Book 3
Chapter 40
|
1
evam uktvā tu paruṣaṃ mārīco rāvaṇo tataḥ gacchāvety abravīd dīno bhayād rātriṃcaraprabhoḥ 2 dṛṣṭāś cāhaṃ punas tena śaracāpāsidhāriṇā madvidhodyataśastreṇa vinaṣṭaṃ jīvitaṃ ca me 3 kiṃ tu kartuṃ mayā śakyam evaṃ tvayi durātmani eṣa gacchāmy ahaṃ tāta svasti te 'stu niśācaraḥ 4 prahṛṣṭas tv abhavat tena vacanena sa rākṣasaḥ pariṣvajya susaṃśliṣṭam idaṃ vacanam abravīt 5 etac chauṇḍīryayuktaṃ te macchabdād iva bhāṣitam idānīm asi mārīcaḥ pūrvam anyo niśācaraḥ 6 āruhyatām ayaṃ śīghraṃ khago ratnavibhūṣitaḥ mayā saha ratho yuktaḥ piśācavadanaiḥ kharaiḥ 7 tato rāvaṇamārīcau vimānam iva taṃ ratham āruhya yayatuḥ śīghraṃ tasmād āśramamaṇḍalāt 8 tathaiva tatra paśyantau pattanāni vanāni ca girīṃś ca saritaḥ sarvā rāṣṭrāṇi nagarāṇi ca 9 sametya daṇḍakāraṇyaṃ rāghavasyāśramaṃ tataḥ dadarśa sahamarīco rāvaṇo rākṣasādhipaḥ 10 avatīrya rathāt tasmāt tataḥ kāñcanabhūṣaṇāt haste gṛhītvā mārīcaṃ rāvaṇo vākyam abravīt 11 etad rāmāśramapadaṃ dṛśyate kadalīvṛtam kriyatāṃ tat sakhe śīghraṃ yadarthaṃ vayam āgatāḥ 12 sa rāvaṇavacaḥ śrutvā mārīco rākṣasas tadā mṛgo bhūtvāśramadvāri rāmasya vicacāra ha 13 maṇipravaraśṛṅgāgraḥ sitāsitamukhākṛtiḥ raktapadmotpalamukha indranīlotpalaśravāḥ 14 kiṃ cid abhyunnata grīva indranīlanibhodaraḥ madhūkanibhapārśvaś ca kañjakiñjalkasaṃnibhaḥ 15 vaidūryasaṃkāśakhuras tanujaṅghaḥ susaṃhataḥ indrāyudhasavarṇena pucchenordhvaṃ virājitaḥ 16 manoharasnigdhavarṇo ratnair nānāvidhair vṛtaḥ kṣaṇena rākṣaso jāto mṛgaḥ paramaśobhanaḥ 17 vanaṃ prajvalayan ramyaṃ rāmāśramapadaṃ ca tat manoharaṃ darśanīyaṃ rūpaṃ kṛtvā sa rākṣasaḥ 18 pralobhanārthaṃ vaidehyā nānādhātuvicitritam vicaran gacchate samyak śādvalāni samantataḥ 19 rūpyabinduśataiś citro bhūtvā ca priyadarśanaḥ viṭapīnāṃ kisalayān bhaṅktvādan vicacāra ha 20 kadalīgṛhakaṃ gatvā karṇikārān itas tataḥ samāśrayan mandagatiḥ sītāsaṃdarśanaṃ tadā 21 rājīvacitrapṛṣṭhaḥ sa virarāja mahāmṛgaḥ rāmāśramapadābhyāśe vicacāra yathāsukham 22 punar gatvā nivṛttaś ca vicacāra mṛgottamaḥ gatvā muhūrtaṃ tvarayā punaḥ pratinivartate 23 vikrīḍaṃś ca punar bhūmau punar eva niṣīdati āśramadvāram āgamya mṛgayūthāni gacchati 24 mṛgayūthair anugataḥ punar eva nivartate sītādarśanam ākāṅkṣan rākṣaso mṛgatāṃ gataḥ 25 paribhramati citrāṇi maṇḍalāni viniṣpatan samudvīkṣya ca sarve taṃ mṛgā ye 'nye vanecarāḥ 26 upagamya samāghrāya vidravanti diśo daśa rākṣasaḥ so 'pi tān vanyān mṛgān mṛgavadhe rataḥ 27 pracchādanārthaṃ bhāvasya na bhakṣayati saṃspṛśan tasminn eva tataḥ kāle vaidehī śubhalocanā 28 kusumāpacaye vyagrā pādapān atyavartata karṇikārān aśokāṃś ca cūṭāṃś ca madirekṣaṇā 29 kusumāny apacinvantī cacāra rucirānanā anarhāraṇyavāsasya sā taṃ ratnamayaṃ mṛgam muktāmaṇivicitrāṅgaṃ dadarśa paramāṅganā 30 taṃ vai ruciradaṇtauṣṭhaṃ rūpyadhātutanūruham vismayotphullanayanā sasnehaṃ samudaikṣata 31 sa ca tāṃ rāma dayitāṃ paśyan māyāmayo mṛgaḥ vicacāra tatas tatra dīpayann iva tad vanam 32 adṛṣṭapūrvaṃ dṛṣṭvā taṃ nānāratnamayaṃ mṛgam vismayaṃ paramaṃ sītā jagāma janakātmajā |
