Guthlac A, B

Verse Indeterminate Saxon

Se bið gefeana fægrast      þonne hy æt frymðe gemetað,
engel ond seo eadge sawl!      Ofgiefeþ hio þas eorþan wynne,
forlæteð þas lænan dreamas,      ond hio wiþ þam lice gedæleð.
ðonne cwið se engel,      (hafað yldran had),

5

greteð gæst oþerne,      abeodeð him godes ærende:
"Nu þu most feran      þider þu fundadest
longe ond gelome.      Ic þec lædan sceal.
Wegas þe sindon weþe,      ond wuldres leoht
torht ontyned.      Eart nu tidfara

10

to þam halgan ham."      þær næfre hreow cymeð,
edergong fore yrmþum,      ac þær biþ engla dream,
sib ond gesælignes,      ond sawla ræst,
ond þær a to feore      gefeon motun,
dryman mid dryhten,      þa þe his domas her

15

æfnað on eorþan.      He him ece lean
healdeð on heofonum,      þær se hyhsta
ealra cyninga cyning      ceastrum wealdeð.
ðæt sind þa getimbru      þe no tydriað,
ne þam fore yrmþum      þe þær in wuniað

20

lif aspringeð,      ac him bið lenge hu sel;
geoguþe brucað      ond godes miltsa.
þider soðfæstra      sawla motun
cuman æfter cwealme,      þa þe her Cristes æ
lærað ond læstað,      ond his lof rærað;

25

oferwinnað þa awyrgdan gæstas,      bigytað him wuldres ræste,
hwider sceal þæs monnes      mod astigan,
ær oþþe æfter,      þonne he his ænne her
gæst bigonge,      þæt se gode mote,
womma clæne,      in geweald cuman.

30

Monge sindon      geond middangeard
hadas under heofonum,      þa þe in haligra
rim arisað.      We þæs ryht magun
æt æghwylcum      anra gehyran,
gif we halig bebodu      healdan willað;

35

mæg nu snottor guma      sæle brucan
godra tida,      ond his gæste forð
weges willian.      Woruld is onhrered,
colaþ Cristes lufu,      sindan costinga
geond middangeard      monge arisene,

40

swa þæt geara iu      godes spelbodan
wordum sægdon      ond þurh witedom
eal anemdon,      swa hit nu gongeð.
Ealdað eorþan blæd      æþela gehwylcre
ond of wlite wendað      wæstma gecyndu;

45

bið seo siþre tid      sæda gehwylces
mætre in mægne.      Forþon se mon ne þearf
to þisse worulde      wyrpe gehycgan,
þæt he us fægran      gefean bringe
ofer þa niþas      þe we nu dreogað,

50

ærþon endien      ealle gesceafte
ða he gesette      on siex dagum,
ða nu under heofonum      hadas cennað,
micle ond mæte.      Is þes middangeard
dalum gedæled.      Dryhten sceawað

55

hwær þa eardien      þe his æ healden;
gesihð he þa domas      dogra gehwylce
wonian ond wendan      of woruldryhte
ða he gesette      þurh his sylfes word.
He fela findeð,      fea beoð gecorene.

60

Sume him þæs hades      hlisan willað
wegan on wordum      ond þa weorc ne doð.
Bið him eorðwela      ofer þæt ece lif
hyhta hyhst,      se gehwylcum sceal
foldbuendra      fremde geweorþan.

