविशारदः परत्युवाच महातेजाः परहसन राघवॊ वचः 2 एवम एतन नरश्रेष्ठ यथा वदसि लक्ष्मण वृत्रघातम अशेषेण वाजिमेधफलं च यत 3 शरूयते हि पुरा सौम्य कर्दमस्य परजापतेः पुत्रॊ बाह्लीश्वरः शरीमान इलॊ नाम सुधार्मिकः 4 स राजा पृथिवीं सर्वां वशे कृत्वा महायशाः राज्यं चैव नरव्याघ्र पुत्रवत पर्यपालयत 5 सुरैश च परमॊदारैर दैतेयैश च महासुरैः नागराक्षसगन्धर्वैर यक्षैश च सुमहात्मभिः 6 पूज्यते नित्यशः सौम्य भयार्तै रघुनन्दन अबिभ्यंश च तरयॊ लॊकाः सरॊषस्य महात्मनः 7 स राजा तादृशॊ हय आसीद धर्मे वीर्ये च निष्ठितः बुद्ध्या च परमॊदारॊ बाह्लीकानां महायशाः 8 स परचक्रे महाबाहुर मृगयां रुचिरे वने चैत्रे मनॊरमे मासि सभृत्यबलवाहनः 9 परजघ्ने स नृपॊ ऽरण्ये मृगाञ शतसहस्रशः हत्वैव तृप्तिर नाभूच च राज्ञस तस्य महात्मनः 10 नानामृगाणाम अयुतं वध्यमानं महात्मना यत्र जातॊ महासेनस तं देशम उपचक्रमे 11 तस्मिंस तु देवदेवेशः शैलराजसुतां हरः रमयाम आस दुर्धर्षैः सर्वैर अनुचरैः सह 12 कृत्वा सत्रीभूतम आत्मानम उमेशॊ गॊपतिध्वजः देव्याः परियचिकीर्षुः स तस्मिन पर्वतनिर्झरे 13 ये च तत्र वनॊद्देशे सत्त्वाः पुरुषवादिनः यच च किं चन तत सर्वं नारीसंज्ञं बभूव ह 14 एतस्मिन्न अन्तरे राजा स इलः कर्दमात्मजः निघ्नन मृगसहस्राणि तं देशम उपचक्रमे 15 स दृष्ट्वा सत्रीकृतं सर्वं सव्यालमृगपक्षिणम आत्मानं सानुगं चैव सत्रीभूतं रघुनन्दन 16 तस्य दुःखं महत तव आसीद दृष्ट्वात्मानं तथा गतम उमापतेश च तत कर्म जञात्वा तरासम उपागमत 17 ततॊ देवं महात्मानं शितिकण्ठं कपर्दिनम जगाम शरणं राजा सभृत्यबलवाहनः 18 ततः परहस्य वरदः सह देव्या महायशाः परजापतिसुतं वाक्यम उवाच वरदः सवयम 19 उत्तिष्ठॊत्तिष्ठ राजर्षे कार्दमेय महाबल पुरुषत्वम ऋते सौम्य वरं वरय सुव्रत 20 ततः स राजा शॊकार्ताः परत्याख्यातॊ महात्मना न स जग्राह सत्रीभूतॊ वरम अन्यं सुरॊत्तमात 21 ततः शॊकेन महता शैलराजसुतां नृपः परणिपत्य महादेवीं सर्वेणैवान्तरात्मना 22 ईशे वराणां वरदे लॊकानाम असि भामिनि अमॊघदर्शने देवि भजे सौम्ये नमॊ ऽसतु ते 23 हृद्गतं तस्य राजर्षेर विज्ञाय हरसंनिधौ परत्युवाच शुभं वाक्यं देवी रुद्रस्य संमता 24 अर्धस्य देवॊ वरदॊ वरार्धस्य तथा हय अहम तस्माद अर्धं गृहाण तवं सत्रीपुंसॊर यावद इच्छसि 25 तद अद्भुततमं शरुत्वा देव्या वरम अनुत्तमम संप्रहृष्टमना भूत्वा राजा वाक्यम अथाब्रवीत 26 यदि देवि परसन्ना मे रूपेणाप्रतिमा भुवि मासं सत्रीत्वम उपासित्वा मासं सयां पुरुषः पुनः 27 ईप्सितं तस्य विज्ञाय देवी सुरुचिरानना परत्युवाच शुभं वाक्यम एवम एतद भविष्यति 28 राजन पुरुषभूतस तवं सत्रीभावं न समरिष्यसि सत्रीभूतश चापरं मासं न समरिष्यसि पौरुषम 29 एवं स राजा पुरुषॊ मामं भूत्वाथ कार्दमिः तरैलॊक्यसुन्दरी नारी मासम एकम इलाभवत |