1
एवम उक्त्वा तु परुषं मारीचॊ रावणॊ ततः गच्छावेत्य अब्रवीद दीनॊ भयाद रात्रिंचरप्रभॊः 2 दृष्टाश चाहं पुनस तेन शरचापासिधारिणा मद्विधॊद्यतशस्त्रेण विनष्टं जीवितं च मे 3 किं तु कर्तुं मया शक्यम एवं तवयि दुरात्मनि एष गच्छाम्य अहं तात सवस्ति ते ऽसतु निशाचरः 4 परहृष्टस तव अभवत तेन वचनेन स राक्षसः परिष्वज्य सुसंश्लिष्टम इदं वचनम अब्रवीत 5 एतच छौण्डीर्ययुक्तं ते मच्छब्दाद इव भाषितम इदानीम असि मारीचः पूर्वम अन्यॊ निशाचरः 6 आरुह्यताम अयं शीघ्रं खगॊ रत्नविभूषितः मया सह रथॊ युक्तः पिशाचवदनैः खरैः 7 ततॊ रावणमारीचौ विमानम इव तं रथम आरुह्य ययतुः शीघ्रं तस्माद आश्रममण्डलात 8 तथैव तत्र पश्यन्तौ पत्तनानि वनानि च गिरींश च सरितः सर्वा राष्ट्राणि नगराणि च 9 समेत्य दण्डकारण्यं राघवस्याश्रमं ततः ददर्श सहमरीचॊ रावणॊ राक्षसाधिपः 10 अवतीर्य रथात तस्मात ततः काञ्चनभूषणात हस्ते गृहीत्वा मारीचं रावणॊ वाक्यम अब्रवीत 11 एतद रामाश्रमपदं दृश्यते कदलीवृतम करियतां तत सखे शीघ्रं यदर्थं वयम आगताः 12 स रावणवचः शरुत्वा मारीचॊ राक्षसस तदा मृगॊ भूत्वाश्रमद्वारि रामस्य विचचार ह 13 मणिप्रवरशृङ्गाग्रः सितासितमुखाकृतिः रक्तपद्मॊत्पलमुख इन्द्रनीलॊत्पलश्रवाः 14 किं चिद अभ्युन्नत गरीव इन्द्रनीलनिभॊदरः मधूकनिभपार्श्वश च कञ्जकिञ्जल्कसंनिभः 15 वैदूर्यसंकाशखुरस तनुजङ्घः सुसंहतः इन्द्रायुधसवर्णेन पुच्छेनॊर्ध्वं विराजितः 16 मनॊहरस्निग्धवर्णॊ रत्नैर नानाविधैर वृतः कषणेन राक्षसॊ जातॊ मृगः परमशॊभनः 17 वनं परज्वलयन रम्यं रामाश्रमपदं च तत मनॊहरं दर्शनीयं रूपं कृत्वा स राक्षसः 18 परलॊभनार्थं वैदेह्या नानाधातुविचित्रितम विचरन गच्छते सम्यक शाद्वलानि समन्ततः 19 रूप्यबिन्दुशतैश चित्रॊ भूत्वा च परियदर्शनः विटपीनां किसलयान भङ्क्त्वादन विचचार ह 20 कदलीगृहकं गत्वा कर्णिकारान इतस ततः समाश्रयन मन्दगतिः सीतासंदर्शनं तदा 21 राजीवचित्रपृष्ठः स विरराज महामृगः रामाश्रमपदाभ्याशे विचचार यथासुखम 22 पुनर गत्वा निवृत्तश च विचचार मृगॊत्तमः गत्वा मुहूर्तं तवरया पुनः परतिनिवर्तते 23 विक्रीडंश च पुनर भूमौ पुनर एव निषीदति आश्रमद्वारम आगम्य मृगयूथानि गच्छति 24 मृगयूथैर अनुगतः पुनर एव निवर्तते सीतादर्शनम आकाङ्क्षन राक्षसॊ मृगतां गतः 25 परिभ्रमति चित्राणि मण्डलानि विनिष्पतन समुद्वीक्ष्य च सर्वे तं मृगा ये ऽनये वनेचराः 26 उपगम्य समाघ्राय विद्रवन्ति दिशॊ दश राक्षसः सॊ ऽपि तान वन्यान मृगान मृगवधे रतः 27 परच्छादनार्थं भावस्य न भक्षयति संस्पृशन तस्मिन्न एव ततः काले वैदेही शुभलॊचना 28 कुसुमापचये वयग्रा पादपान अत्यवर्तत कर्णिकारान अशॊकांश च चूटांश च मदिरेक्षणा 29 कुसुमान्य अपचिन्वन्ती चचार रुचिरानना अनर्हारण्यवासस्य सा तं रत्नमयं मृगम मुक्तामणिविचित्राङ्गं ददर्श परमाङ्गना 30 तं वै रुचिरदण्तौष्ठं रूप्यधातुतनूरुहम विस्मयॊत्फुल्लनयना सस्नेहं समुदैक्षत 31 स च तां राम दयितां पश्यन मायामयॊ मृगः विचचार ततस तत्र दीपयन्न इव तद वनम 32 अदृष्टपूर्वं दृष्ट्वा तं नानारत्नमयं मृगम विस्मयं परमं सीता जगाम जनकात्मजा |