65

Forþon hy nu hyrwað      haligra mod,
ða þe him to heofonum      hyge staþeliað,
witon þæt se eðel      ece bideð
ealra þære mengu      þe geond middangeard
dryhtne þeowiað      ond þæs deoran ham

70

wilniað bi gewyrhtum.      Swa þas woruldgestreon
on þa mæran god      bimutad weorþað,
ðonne þæt gegyrnað      þa þe him godes egsa
hleonaþ ofer heafdum.      Hy þy hyhstan beoð
þrymme geþreade,      þisses lifes

75

þurh bibodu brucað      ond þæs betran forð
wyscað ond wenaþ.      Wuldres bycgað,
sellað ælmessan,      earme frefrað,
beoð rummode      ryhtra gestreona,
lufiað mid lacum      þa þe læs agun,

80

dæghwam dryhtne þeowiaþ.      He hyra dæde sceawað.
Sume þa wuniað      on westennum,
secað ond gesittað      sylfra willum
hamas on heolstrum.      Hy ðæs heofoncundan
boldes bidað.      Oft him brogan to

85

laðne gelædeð,      se þe him lifes ofonn,
eaweð him egsan,      hwilum idel wuldor,
brægdwis bona      hafað bega cræft,
eahteð anbuendra.      Fore him englas stondað,
gearwe mid gæsta wæpnum,      beoþ hyra geoca gemyndge,

90

healdað haligra feorh,      witon hyra hyht mid dryhten.
þæt synd þa gecostan cempan      þa þam cyninge þeowað,
se næfre þa lean alegeð      þam þe his lufan adreogeð.
Magun we nu nemnan      þæt us neah gewearð
þurh haligne      had gecyþed,

95

hu Guðlac his      in godes willan
mod gerehte,      man eall forseah,
eorðlic æþelu,      upp gemunde
ham in heofonum.      Him wæs hyht to þam,
siþþan hine inlyhte      se þe lifes weg

100

gæstum gearwað,      ond him giefe sealde
engelcunde,      þæt he ana ongan
beorgseþel bugan,      ond his blæd gode
þurh eaðmedu      ealne gesealde,
ðone þe he on geoguðe      bigan sceolde

105

worulde wynnum.      Hine weard biheold
halig of heofonum,      se þæt hluttre mod
in þæs gæstes god      georne trymede.
Hwæt, we hyrdon oft      þæt se halga wer
in þa ærestan      ældu gelufade

110

frecnessa fela!      Fyrst wæs swa þeana
in godes dome,      hwonne Guðlace
on his ondgietan      engel sealde
þæt him sweðraden      synna lustas.
Tid wæs toweard;      hine twegen ymb

115

weardas wacedon,      þa gewin drugon,
engel dryhtnes      ond se atela gæst.
Nalæs hy him gelice      lare bæron
in his modes gemynd      mongum tidum.
Oþer him þas eorþan      ealle sægde

120

læne under lyfte,      ond þa longan god
herede on heofonum,      þær haligra
sawla gesittað      in sigorwuldre
dryhtnes dreamas;      he him dæda lean
georne gieldeð,      þam þe his giefe willað

125

þicgan to þonce      ond him þas woruld
uttor lætan      þonne þæt ece lif.
Oþer hyne scyhte,      þæt he sceaðena gemot
nihtes sohte      ond þurh neþinge
wunne æfter worulde,      swa doð wræcmæcgas

130

þa þe ne bimurnað      monnes feore
þæs þe him to honda      huþe gelædeð,
butan hy þy reafe      rædan motan.
Swa hy hine trymedon      on twa healfa
oþþæt þæs gewinnes      weoroda dryhten

135

on þæs engles dom      ende gereahte.
Feond wæs geflymed;      siþ þam frofre gæst
in Guðlaces      geoce gewunade,
lufade hine ond lærde      lenge hu geornor,
þæt him leofedan      londes wynne,

140

bold on beorhge.      Oft þær broga cwom
egeslic ond uncuð,      ealdfeonda nið,
searocræftum swiþ;      hy him sylf hyra
onsyn ywdon,      ond þær ær fela
setla gesæton.      þonan sið tugon

145

wide waðe,      wuldre byscyrede,
lyftlacende.      Wæs seo londes stow
bimiþen fore monnum,      oþþæt meotud onwrah
beorg on bearwe,      þa se bytla cwom
se þær haligne      ham arærde,

150

nales þy he giemde      þurh gitsunga
lænes lifwelan,      ac þæt lond gode
fægre gefreoþode,      siþþan feond oferwon
Cristes cempa.      He gecostad wearð
in gemyndigra      monna tidum,

