Book 7
Chapter 45
|
1
tato rajanyāṃ vyuṣṭāyāṃ lakṣmaṇo dīnacetanaḥ sumantram abravīd vākyaṃ mukhena pariśuṣyatā 2 sārathe turagāñ śīghraṃ yojayasva rathottame svāstīrṇaṃ rājabhavanāt sītāyāś cāsanaṃ śubham 3 sītā hi rājabhavanād āśramaṃ puṇyakarmaṇām mayā netā maharṣīṇāṃ śīghram ānīyatāṃ rathaḥ 4 sumantras tu tathety uktvā yuktaṃ paramavājibhiḥ rathaṃ suruciraprakhyaṃ svāstīrṇaṃ sukhaśayyayā 5 ādāyovāca saumitriṃ mitrāṇāṃ harṣavardhanam ratho 'yaṃ samanuprāpto yat kāryaṃ kriyatāṃ prabho 6 evam uktaḥ sumantreṇa rājaveśma sa lakṣmaṇaḥ praviśya sītām āsādya vyājahāra nararṣabhaḥ 7 gaṅgātīre mayā devi munīnām āśrame śubhe śīghraṃ gatvopaneyāsi śāsanāt pārthivasya naḥ 8 evam uktā tu vaidehī lakṣmaṇena mahātmanā praharṣam atulaṃ lebhe gamanaṃ cābhyarocayat 9 vāsāṃsi ca mahārhāṇi ratnāni vividhāni ca gṛhītvā tāni vaidehī gamanāyopacakrame 10 imāni munipatnīnāṃ dāsyāmy ābharaṇāny aham saumitris tu tathety uktvā ratham āropya maithilīm prayayau śīghraturago rāmasyājñām anusmaran 11 abravīc ca tadā sītā lakṣmaṇaṃ lakṣmivardhanam aśubhāni bahūny adya paśyāmi raghunandana 12 nayanaṃ me sphuraty adya gātrotkampaś ca jāyate hṛdayaṃ caiva saumitre asvastham iva lakṣaye 13 autsukyaṃ paramaṃ cāpi adhṛtiś ca parā mama śūnyām iva ca paśyāmi pṛthivīṃ pṛthulocana 14 api svasti bhavet tasya bhrātus te bhrātṛbhiḥ saha śvaśrūṇāṃ caiva me vīra sarvāsām aviśeṣataḥ 15 pure janapade caiva kuśalaṃ prāṇinām api ity añjalikṛtā sītā devatā abhyayācata 16 lakṣmaṇo 'rthaṃ tu taṃ śrutvā śirasā vandya maithilīm śivam ity abravīd dhṛṣṭo hṛdayena viśuṣyatā 17 tato vāsam upāgamya gomatītīra āśrame prabhāte punar utthāya saumitriḥ sūtam abravīt 18 yojayasva rathaṃ śīghram adya bhāgīrathī jalam śirasā dhārayiṣyāmi tryambakaḥ parvate yathā 19 so 'śvān vicārayitvāśu rathe yuktvā manojavān ārohasveti vaidehīṃ sūtaḥ prāñjalir abravīt 20 sā tu sūtasya vacanād āruroha rathottamam sītā saumitriṇā sārdhaṃ sumitreṇa ca dhīmatā 21 athārdhadivasaṃ gatvā bhāgīrathyā jalāśayam nirīkṣya lakṣmaṇo dīnaḥ praruroda mahāsvanam 22 sītā tu paramāyattā dṛṣṭvā lakṣmaṇam āturam uvāca vākyaṃ dharmajña kim idaṃ rudyate tvayā 23 jāhvanī tīram āsādya cirābhilaṣitaṃ mama harṣakāle kim arthaṃ māṃ viṣādayasi lakṣmaṇa 24 nityaṃ tvaṃ rāmapādeṣu vartase puruṣarṣabha kac cid vinā kṛtas tena dvirātre śokam āgataḥ 25 mamāpi dayito rāmo jīvitenāpi lakṣmaṇa na cāham evaṃ śocāmi maivaṃ tvaṃ bāliśo bhava 26 tārayasva ca māṃ gaṅgāṃ darśayasva ca tāpasān tato dhanāni vāsāṃsi dāsyāmy ābharaṇāni ca 27 tataḥ kṛtvā maharṣīṇāṃ yathārham abhivādanam tatra caikāṃ niśām uṣya yāsyāmas tāṃ purīṃ punaḥ 28 tasyās tad vacanaṃ śrutvā pramṛjya nayane śubhe titīrṣur lakṣmaṇo gaṅgāṃ śubhāṃ nāvam upāharat |
