Book 3
Chapter 11
|
1
sa praviśyāśramapadaṃ lakṣmaṇo rāghavānujaḥ agastyaśiṣyam āsādya vākyam etad uvāca ha 2 rājā daśaratho nāma jyeṣṭhas tasya suto balī rāmaḥ prāpto muniṃ draṣṭuṃ bhāryayā saha sītayā 3 lakṣmaṇo nāma tasyāhaṃ bhrātā tv avarajo hitaḥ anukūlaś ca bhaktaś ca yadi te śrotram āgataḥ 4 te vayaṃ vanam atyugraṃ praviṣṭāḥ pitṛśāsanāt draṣṭum icchāmahe sarve bhagavantaṃ nivedyatām 5 tasya tadvacanaṃ śrutvā lakṣmaṇasya tapodhanaḥ tathety uktvāgniśaraṇaṃ praviveśa niveditum 6 sa praviśya muni śreṣṭhaṃ tapasā duṣpradharṣaṇam kṛtāñjalir uvācedaṃ rāmāgamanam añjasā 7 putrau daśarathasyemau rāmo lakṣmaṇa eva ca praviṣṭāv āśramapadaṃ sītayā saha bhāryayā 8 draṣṭuṃ bhavantam āyātau śuśrūṣārtham ariṃdamau yad atrānantaraṃ tattvam ājñāpayitum arhasi 9 tataḥ śiṣyād upaśrutya prāptaṃ rāmaṃ salakṣmaṇam vaidehīṃ ca mahābhāgām idaṃ vacanam abravīt 10 diṣṭyā rāmaś cirasyādya draṣṭuṃ māṃ samupāgataḥ manasā kāṅkṣitaṃ hy asya mayāpy āgamanaṃ prati 11 gamyatāṃ satkṛto rāmaḥ sabhāryaḥ sahalakṣmaṇaḥ praveśyatāṃ samīpaṃ me kiṃ cāsau na praveśitaḥ 12 evam uktas tu muninā dharmajñena mahātmanā abhivādyābravīc chiṣyas tatheti niyatāñjaliḥ 13 tato niṣkramya saṃbhrāntaḥ śiṣyo lakṣmaṇam abravīt kvāsau rāmo muniṃ draṣṭum etu praviśatu svayam 14 tato gatvāśramapadaṃ śiṣyeṇa sahalakṣmaṇaḥ darśayām āsa kākutsthaṃ sītāṃ ca janakātmajām 15 taṃ śiṣyaḥ praśritaṃ vākyam agastyavacanaṃ bruvan prāveśayad yathānyāyaṃ satkārārthaṃ susatkṛtam 16 praviveśa tato rāmaḥ sītayā sahalakṣmaṇaḥ praśāntahariṇākīrṇam āśramaṃ hy avalokayan 17 sa tatra brahmaṇaḥ sthānam agneḥ sthānaṃ tathaiva ca viṣṇoḥ sthānaṃ mahendrasya sthānaṃ caiva vivasvataḥ 18 somasthānaṃ bhagasthānaṃ sthānaṃ kauberam eva ca dhātur vidhātuḥ sthānaṃ ca vāyoḥ sthānaṃ tathaiva ca 19 tataḥ śiṣyaiḥ parivṛto munir apy abhiniṣpatat taṃ dadarśāgrato rāmo munīnāṃ dīptatejasaṃ abravīd vacanaṃ vīro lakṣmaṇaṃ lakṣmivardhanam 20 eṣa lakṣmaṇa niṣkrāmaty agastyo bhagavān ṛṣiḥ audāryeṇāvagacchāmi nidhānaṃ tapasām imam 21 evam uktvā mahābāhur agastyaṃ sūryavarcasaṃ jagrāha paramaprītas tasya pādau