155

ðara þe nu gena      þurh gæstlicu
wundor hine weorðiað      ond his wisdomes
hlisan healdað,      þæt se halga þeow
elne geeode,      þa he ana gesæt
dygle stowe.      ðær he dryhtnes lof

160

reahte ond rærde;      oft þurh reorde abead,
þam þe þrowera      þeawas lufedon,
godes ærendu,      þa him gæst onwrah
lifes snyttru,      þæt he his lichoman
wynna forwyrnde      ond woruldblissa,

165

seftra setla      ond symbeldaga,
swylce eac idelra      eagena wynna,
gierelan gielplices.      Him wæs godes egsa
mara in gemyndum      þonne he menniscum
þrymme æfter þonce      þegan wolde.

170

God wæs Guðlac!      He in gæste bær
heofoncundne hyht,      hælu geræhte
ecan lifes.      Him wæs engel neah,
fæle freoðuweard,      þam þe feara sum
mearclond gesæt.      þær he mongum wearð

175

bysen on Brytene,      siþþan biorg gestah
eadig oretta,      ondwiges heard.
Gyrede hine georne      mid gæstlicum
wæpnum      wong bletsade,
him to ætstælle      ærest arærde

180

Cristes rode,      þær se cempa oferwon
frecnessa fela.      Frome wurdun monge
godes þrowera;      we þæs Guðlaces
deorwyrðne dæl      dryhtne cennað.
He him sige sealde      ond snyttrucræft,

185

mundbyrd meahta,      þonne mengu cwom
feonda færscytum      fæhðe ræran.
Ne meahton hy æfeste      anforlætan,
ac to Guðlaces      gæste gelæddun
frasunga fela.      Him wæs fultum neah,

190

engel hine elne trymede,      þonne hy him yrre hweopan,
frecne fyres wylme.      Stodan him on feðehwearfum,
cwædon þæt he on þam beorge      byrnan sceolde
ond his lichoman      lig forswelgan,
þæt his earfeþu      eal gelumpe

195

modcearu mægum,      gif he monna dream
of þam orlege      eft ne wolde
sylfa gesecan,      ond his sibbe ryht
mid moncynne      maran cræfte
willum bewitigan,      lætan wræce stille.

200

Swa him yrsade,      se for ealle spræc
feonda mengu.      No þy forhtra wæs
Guðlaces gæst,      ac him god sealde
ellen wiþ þam egsan      þæt þæs ealdfeondes
scyldigra scolu      scome þrowedon;

205

wæron teonsmiðas      tornes fulle,
cwædon þæt him Guðlac      eac gode sylfum
earfeþa mæst      ana gefremede,
siþþan he for wlence      on westenne
beorgas bræce,      þær hy bidinge,

210

earme ondsacan,      æror mostun
æfter tintergum      tidum brucan,
ðonne hy of waþum      werge cwoman
restan ryneþragum,      rowe gefegon;
wæs him seo gelyfed      þurh lytel fæc.

215

Stod seo dygle stow      dryhtne in gemyndum
idel ond æmen,      eþelriehte feor,
bad bisæce      betran hyrdes.
To þon ealdfeondas      ondan noman,
swa hi singales      sorge dreogað.

220

Ne motun hi on eorþan      eardes brucan,
ne hy lyft swefeð      in leoma ræstum,
ac hy hleolease      hama þoliað,
in cearum cwiþað,      cwealmes wiscað,
willen þæt him dryhten      þurh deaðes cwealm

225

to hyra earfeða      ende geryme.
Ne mostun hy Guðlaces      gæste sceþþan,
ne þurh sarslege      sawle gedælan
wið lichoman,      ac hy ligesearwum
ahofun hearmstafas,      hleahtor alegdon,

230

sorge seofedon,      þa hi swiðra oferstag
weard on wonge.      Sceoldon wræcmæcgas
ofgiefan gnornende      grene beorgas.
Hwæþre hy þa gena,      godes ondsacan,
sægdon sarstafum,      swiþe geheton,

