Book 7
Chapter 6
|
1
tair vadhyamānā devāś ca ṛṣayaś ca tapodhanāḥ bhayārtāḥ śaraṇaṃ jagmur devadevaṃ maheśvaram 2 te sametya tu kāmāriṃ tripurāriṃ trilocanam ūcuḥ prāñjalayo devā bhayagadgadabhāṣiṇaḥ 3 sukeśaputrair bhagavan pitāmahavaroddhataiḥ prajādhyakṣa prajāḥ sarvā bādhyante ripubādhana 4 śaraṇyāny aśaraṇyāni āśramāṇi kṛtāni naḥ svargāc ca cyāvitaḥ śakraḥ svarge krīḍanti śakravat 5 ahaṃ viṣṇur ahaṃ rudro brahmāhaṃ devarāḍ aham ahaṃ yamo 'haṃ varuṇaś candro 'haṃ ravir apy aham 6 iti te rākṣasā deva varadānena darpitāḥ bādhante samaroddharṣā ye ca teṣāṃ puraḥsarāḥ 7 tan no devabhayārtānām abhayaṃ dātum arhasi aśivaṃ vapur āsthāya jahi daivatakaṇṭakān 8 ity uktas tu suraiḥ sarvaiḥ kapardī nīlalohitaḥ sukeśaṃ prati sāpekṣa āha devagaṇān prabhuḥ 9 nāhaṃ tān nihaniṣyāmi avadhyā mama te 'surāḥ kiṃ tu mantraṃ pradāsyāmi yo vai tān nihaniṣyati 10 evam eva samudyogaṃ puraskṛtya surarṣabhāḥ gacchantu śaraṇaṃ viṣṇuṃ haniṣyati sa tān prabhuḥ 11 tatas te jayaśabdena pratinandya maheśvaram viṣṇoḥ samīpam ājagmur niśācarabhayārditāḥ 12 śaṅkhacakradharaṃ devaṃ praṇamya bahumānya ca ūcuḥ saṃbhrāntavad vākyaṃ sukeśatanayārditāḥ 13 sukeśatanayair devatribhis tretāgnisaṃnibhaiḥ ākramya varadānena sthānāny apahṛtāni naḥ 14 laṅkā nāma purī durgā trikūṭaśikhare sthitā tatra sthitāḥ prabādhante sarvān naḥ kṣaṇadācarāḥ 15 sa tvam asmatpriyārthaṃ tu jahi tān madhusūdana cakrakṛttāsyakamalān nivedaya yamāya vai 16 bhayeṣv abhayado 'smākaṃ nānyo 'sti bhavatā samaḥ nuda tvaṃ no bhayaṃ deva nīhāram iva bhāskaraḥ 17 ity evaṃ daivatair ukto devadevo janārdanaḥ abhayaṃ bhayado 'rīṇāṃ dattvā devān uvāca ha 18 sukeśaṃ rākṣasaṃ jāne īśāna varadarpitam tāṃś cāsya tanayāñ jāne yeṣāṃ jyeṣṭhaḥ sa mālyavān 19 tān ahaṃ samatikrāntamaryādān rākṣasādhamān sūdayiṣyāmi saṃgrāme surā bhavata vijvarāḥ 20 ity uktās te surāḥ sarve viṣṇunā prabhaviṣṇunā yathā vāsaṃ yayur hṛṣṭāḥ praśamanto janārdanam 21 vibudhānāṃ samudyogaṃ mālyavān sa niśācaraḥ śrutvā tau bhrātarau vīrāv idaṃ vacanam abravīt 22 amarā ṛṣayaś caiva saṃhatya kila śaṃkaram asmadvadhaṃ parīpsanta idam ūcus trilocanam 23 sukeśatanayā deva varadānabaloddhatāḥ bādhante 'smān samudyuktā ghorarūpāḥ pade pade 24 rākṣasair abhibhūtāḥ sma na śaktāḥ sma umāpate sveṣu veśmasu saṃsthātuṃ bhayāt teṣāṃ durātmanām 25 tad asmākaṃ hitārthe tvaṃ jahi tāṃs tāṃs trilocana rākṣasān huṃkṛtenaiva daha pradahatāṃ vara 26 ity evaṃ tridaśair ukto niśamyāndhakasūdanaḥ śiraḥ karaṃ ca dhunvāna idaṃ vacanam abravīt 27 avadhyā mama te devāḥ sukeśatanayā raṇe