1
ततॊ रजन्यां वयुष्टायां लक्ष्मणॊ दीनचेतनः सुमन्त्रम अब्रवीद वाक्यं मुखेन परिशुष्यता 2 सारथे तुरगाञ शीघ्रं यॊजयस्व रथॊत्तमे सवास्तीर्णं राजभवनात सीतायाश चासनं शुभम 3 सीता हि राजभवनाद आश्रमं पुण्यकर्मणाम मया नेता महर्षीणां शीघ्रम आनीयतां रथः 4 सुमन्त्रस तु तथेत्य उक्त्वा युक्तं परमवाजिभिः रथं सुरुचिरप्रख्यं सवास्तीर्णं सुखशय्यया 5 आदायॊवाच सौमित्रिं मित्राणां हर्षवर्धनम रथॊ ऽयं समनुप्राप्तॊ यत कार्यं करियतां परभॊ 6 एवम उक्तः सुमन्त्रेण राजवेश्म स लक्ष्मणः परविश्य सीताम आसाद्य वयाजहार नरर्षभः 7 गङ्गातीरे मया देवि मुनीनाम आश्रमे शुभे शीघ्रं गत्वॊपनेयासि शासनात पार्थिवस्य नः 8 एवम उक्ता तु वैदेही लक्ष्मणेन महात्मना परहर्षम अतुलं लेभे गमनं चाभ्यरॊचयत 9 वासांसि च महार्हाणि रत्नानि विविधानि च गृहीत्वा तानि वैदेही गमनायॊपचक्रमे 10 इमानि मुनिपत्नीनां दास्याम्य आभरणान्य अहम सौमित्रिस तु तथेत्य उक्त्वा रथम आरॊप्य मैथिलीम परययौ शीघ्रतुरगॊ रामस्याज्ञाम अनुस्मरन 11 अब्रवीच च तदा सीता लक्ष्मणं लक्ष्मिवर्धनम अशुभानि बहून्य अद्य पश्यामि रघुनन्दन 12 नयनं मे सफुरत्य अद्य गात्रॊत्कम्पश च जायते हृदयं चैव सौमित्रे अस्वस्थम इव लक्षये 13 औत्सुक्यं परमं चापि अधृतिश च परा मम शून्याम इव च पश्यामि पृथिवीं पृथुलॊचन 14 अपि सवस्ति भवेत तस्य भरातुस ते भरातृभिः सह शवश्रूणां चैव मे वीर सर्वासाम अविशेषतः 15 पुरे जनपदे चैव कुशलं पराणिनाम अपि इत्य अञ्जलिकृता सीता देवता अभ्ययाचत 16 लक्ष्मणॊ ऽरथं तु तं शरुत्वा शिरसा वन्द्य मैथिलीम शिवम इत्य अब्रवीद धृष्टॊ हृदयेन विशुष्यता 17 ततॊ वासम उपागम्य गॊमतीतीर आश्रमे परभाते पुनर उत्थाय सौमित्रिः सूतम अब्रवीत 18 यॊजयस्व रथं शीघ्रम अद्य भागीरथी जलम शिरसा धारयिष्यामि तर्यम्बकः पर्वते यथा 19 सॊ ऽशवान विचारयित्वाशु रथे युक्त्वा मनॊजवान आरॊहस्वेति वैदेहीं सूतः पराञ्जलिर अब्रवीत 20 सा तु सूतस्य वचनाद आरुरॊह रथॊत्तमम सीता सौमित्रिणा सार्धं सुमित्रेण च धीमता 21 अथार्धदिवसं गत्वा भागीरथ्या जलाशयम निरीक्ष्य लक्ष्मणॊ दीनः पररुरॊद महास्वनम 22 सीता तु परमायत्ता दृष्ट्वा लक्ष्मणम आतुरम उवाच वाक्यं धर्मज्ञ किम इदं रुद्यते तवया 23 जाह्वनी तीरम आसाद्य चिराभिलषितं मम हर्षकाले किम अर्थं मां विषादयसि लक्ष्मण 24 नित्यं तवं रामपादेषु वर्तसे पुरुषर्षभ कच चिद विना कृतस तेन दविरात्रे शॊकम आगतः 25 ममापि दयितॊ रामॊ जीवितेनापि लक्ष्मण न चाहम एवं शॊचामि मैवं तवं बालिशॊ भव 26 तारयस्व च मां गङ्गां दर्शयस्व च तापसान ततॊ धनानि वासांसि दास्याम्य आभरणानि च 27 ततः कृत्वा महर्षीणां यथार्हम अभिवादनम तत्र चैकां निशाम उष्य यास्यामस तां पुरीं पुनः 28 तस्यास तद वचनं शरुत्वा परमृज्य नयने शुभे तितीर्षुर लक्ष्मणॊ गङ्गां शुभां नावम उपाहरत |