235

þæt he deaþa gedal      dreogan sceolde,
gif he leng bide      laþran gemotes,
hwonne hy mid mengu      maran cwome,
þa þe for his life      lyt sorgedon.
Guðlac him ongean þingode,      cwæð þæt hy gielpan ne þorftan

240

dædum wið dryhtnes meahtum.      "þeah þe ge me deað gehaten,
mec wile wið þam niþum genergan      se þe eowrum nydum wealdeð.
An is ælmihtig god,      se mec mæg eaðe gescyldan;
he min feorg freoþað.      Ic eow fela wille
soþa gesecgan.      Mæg ic þis setl on eow

245

butan earfeðum      ana geðringan.
Ne eam ic swa fealog,      swa ic eow fore stonde,
monna weorudes,      ac me mara dæl
in godcundum      gæstgerynum
wunað ond weaxeð,      se me wraþe healdeð.

250

Ic me anum her      eaðe getimbre
hus ond hleonað;      me on heofonum sind
lare gelonge.      Mec þæs lyt tweoþ
þæt me engel to      ealle gelædeð
spowende sped      spreca ond dæda.

255

Gewitað nu, awyrgde,      werigmode,
from þissum earde      þe ge her on stondað,
fleoð on feorweg.      Ic me frið wille
æt gode gegyrnan;      ne sceal min gæst mid eow
gedwolan dreogan,      ac mec dryhtnes hond

260

mundað mid mægne.      Her sceal min wesan
eorðlic eþel,      nales eower leng."
ða wearð breahtm hæfen.      Beorg ymbstodan
hwearfum wræcmæcgas.      Woð up astag,
cearfulra cirm.      Cleopedon monige,

265

feonda foresprecan,      firenum gulpon:
"Oft we ofersegon      bi sæm tweonum
þeoda þeawas,      þræce modigra,
þara þe in gelimpe      life weoldon.
No we oferhygdu      anes monnes

270

geond middangeard      maran fundon.
ðu þæt gehatest      þæt ðu ham on us
gegan wille,      ðe eart godes yrming.
Bi hwon scealt þu lifgan,      þeah þu lond age?
Ne þec mon hider      mose fedeð;

275

beoð þe hungor ond þurst      hearde gewinnan,
gif þu gewitest      swa wilde deor
ana from eþele.      Nis þæt onginn wiht!
Geswic þisses setles!      Ne mæg þec sellan ræd
mon gelæran      þonne þeos mengu eall.

280

We þe beoð holde      gif ðu us hyran wilt,
oþþe þec ungearo      eft gesecað
maran mægne,      þæt þe mon ne þearf
hondum hrinan,      ne þin hra feallan
wæpna wundum.      We þas wic magun

285

fotum afyllan;      folc in ðriceð
meara þreatum      ond monfarum.
Beoð þa gebolgne,      þa þec breodwiað,
tredað þec ond tergað,      ond hyra torn wrecað,
toberað þec blodgum lastum;      gif þu ure bidan þencest,

290

we þec niþa genægað.      Ongin þe generes wilnian,
far þær ðu freonda wene,      gif ðu þines feores recce."
Gearo wæs Guðlac,      hine god fremede
on ondsware      ond on elne strong.
Ne wond he for worde,      ac his wiþerbreocum

295

sorge gesægde,      cuðe him soð genog:
"Wid is þes westen,      wræcsetla fela,
eardas onhæle      earmra gæsta.
Sindon wærlogan      þe þa wic bugað.
þeah ge þa ealle      ut abanne,

300

ond eow eac gewyrce      widor sæce,
ge her ateoð      in þa tornwræce
sigeleasne sið.      No ic eow sweord ongean
mid gebolgne hond      oðberan þence,
worulde wæpen,      ne sceal þes wong gode