mantraṃ tu vaḥ pradāsyāmi yo vai tān nihaniṣyati 28 yaḥ sa cakragadāpāṇiḥ pītavāsā janārdanaḥ haniṣyati sa tān yuddhe śaraṇaṃ taṃ prapadyatha 29 harān nāvāpya te kāmaṃ kāmārim abhivādya ca nārāyaṇālayaṃ prāptās tasmai sarvaṃ nyavedayan 30 tato nārāyaṇenoktā devā indrapurogamāḥ surārīn sūdayiṣyāmi surā bhavata vijvarāḥ 31 devānāṃ bhayabhītānāṃ hariṇā rākṣasarṣabhau pratijñāto vadho 'smākaṃ tac cintayatha yat kṣamam 32 hiraṇyakaśipor mṛtyur anyeṣāṃ ca suradviṣām duḥkhaṃ nārāyaṇaṃ jetuṃ yo no hantum abhīpsati 33 tataḥ sumālī mālī ca śrutvā mālyavato vacaḥ ūcatur bhrātaraṃ jyeṣṭhaṃ bhagāṃśāv iva vāsavam 34 svadhītaṃ dattam iṣṭaṃ ca aiśvaryaṃ paripālitam āyur nirāyamaṃ prāptaṃ svadharmaḥ sthāpitaś ca naḥ 35 devasāgaram akṣobhyaṃ śastraughaiḥ pravigāhya ca jitā devā raṇe nityaṃ na no mṛtyukṛtaṃ bhayam 36 nārāyaṇaś ca rudraś ca śakraś cāpi yamas tathā asmākaṃ pramukhe sthātuṃ sarva eva hi bibhyati 37 viṣṇor doṣaś ca nāsty atra kāraṇaṃ rākṣaseśvara devānām eva doṣeṇa viṣṇoḥ pracalitaṃ manaḥ 38 tasmād adya samudyuktāḥ sarvasainyasamāvṛtāḥ devān eva jighāṃsāmo yebhyo doṣaḥ samutthitaḥ 39 iti mālī sumālī ca mālyavān agrajaḥ prabhuḥ udyogaṃ ghoṣayitvātha rākṣasāḥ sarva eva te yuddhāya niryayuḥ kruddhā jambhavṛtrabalā iva 40 syandanair vāraṇendraiś ca hayaiś ca girisaṃnibhaiḥ kharair gobhir athoṣṭraiś ca śiṃśumārair bhujaṃ gamaiḥ 41 makaraiḥ kacchapair mīnair vihaṃgair garuḍopamaiḥ siṃhair vyāghrair varāhaiś ca sṛmaraiś camarair api 42 tyaktvā laṅkāṃ tataḥ sarve rākṣasā balagarvitāḥ prayātā devalokāya yoddhuṃ daivataśatravaḥ 43 laṅkāviparyayaṃ dṛṣṭvā yāni laṅkālayāny atha bhūtāni bhayadarśīni vimanaskāni sarvaśaḥ 44 bhaumās tathāntarikṣāś ca kālājñaptā bhayāvahāḥ utpātā rākṣasendrāṇām abhāvāyotthitā drutam 45 asthīni meghā varṣanti uṣṇaṃ śoṇitam eva ca velāṃ samudro 'py utkrāntaś calante cācalottamāḥ 46 aṭṭahāsān vimuñcanto ghananādasamasvanān bhūtāḥ paripatanti sma nṛtyamānāḥ sahasraśaḥ 47 gṛdhracakraṃ mahac cāpi jvalanodgāribhir mukhaiḥ rākṣasānām upari vai bhramate kālacakravat 48 tān acintyamahotpātān rākṣasā balagarvitāḥ yanty eva na nivartante mṛtyupāśāvapāśitāḥ 49 mālyavāṃś ca sumālī ca mālī ca rajanīcarāḥ āsan puraḥsarās teṣāṃ kratūnām iva pāvakāḥ 50 mālyavantaṃ tu te sarve mālyavantam ivācalam niśācarā āśrayante dhātāram iva dehinaḥ 51 tad balaṃ rākṣasendrāṇāṃ mahābhraghananāditam jayepsayā devalokaṃ yayau mālī vaśe sthitam 52 rākṣasānāṃ samudyogaṃ taṃ tu nārāyaṇaḥ prabhuḥ devadūtād upaśutya dadhre yuddhe tato manaḥ 53 sa devasiddharṣimahoragaiś ca; gandharvamukhyāpsarasopagītaḥ samāsasādāmaraśatrusainyaṃ; cakrāsisīrapravarādidhārī 54 suparṇapakṣānilanunnapakṣaṃ; bhramatpatākaṃ pravikīrṇaśastram cacāla tad rākṣasarājasainyaṃ; calopalo nīla ivācalendraḥ 55 tatha śitaiḥ śoṇitamāṃsarūṣitair; yugāntavaiśvānaratulyavigrahaiḥ niśācarāḥ saṃparivārya mādhavaṃ; varāyudhair nirbibhiduḥ sahasraśaḥ |