paraṃtapaḥ 22 abhivādya tu dharmātmā tasthau rāmaḥ kṛtāñjaliḥ sītayā saha vaidehyā tadā rāma salakṣmaṇaḥ 23 pratigṛhya ca kākutstham arcayitvāsanodakaiḥ kuśalapraśnam uktvā ca āsyatām iti so 'bravīt 24 agniṃ hutvā pradāyārghyam atithiṃ pratipūjya ca vānaprasthena dharmeṇa sa teṣāṃ bhojanaṃ dadau 25 prathamaṃ copaviśyātha dharmajño munipuṃgavaḥ uvāca rāmam āsīnaṃ prāñjaliṃ dharmakovidam 26 anyathā khalu kākutstha tapasvī samudācaran duḥsākṣīva pare loke svāni māṃsāni bhakṣayet 27 rājā sarvasya lokasya dharmacārī mahārathaḥ pūjanīyaś ca mānyaś ca bhavān prāptaḥ priyātithiḥ 28 evam uktvā phalair mūlaiḥ puṣpaiś cānyaiś ca rāghavam pūjayitvā yathākāmaṃ punar eva tato 'bravīt 29 idaṃ divyaṃ mahac cāpaṃ hemavajravibhūṣitam vaiṣṇavaṃ puruṣavyāghra nirmitaṃ viśvakarmaṇā 30 amoghaḥ sūryasaṃkāśo brahmadattaḥ śarottamaḥ datto mama mahendreṇa tūṇī cākṣayasāyakau 31 saṃpūrṇau niśitair bāṇair jvaladbhir iva pāvakaiḥ mahārājata kośo 'yam asir hemavibhūṣitaḥ 32 anena dhanuṣā rāma hatvā saṃkhye mahāsurān ājahāra śriyaṃ dīptāṃ purā viṣṇur divaukasām 33 tad dhanus tau ca tūṇīrau śaraṃ khaḍgaṃ ca mānada jayāya pratigṛhṇīṣva vajraṃ vajradharo yathā 34 evam uktvā mahātejāḥ samastaṃ tad varāyudham dattvā rāmāya bhagavān agastyaḥ punar abravīt |
1
स परविश्याश्रमपदं लक्ष्मणॊ राघवानुजः अगस्त्यशिष्यम आसाद्य वाक्यम एतद उवाच ह 2 राजा दशरथॊ नाम जयेष्ठस तस्य सुतॊ बली रामः पराप्तॊ मुनिं दरष्टुं भार्यया सह सीतया 3 लक्ष्मणॊ नाम तस्याहं भराता तव अवरजॊ हितः अनुकूलश च भक्तश च यदि ते शरॊत्रम आगतः 4 ते वयं वनम अत्युग्रं परविष्टाः पितृशासनात दरष्टुम इच्छामहे सर्वे भगवन्तं निवेद्यताम 5 तस्य तद्वचनं शरुत्वा लक्ष्मणस्य तपॊधनः तथेत्य उक्त्वाग्निशरणं परविवेश निवेदितुम 6 स परविश्य मुनि शरेष्ठं तपसा दुष्प्रधर्षणम कृताञ्जलिर उवाचेदं रामागमनम अञ्जसा 7 पुत्रौ दशरथस्येमौ रामॊ लक्ष्मण एव च परविष्टाव आश्रमपदं सीतया सह भार्यया 8 दरष्टुं भवन्तम आयातौ शुश्रूषार्थम अरिंदमौ यद अत्रानन्तरं तत्त्वम आज्ञापयितुम अर्हसि 9 ततः शिष्याद उपश्रुत्य पराप्तं रामं सलक्ष्मणम वैदेहीं च महाभागाम इदं वचनम अब्रवीत 10 दिष्ट्या रामश चिरस्याद्य दरष्टुं मां समुपागतः मनसा काङ्क्षितं हय अस्य