305

þurh blodgyte      gebuen weorðan,
ac ic minum Criste      cweman þence
leofran lace.      Nu ic þis lond gestag,
fela ge me earda      þurh idel word
aboden habbað.      Nis min breostsefa

310

forht ne fæge,      ac me friðe healdeð
ofer monna cyn      se þe mægna gehwæs
weorcum wealdeð.      Nis me wiht æt eow
leofes gelong,      ne ge me laþes wiht
gedon motun.      Ic eom dryhtnes þeow,

315

he mec þurh engel      oft afrefreð.
Forðon mec longeþas      lyt gegretað,
sorge sealdun,      nu mec sawelcund
hyrde bihealdeð.      Is min hyht mid god,
ne ic me eorðwelan      owiht sinne,

320

ne me mid mode      micles gyrne,
ac me dogra gehwam      dryhten sendeð
þurh monnes hond      mine þearfe."
Swa modgade,      se wið mongum stod,
awreðed weorðlice      wuldres cempa

325

engla mægne.      Gewat eal þonan
feonda mengu.      Ne wæs se fyrst micel
þe hi Guðlace      forgiefan þohtan.
He wæs on elne      ond on eaðmedum,
bad on beorge,      (wæs him botles neod),

330

forlet longeþas      lænra dreama.
No he hine wið monna      miltse gedælde,
ac gesynta bæd      sawla gehwylcre,
þonne he to eorðan      on þam anade
hleor onhylde.      Him of heofonum wearð

335

onbryrded breostsefa      bliðe gæste.
Oft eahtade,      (wæs him engel neah),
hu þisse worulde      wynna þorfte
mid his lichoman      læsast brucan.
No him fore egsan      earmra gæsta

340

treow getweode,      ne he tid forsæt
þæs þe he for his dryhtne      dreogan sceolde,
þæt hine æreste      elne binoman
slæpa sluman      oþþe sæne mod.
Swa sceal oretta      a in his mode

345

gode compian,      ond his gæst beran
oft on ondan      þam þe eahtan wile
sawla gehwylcre      þær he gesælan mæg.
Symle hy Guðlac      in godes willan
fromne fundon,      þonne flygereowe

350

þurh nihta genipu      neosan cwoman,
þa þe onhæle      eardas weredon,
hwæþre him þæs wonges      wyn sweðrade;
woldun þæt him to mode      fore monlufan
sorg gesohte,      þæt he siþ tuge

355

eft to eþle.      Ne wæs þæt ongin swylc,
ðonne hine engel      on þam anade
geornast grette      ond him giefe sealde,
þæt hine ne meahte      meotudes willan
longað gelettan,      ac he on þæs lareowes

360

wære gewunade.      Oft worde bicwæð:
"Huru, þæs bihofað,      se ðe him halig gæst
wisað on willan      ond his weorc trymað,
laþað hine liþum wordum,      gehateð him lifes reste,
þæt he þæs latteowes      larum hyre,

365

ne lete him ealdfeond      eft oncyrran
mod from his meotude.      Hu sceal min cuman
gæst to geoce,      nemne ic gode sylle
hyrsumne hige,      þæt him heortan geþonc
...... ær oþþe sið      ende geweorðe,

370

þæt ge mec to wundre      wegan motun.
Ne mæg min lichoma      wið þas lænan gesceaft
deað gedælan,      ac he gedreosan sceal,
swa þeos eorðe eall      þe ic her on stonde.
ðeah ge minne flæschoman      fyres wylme

375

forgripen gromhydge      gifran lege,
næfre ge mec of þissum wordum onwendað      þendan mec min gewit gelæsteð.
þeah þe ge hine sarum forsæcen,      ne motan ge mine sawle gretan,
ac ge on betran gebringað.      Forðan ic gebidan wille
þæs þe me min dryhten demeð.      Nis me þæs deaþes sorg.