1
तैर वध्यमाना देवाश च ऋषयश च तपॊधनाः भयार्ताः शरणं जग्मुर देवदेवं महेश्वरम 2 ते समेत्य तु कामारिं तरिपुरारिं तरिलॊचनम ऊचुः पराञ्जलयॊ देवा भयगद्गदभाषिणः 3 सुकेशपुत्रैर भगवन पितामहवरॊद्धतैः परजाध्यक्ष परजाः सर्वा बाध्यन्ते रिपुबाधन 4 शरण्यान्य अशरण्यानि आश्रमाणि कृतानि नः सवर्गाच च चयावितः शक्रः सवर्गे करीडन्ति शक्रवत 5 अहं विष्णुर अहं रुद्रॊ बरह्माहं देवराड अहम अहं यमॊ ऽहं वरुणश चन्द्रॊ ऽहं रविर अप्य अहम 6 इति ते राक्षसा देव वरदानेन दर्पिताः बाधन्ते समरॊद्धर्षा ये च तेषां पुरःसराः 7 तन नॊ देवभयार्तानाम अभयं दातुम अर्हसि अशिवं वपुर आस्थाय जहि दैवतकण्टकान 8 इत्य उक्तस तु सुरैः सर्वैः कपर्दी नीललॊहितः सुकेशं परति सापेक्ष आह देवगणान परभुः 9 नाहं तान निहनिष्यामि अवध्या मम ते ऽसुराः किं तु मन्त्रं परदास्यामि यॊ वै तान निहनिष्यति 10 एवम एव समुद्यॊगं पुरस्कृत्य सुरर्षभाः गच्छन्तु शरणं विष्णुं हनिष्यति स तान परभुः 11 ततस ते जयशब्देन परतिनन्द्य महेश्वरम विष्णॊः समीपम आजग्मुर निशाचरभयार्दिताः 12 शङ्खचक्रधरं देवं परणम्य बहुमान्य च ऊचुः संभ्रान्तवद वाक्यं सुकेशतनयार्दिताः 13 सुकेशतनयैर देवत्रिभिस तरेताग्निसंनिभैः आक्रम्य वरदानेन सथानान्य अपहृतानि नः 14 लङ्का नाम पुरी दुर्गा तरिकूटशिखरे सथिता तत्र सथिताः परबाधन्ते सर्वान नः कषणदाचराः 15 स तवम अस्मत्प्रियार्थं तु जहि तान मधुसूदन चक्रकृत्तास्यकमलान निवेदय यमाय वै 16 भयेष्व अभयदॊ ऽसमाकं नान्यॊ ऽसति भवता समः नुद तवं नॊ भयं देव नीहारम इव भास्करः 17 इत्य एवं दैवतैर उक्तॊ देवदेवॊ जनार्दनः अभयं भयदॊ ऽरीणां दत्त्वा देवान उवाच ह 18 सुकेशं राक्षसं जाने ईशान वरदर्पितम तांश चास्य तनयाञ जाने येषां जयेष्ठः स माल्यवान 19 तान अहं समतिक्रान्तमर्यादान राक्षसाधमान सूदयिष्यामि संग्रामे सुरा भवत विज्वराः 20 इत्य उक्तास ते सुराः सर्वे विष्णुना परभविष्णुना यथा वासं ययुर हृष्टाः परशमन्तॊ जनार्दनम 21 विबुधानां समुद्यॊगं माल्यवान स निशाचरः शरुत्वा तौ भरातरौ वीराव इदं वचनम अब्रवीत 22 अमरा ऋषयश चैव संहत्य किल शंकरम अस्मद्वधं परीप्सन्त इदम ऊचुस तरिलॊचनम 23 सुकेशतनया देव वरदानबलॊद्धताः बाधन्ते ऽसमान समुद्युक्ता घॊररूपाः पदे पदे 24 राक्षसैर अभिभूताः सम न शक्ताः सम उमापते सवेषु वेश्मसु संस्थातुं भयात तेषां दुरात्मनाम 25 तद अस्माकं हितार्थे तवं जहि तांस तांस तरिलॊचन राक्षसान हुंकृतेनैव दह परदहतां वर 26 इत्य एवं तरिदशैर उक्तॊ निशम्यान्धकसूदनः शिरः करं च धुन्वान इदं वचनम अब्रवीत 27 अवध्या मम ते देवाः