मयाप्य आगमनं परति 11 गम्यतां सत्कृतॊ रामः सभार्यः सहलक्ष्मणः परवेश्यतां समीपं मे किं चासौ न परवेशितः 12 एवम उक्तस तु मुनिना धर्मज्ञेन महात्मना अभिवाद्याब्रवीच छिष्यस तथेति नियताञ्जलिः 13 ततॊ निष्क्रम्य संभ्रान्तः शिष्यॊ लक्ष्मणम अब्रवीत कवासौ रामॊ मुनिं दरष्टुम एतु परविशतु सवयम 14 ततॊ गत्वाश्रमपदं शिष्येण सहलक्ष्मणः दर्शयाम आस काकुत्स्थं सीतां च जनकात्मजाम 15 तं शिष्यः परश्रितं वाक्यम अगस्त्यवचनं बरुवन परावेशयद यथान्यायं सत्कारार्थं सुसत्कृतम 16 परविवेश ततॊ रामः सीतया सहलक्ष्मणः परशान्तहरिणाकीर्णम आश्रमं हय अवलॊकयन 17 स तत्र बरह्मणः सथानम अग्नेः सथानं तथैव च विष्णॊः सथानं महेन्द्रस्य सथानं चैव विवस्वतः 18 सॊमस्थानं भगस्थानं सथानं कौबेरम एव च धातुर विधातुः सथानं च वायॊः सथानं तथैव च 19 ततः शिष्यैः परिवृतॊ मुनिर अप्य अभिनिष्पतत तं ददर्शाग्रतॊ रामॊ मुनीनां दीप्ततेजसं अब्रवीद वचनं वीरॊ लक्ष्मणं लक्ष्मिवर्धनम 20 एष लक्ष्मण निष्क्रामत्य अगस्त्यॊ भगवान ऋषिः औदार्येणावगच्छामि निधानं तपसाम इमम 21 एवम उक्त्वा महाबाहुर अगस्त्यं सूर्यवर्चसं जग्राह परमप्रीतस तस्य पादौ परंतपः 22 अभिवाद्य तु धर्मात्मा तस्थौ रामः कृताञ्जलिः सीतया सह वैदेह्या तदा राम सलक्ष्मणः 23 परतिगृह्य च काकुत्स्थम अर्चयित्वासनॊदकैः कुशलप्रश्नम उक्त्वा च आस्यताम इति सॊ ऽबरवीत 24 अग्निं हुत्वा परदायार्घ्यम अतिथिं परतिपूज्य च वानप्रस्थेन धर्मेण स तेषां भॊजनं ददौ 25 परथमं चॊपविश्याथ धर्मज्ञॊ मुनिपुंगवः उवाच रामम आसीनं पराञ्जलिं धर्मकॊविदम 26 अन्यथा खलु काकुत्स्थ तपस्वी समुदाचरन दुःसाक्षीव परे लॊके सवानि मांसानि भक्षयेत 27 राजा सर्वस्य लॊकस्य धर्मचारी महारथः पूजनीयश च मान्यश च भवान पराप्तः परियातिथिः 28 एवम उक्त्वा फलैर मूलैः पुष्पैश चान्यैश च राघवम पूजयित्वा यथाकामं पुनर एव ततॊ ऽबरवीत 29 इदं दिव्यं महच चापं हेमवज्रविभूषितम वैष्णवं पुरुषव्याघ्र निर्मितं विश्वकर्मणा 30 अमॊघः सूर्यसंकाशॊ बरह्मदत्तः शरॊत्तमः दत्तॊ मम महेन्द्रेण तूणी चाक्षयसायकौ 31 संपूर्णौ निशितैर बाणैर जवलद्भिर इव पावकैः महाराजत कॊशॊ ऽयम असिर हेमविभूषितः 32 अनेन धनुषा राम हत्वा संख्ये महासुरान आजहार शरियं दीप्तां पुरा विष्णुर दिवौकसाम 33 तद धनुस तौ च तूणीरौ शरं खड्गं च मानद जयाय परतिगृह्णीष्व वज्रं वज्रधरॊ यथा 34 एवम उक्त्वा महातेजाः समस्तं तद वरायुधम दत्त्वा रामाय भगवान अगस्त्यः पुनर अब्रवीत |