380

ðeah min ban ond blod      bu tu geweorþen
eorþan to eacan,      min se eca dæl
in gefean fareð,      þær he fægran
botles bruceð.      Nis þisses beorges setl
meodumre ne mara      þonne hit men duge

385

se þe in þrowingum      þeodnes willan
dæghwam dreogeð.      Ne sceal se dryhtnes þeow
in his modsefan      mare gelufian
eorþan æhtwelan      þonne his anes gemet,
þæt he his lichoman      lade hæbbe."

390

ða wæs eft swa ær      ealdfeonda nið,
wroht onwylled;      woð oþer
ne lythwon leoðode,      þonne in lyft astag
ceargesta cirm.      Symle Cristes lof
in Guðlaces      godum mode

395

weox ond wunade,      ond hine weoruda god
freoðade on foldan,      swa he feora gehwylc
healdeð in hælo,      þær se hyra gæst
þihð in þeawum.      He wæs þeara sum;
ne won he æfter worulde,      ac he in wuldre ahof

400

modes wynne.      Hwylc wæs mara þonne se?
An oretta      ussum tidum
cempa gecyðeð      þæt him Crist fore
woruldlicra ma      wundra gecyðde.
He hine scilde      wið sceðþendra

405

eglum onfengum      earmra gæsta;
wæron hy reowe      to ræsanne
gifrum grapum.      No god wolde
þæt seo sawl þæs      sar þrowade
in lichoman,      lyfde seþeana

410

þæt hy him mid hondum      hrinan mosten,
ond þæt frið wið hy      gefreoþad wære.
Hy hine þa hofun      on þa hean lyft,
sealdon him meahte      ofer monna cynn,
þæt he fore eagum      eall sceawode

415

under haligra      hyrda gewealdum
in mynsterum      monna gebæru,
þara þe hyra lifes      þurh lust brucan,
idlum æhtum      ond oferwlencum,
gierelum gielplicum,      swa bið geoguðe þeaw,

420

þær þæs ealdres      egsa ne styreð.
No þær þa feondas      gefeon þorfton,
ac þæs blædes hraðe      gebrocen hæfdon
þe him alyfed wæs      lytle hwile,
þæt hy his lichoman      leng ne mostan

425

witum wælan;      ne him wiht gescod
þæs þe hy him to teonan      þurhtogen hæfdon.
Læddun hine þa of lyfte      to þam leofestan
earde on eorðan,      þæt he eft gestag
beorg on bearwe.      Bonan gnornedon,

430

mændon murnende      þæt hy monnes bearn
þream oferþunge,      ond swa þearfendlic
him to earfeðum      ana cwome,
gif hy him ne meahte      maran sarum
gyldan gyrnwræce.      Guðlac sette

435

hyht in heofonas,      hælu getreowde,
hæfde feonda feng      feore gedyged.
Wæs seo æreste      earmra gæsta
costung ofercumen.      Cempa wunade
bliþe on beorge,      wæs his blæd mid god.

440

ðuhte him on mode      þæt se moncynnes
eadig wære      se þe his anum her
feore gefreoðade,      þæt him feondes hond
æt þam ytmestan      ende ne scode,
þonne him se dryhtnes      dom wisade

445

to þam nyhstan      nydgedale.
Hwæþre him þa gena      gyrna gemyndge
edwitsprecan      ermþu geheton
tornum teoncwidum.      Treow wæs gecyþed,
þætte Guðlace      god leanode

450

ellen mid arum,      þæt he ana gewon.
Him se werga gæst      wordum sægde:
"No we þe þus swiðe      swencan þorftan,
þær þu fromlice      freonda larum
hyran wolde,      þa þu hean ond earm

455

on þis orlege      ærest cwome,
ða þu gehete      þæt þec halig gæst
wið earfeþum      eaðe gescilde,
for þam myrcelse      þe þec monnes hond
from þinre onsyne      æþelum ahwyrfde.

460

In þam mægwlite      monge lifgað,
gyltum forgiefene;      nales gode þigað,
ac hy lichoman      fore lufan cwemað
wista wynnum.      Swa ge weorðmyndu
in dolum dreame      dryhtne gieldað.

