Book 6
Chapter 16
|
1
sabale sāgaraṃ tīrṇe rāme daśarathātmaje amātyau rāvaṇaḥ śrīmān abravīc chukasāraṇau 2 samagraṃ sāgaraṃ tīrṇaṃ dustaraṃ vānaraṃ balam abhūtapūrvaṃ rāmeṇa sāgare setubandhanam 3 sāgare setubandhaṃ tu na śraddadhyāṃ kathaṃ cana avaśyaṃ cāpi saṃkhyeyaṃ tan mayā vānaraṃ balam 4 bhavantau vānaraṃ sainyaṃ praviśyānupalakṣitau parimāṇaṃ ca vīryaṃ ca ye ca mukhyāḥ plavaṃgamāḥ 5 mantriṇo ye ca rāmasya sugrīvasya ca saṃmatāḥ ye pūrvam abhivartante ye ca śūrāḥ plavaṃgamāḥ 6 sa ca setur yathā baddhaḥ sāgare salilārṇave niveśaś ca yathā teṣāṃ vānarāṇāṃ mahātmanām 7 rāmasya vyavasāyaṃ ca vīryaṃ praharaṇāni ca lakṣmaṇasya ca vīrasya tattvato jñātum arhatha 8 kaś ca senāpatis teṣāṃ vānarāṇāṃ mahaujasām etaj jñātvā yathātattvaṃ śīghram agantum arhathaḥ 9 iti pratisamādiṣṭau rākṣasau śukasāraṇau harirūpadharau vīrau praviṣṭau vānaraṃ balam 10 tatas tad vānaraṃ sainyam acintyaṃ lomaharṣaṇam saṃkhyātuṃ nādhyagacchetāṃ tadā tau śukasāraṇau 11 tat sthitaṃ parvatāgreṣu nirdareṣu guhāsu ca samudrasya ca tīreṣu vaneṣūpavaneṣu ca 12 taramāṇaṃ ca tīrṇaṃ ca tartukāmaṃ ca sarvaśaḥ niviṣṭaṃ niviśac caiva bhīmanādaṃ mahābalam 13 tau dadarśa mahātejāḥ pracchannau ca vibhīṣaṇaḥ ācacakṣe 'tha rāmāya gṛhītvā śukasāraṇau laṅkāyāḥ samanuprāptau cārau parapuraṃjayau 14 tau dṛṣṭvā vyathitau rāmaṃ nirāśau jīvite tadā kṛtāñjalipuṭau bhītau vacanaṃ cedam ūcatuḥ 15 āvām ihāgatau saumya rāvaṇaprahitāv ubhau parijñātuṃ balaṃ kṛtsnaṃ tavedaṃ raghunandana 16 tayos tad vacanaṃ śrutvā rāmo daśarathātmajaḥ abravīt prahasan vākyaṃ sarvabhūtahite rataḥ 17 yadi dṛṣṭaṃ balaṃ kṛtsnaṃ vayaṃ vā susamīkṣitāḥ yathoktaṃ vā kṛtaṃ kāryaṃ chandataḥ pratigamyatām 18 praviśya nagarīṃ laṅkāṃ bhavadbhyāṃ dhanadānujaḥ vaktavyo rakṣasāṃ rājā yathoktaṃ vacanaṃ mama 19 yad balaṃ ca samāśritya sītāṃ me hṛtavān asi tad darśaya yathākāmaṃ sasainyaḥ sahabāndhavaḥ 20 śvaḥkāle nagarīṃ laṅkāṃ saprākārāṃ satoraṇām rākṣasaṃ ca balaṃ paśya śarair vidhvaṃsitaṃ mayā 21 ghoraṃ roṣam ahaṃ mokṣye balaṃ dhāraya rāvaṇa śvaḥkāle vajravān vajraṃ dānaveṣv iva vāsavaḥ 22 iti pratisamādiṣṭau rākṣasau śukasāraṇau āgamya nagarīṃ laṅkām abrūtāṃ rākṣasādhipam 23 vibhīṣaṇagṛhītau tu vadhārhau rākṣaseśvara dṛṣṭvā dharmātmanā muktau rāmeṇāmitatejasā 24 ekasthānagatā yatra catvāraḥ puruṣarṣabhāḥ lokapālopamāḥ śūrāḥ kṛtāstrā dṛḍhavikramāḥ 25 rāmo dāśarathiḥ śrīmāṁl lakṣmaṇaś ca vibhīṣaṇaḥ sugrīvaś ca mahātejā mahendrasamavikramaḥ 26 ete śaktāḥ purīṃ laṅkāṃ saprākārāṃ satoraṇām utpāṭya saṃkrāmayituṃ sarve tiṣṭhantu vānarāḥ 27 yādṛśaṃ tasya rāmasya rūpaṃ praharaṇāni ca vadhiṣyati purīṃ laṅkām ekas tiṣṭhantu te trayaḥ 28 rāmalakṣmaṇaguptā sā sugrīveṇa ca vāhinī babhūva durdharṣatarā sarvair api surāsuraiḥ 29 prahṛṣṭarūpā dhvajinī vanaukasāṃ; mahātmanāṃ saṃprati yoddhum icchatām alaṃ virodhena śamo vidhīyatāṃ; pradīyatāṃ dāśarathāya maithilī |