सुकेशतनया रणे मन्त्रं तु वः परदास्यामि यॊ वै तान निहनिष्यति 28 यः स चक्रगदापाणिः पीतवासा जनार्दनः हनिष्यति स तान युद्धे शरणं तं परपद्यथ 29 हरान नावाप्य ते कामं कामारिम अभिवाद्य च नारायणालयं पराप्तास तस्मै सर्वं नयवेदयन 30 ततॊ नारायणेनॊक्ता देवा इन्द्रपुरॊगमाः सुरारीन सूदयिष्यामि सुरा भवत विज्वराः 31 देवानां भयभीतानां हरिणा राक्षसर्षभौ परतिज्ञातॊ वधॊ ऽसमाकं तच चिन्तयथ यत कषमम 32 हिरण्यकशिपॊर मृत्युर अन्येषां च सुरद्विषाम दुःखं नारायणं जेतुं यॊ नॊ हन्तुम अभीप्सति 33 ततः सुमाली माली च शरुत्वा माल्यवतॊ वचः ऊचतुर भरातरं जयेष्ठं भगांशाव इव वासवम 34 सवधीतं दत्तम इष्टं च ऐश्वर्यं परिपालितम आयुर निरायमं पराप्तं सवधर्मः सथापितश च नः 35 देवसागरम अक्षॊभ्यं शस्त्रौघैः परविगाह्य च जिता देवा रणे नित्यं न नॊ मृत्युकृतं भयम 36 नारायणश च रुद्रश च शक्रश चापि यमस तथा अस्माकं परमुखे सथातुं सर्व एव हि बिभ्यति 37 विष्णॊर दॊषश च नास्त्य अत्र कारणं राक्षसेश्वर देवानाम एव दॊषेण विष्णॊः परचलितं मनः 38 तस्माद अद्य समुद्युक्ताः सर्वसैन्यसमावृताः देवान एव जिघांसामॊ येभ्यॊ दॊषः समुत्थितः 39 इति माली सुमाली च माल्यवान अग्रजः परभुः उद्यॊगं घॊषयित्वाथ राक्षसाः सर्व एव ते युद्धाय निर्ययुः करुद्धा जम्भवृत्रबला इव 40 सयन्दनैर वारणेन्द्रैश च हयैश च गिरिसंनिभैः खरैर गॊभिर अथॊष्ट्रैश च शिंशुमारैर भुजं गमैः 41 मकरैः कच्छपैर मीनैर विहंगैर गरुडॊपमैः सिंहैर वयाघ्रैर वराहैश च सृमरैश चमरैर अपि 42 तयक्त्वा लङ्कां ततः सर्वे राक्षसा बलगर्विताः परयाता देवलॊकाय यॊद्धुं दैवतशत्रवः 43 लङ्काविपर्ययं दृष्ट्वा यानि लङ्कालयान्य अथ भूतानि भयदर्शीनि विमनस्कानि सर्वशः 44 भौमास तथान्तरिक्षाश च कालाज्ञप्ता भयावहाः उत्पाता राक्षसेन्द्राणाम अभावायॊत्थिता दरुतम 45 अस्थीनि मेघा वर्षन्ति उष्णं शॊणितम एव च वेलां समुद्रॊ ऽपय उत्क्रान्तश चलन्ते चाचलॊत्तमाः 46 अट्टहासान विमुञ्चन्तॊ घननादसमस्वनान भूताः परिपतन्ति सम नृत्यमानाः सहस्रशः 47 गृध्रचक्रं महच चापि जवलनॊद्गारिभिर मुखैः राक्षसानाम उपरि वै भरमते कालचक्रवत 48 तान अचिन्त्यमहॊत्पातान राक्षसा बलगर्विताः यन्त्य एव न निवर्तन्ते मृत्युपाशावपाशिताः 49 माल्यवांश च सुमाली च माली च रजनीचराः आसन पुरःसरास तेषां करतूनाम इव पावकाः 50 माल्यवन्तं तु ते सर्वे माल्यवन्तम इवाचलम निशाचरा आश्रयन्ते धातारम इव देहिनः 51 तद बलं राक्षसेन्द्राणां महाभ्रघननादितम जयेप्सया देवलॊकं ययौ माली वशे सथितम 52 राक्षसानां समुद्यॊगं तं तु नारायणः परभुः देवदूताद उपशुत्य दध्रे युद्धे ततॊ मनः 53 स देवसिद्धर्षिमहॊरगैश च; गन्धर्वमुख्याप्सरसॊपगीतः समाससादामरशत्रुसैन्यं; चक्रासिसीरप्रवरादिधारी 54 सुपर्णपक्षानिलनुन्नपक्षं; भरमत्पताकं परविकीर्णशस्त्रम चचाल तद राक्षसराजसैन्यं; चलॊपलॊ नील इवाचलेन्द्रः 55 तथ शितैः शॊणितमांसरूषितैर; युगान्तवैश्वानरतुल्यविग्रहैः निशाचराः संपरिवार्य माधवं; वरायुधैर निर्बिभिदुः सहस्रशः |