465

Fela ge fore monnum miþað      þæs þe ge in mode gehycgað;
ne beoð eowre dæda dyrne,      þeah þe ge hy in dygle gefremme.
We þec in lyft gelæddun,      oftugon þe londes wynna,
woldun þu þe sylfa gesawe      þæt we þec soð onstældun.
Ealles þu þæs wite awunne;      forþon þu hit onwendan ne meahtes."

470

ða wæs agongen      þæt him god wolde
æfter þrowinga      þonc gegyldan
þæt he martyrhad      mode gelufade,
sealde him snyttru      on sefan gehygdum,
mægenfæste gemynd.      He wið mongum stod

475

ealdfeonda,      elne gebylded,
sægde him to sorge      þæt hy sigelease
þone grenan wong      ofgiefan sceoldan:
"Ge sind forscadene,      on eow scyld siteð!
Ne cunnon ge dryhten      duguþe biddan,

480

ne mid eaðmedum      are secan,
þeah þe eow alyfde      lytle hwile,
þæt ge min onwald      agan mosten;
ne ge þæt geþyldum      þicgan woldan,
ac mec yrringa      up gelæddon,

485

þæt ic of lyfte      londa getimbru
geseon meahte.      Wæs me swegles leoht
torht ontyned,      þeah ic torn druge.
Setton me in edwit      þæt ic eaðe forbær
rume regulas      ond reþe mod

490

geongra monna      in godes templum;
woldan þy gehyrwan      haligra lof,
sohtun þa sæmran,      ond þa sellan no
demdan æfter dædum.      Ne beoð þa dyrne swa þeah.
Ic eow soð siþþon      secgan wille.

495

God scop geoguðe      ond gumena dream;
ne magun þa æfteryld      in þam ærestan
blæde geberan,      ac hy blissiað
worulde wynnum,      oððæt wintra rim
gegæð in þa geoguðe,      þæt se gæst lufað

500

onsyn ond ætwist      yldran hades,
ðe gemete monige      geond middangeard
þeowiað in þeawum.      þeodum ywaþ
wisdom weras,      wlencu forleosað,
siððan geoguðe      geað gæst aflihð.

505

þæt ge ne scirað,      ac ge scyldigra
synne secgað,      soþfæstra no
mod ond monþeaw      mæran willað.
Gefeoð in firenum,      frofre ne wenað,
þæt ge wræcsiða      wyrpe gebiden.

510

Oft ge in gestalum stondað;      þæs cymeð steor of heofonum.
Me þonne sige sendeð      se usic semon mæg,
se þe lifa gehwæs      lengu wealdeð."
Swa hleoþrade      halig cempa;
wæs se martyre      from moncynnes

515

synnum asundrad.      Sceolde he sares þa gen
dæl adreogan,      ðeah þe dryhten his
witum weolde.      Hwæt, þæt wundra sum
monnum þuhte,      þæt he ma wolde
afrum onfengum      earme gæstas

520

hrinan leton,      ond þæt hwæþre gelomp!
Wæs þæt gen mara,      þæt he middangeard
sylfa gesohte,      ond his swat ageat
on bonena hond;      ahte bega geweald,
lifes ond deaðes,      þa he lustum dreag

525

eaðmod on eorðan      ehtendra nið.
Forþon is nu arlic      þæt we æfæstra
dæde demen,      secgen dryhtne lof
ealra þara bisena      þe us bec fore
þurh his wundra geweorc      wisdom cyþað.