1
सबले सागरं तीर्णे रामे दशरथात्मजे अमात्यौ रावणः शरीमान अब्रवीच छुकसारणौ 2 समग्रं सागरं तीर्णं दुस्तरं वानरं बलम अभूतपूर्वं रामेण सागरे सेतुबन्धनम 3 सागरे सेतुबन्धं तु न शरद्दध्यां कथं चन अवश्यं चापि संख्येयं तन मया वानरं बलम 4 भवन्तौ वानरं सैन्यं परविश्यानुपलक्षितौ परिमाणं च वीर्यं च ये च मुख्याः पलवंगमाः 5 मन्त्रिणॊ ये च रामस्य सुग्रीवस्य च संमताः ये पूर्वम अभिवर्तन्ते ये च शूराः पलवंगमाः 6 स च सेतुर यथा बद्धः सागरे सलिलार्णवे निवेशश च यथा तेषां वानराणां महात्मनाम 7 रामस्य वयवसायं च वीर्यं परहरणानि च लक्ष्मणस्य च वीरस्य तत्त्वतॊ जञातुम अर्हथ 8 कश च सेनापतिस तेषां वानराणां महौजसाम एतज जञात्वा यथातत्त्वं शीघ्रम अगन्तुम अर्हथः 9 इति परतिसमादिष्टौ राक्षसौ शुकसारणौ हरिरूपधरौ वीरौ परविष्टौ वानरं बलम 10 ततस तद वानरं सैन्यम अचिन्त्यं लॊमहर्षणम संख्यातुं नाध्यगच्छेतां तदा तौ शुकसारणौ 11 तत सथितं पर्वताग्रेषु निर्दरेषु गुहासु च समुद्रस्य च तीरेषु वनेषूपवनेषु च 12 तरमाणं च तीर्णं च तर्तुकामं च सर्वशः निविष्टं निविशच चैव भीमनादं महाबलम 13 तौ ददर्श महातेजाः परच्छन्नौ च विभीषणः आचचक्षे ऽथ रामाय गृहीत्वा शुकसारणौ लङ्कायाः समनुप्राप्तौ चारौ परपुरंजयौ 14 तौ दृष्ट्वा वयथितौ रामं निराशौ जीविते तदा कृताञ्जलिपुटौ भीतौ वचनं चेदम ऊचतुः 15 आवाम इहागतौ सौम्य रावणप्रहिताव उभौ परिज्ञातुं बलं कृत्स्नं तवेदं रघुनन्दन 16 तयॊस तद वचनं शरुत्वा रामॊ दशरथात्मजः अब्रवीत परहसन वाक्यं सर्वभूतहिते रतः 17 यदि दृष्टं बलं कृत्स्नं वयं वा सुसमीक्षिताः यथॊक्तं वा कृतं कार्यं छन्दतः परतिगम्यताम 18 परविश्य नगरीं लङ्कां भवद्भ्यां धनदानुजः वक्तव्यॊ रक्षसां राजा यथॊक्तं वचनं मम 19 यद बलं च समाश्रित्य सीतां मे हृतवान असि तद दर्शय यथाकामं ससैन्यः सहबान्धवः 20 शवःकाले नगरीं लङ्कां सप्राकारां सतॊरणाम राक्षसं च बलं पश्य शरैर विध्वंसितं मया 21 घॊरं रॊषम अहं मॊक्ष्ये बलं धारय रावण शवःकाले वज्रवान वज्रं दानवेष्व इव वासवः 22 इति परतिसमादिष्टौ राक्षसौ शुकसारणौ आगम्य नगरीं लङ्काम अब्रूतां राक्षसाधिपम 23 विभीषणगृहीतौ तु वधार्हौ राक्षसेश्वर दृष्ट्वा धर्मात्मना मुक्तौ रामेणामिततेजसा 24 एकस्थानगता यत्र चत्वारः पुरुषर्षभाः लॊकपालॊपमाः शूराः कृतास्त्रा दृढविक्रमाः 25 रामॊ दाशरथिः शरीमाँल लक्ष्मणश च विभीषणः सुग्रीवश च महातेजा महेन्द्रसमविक्रमः 26 एते शक्ताः पुरीं लङ्कां सप्राकारां सतॊरणाम उत्पाट्य संक्रामयितुं सर्वे तिष्ठन्तु वानराः 27 यादृशं तस्य रामस्य रूपं परहरणानि च वधिष्यति पुरीं लङ्काम एकस तिष्ठन्तु ते तरयः 28 रामलक्ष्मणगुप्ता सा सुग्रीवेण च वाहिनी बभूव दुर्धर्षतरा सर्वैर अपि सुरासुरैः 29 परहृष्टरूपा धवजिनी वनौकसां; महात्मनां संप्रति यॊद्धुम इच्छताम अलं विरॊधेन शमॊ विधीयतां; परदीयतां दाशरथाय मैथिली |