530

Geofu wæs mid Guðlac      in godcundum
mægne gemeted.      Micel is to secgan
eall æfter orde,      þæt he on elne adreag:
ðone foregengan      fæder ælmihtig
wið onhælum      ealdorgewinnum

535

sylfa gesette,      þær his sawl wearð
clæne ond gecostad.      Cuð is wide
geond middangeard      þæt his mod geþah
in godes willan;      is þæs gen fela
to secgenne,      þæs þe he sylfa adreag

540

under nyðgista      nearwum clommum.
He þa sar forseah,      a þære sawle wel
þæs mundboran      þe þæt mod geheold,
þæt him ne getweode      treow in breostum,
ne him gnornunga      gæste scodun,

545

ac se hearda hyge      halig wunade,
oþþæt he þa bysgu      oferbiden hæfde.
þrea wæron þearle,      þegnas grimme,
ealle hy þam feore      fyl gehehton.
No hy hine to deaðe      deman moston,

550

synna hyrdas,      ac seo sawul bad
in lichoman      leofran tide.
Georne hy ongeaton      þæt hyne god wolde
nergan wið niþum      ond hyra nydwræce
deope deman.      Swa dryhten mæg,

555

ana ælmihtig,      eadigra gehwone
wið earfeþum      eaðe gescildan.
Hwæðre hine gebrohton      bolgenmode,
wraðe wræcmæcgas,      wuldres cempan,
halig husulbearn,      æt heldore,

560

þær firenfulra      fæge gæstas
æfter swyltcwale      secan onginnað
ingong ærest      in þæt atule hus,
niþer under næssas      neole grundas.
Hy hine bregdon,      budon orlege,

565

egsan ond ondan      arleaslice,
frecne fore,      swa bið feonda þeaw,
þonne hy soðfæstra      sawle willað
synnum beswican      ond searocræftum.
Ongunnon gromheorte      godes orettan

570

in sefan swencan,      swiþe geheton
þæt he in þone grimman gryre      gongan sceolde,
hweorfan gehyned      to helwarum,
ond þær in bendum      bryne þrowian.
Woldun hy geteon      mid torncwidum

575

earme aglæcan      in orwennysse,
meotudes cempan.      Hit ne meahte swa!
Cwædon cearfulle,      Criste laðe,
to Guðlace      mid grimnysse:
"Ne eart ðu gedefe,      ne dryhtnes þeow

580

clæne gecostad,      ne cempa god,
wordum ond weorcum      wel gecyþed,
halig in heortan.      Nu þu in helle scealt
deope gedufan,      nales dryhtnes leoht
habban in heofonum,      heahgetimbru,

585

seld on swegle,      forþon þu synna to fela,
facna gefremedes      in flæschoman.
We þe nu willað      womma gehwylces
lean forgieldan,      þær þe laþast bið
in ðam grimmestan      gæstgewinne."

590

Him se eadga wer      ondswarode,
Guðlac in gæste      mid godes mægne:
"Doð efne swa,      gif eow dryhten Crist,
lifes leohtfruma      lyfan wylle,
weoruda waldend,      þæt ge his wergengan

595

in þone laðan leg      lædan motan.
þæt is in gewealdum      wuldorcyninges,
se eow gehynde      ond in hæft bidraf
under nearone clom,      nergende Crist.
Eom ic eaðmod his      ombiehthera,

600

þeow geþyldig.      Ic geþafian sceal
æghwær ealles      his anne dom,
ond him geornlice      gæstgemyndum
wille wideferh      wesan underþyded,
hyran holdlice      minum hælende

605

þeawum ond geþyncðum,      ond him þoncian
ealra þara giefena      þe god gescop
englum ærest      ond eorðwarum;
ond ic bletsige      bliðe mode
lifes leohtfruman,      ond him lof singe

610

þurh gedefne dom      dæges ond nihtes,
herge in heortan      heofonrices weard.
þæt eow æfre ne bið      ufan alyfed
leohtes lissum,      þæt ge lof moten
dryhtne secgan,      ac ge deaðe sceolon

615

weallendne wean      wope besingan,
heaf in helle,      nales herenisse
halge habban      heofoncyninges.
Ic þone deman      in dagum minum
wille weorþian      wordum ond dædum,

620

lufian in life,      swa is lar ond ar
to spowendre      spræce gelæded,
þam þe in his weorcum      willan ræfnað.
Sindon ge wærlogan,      swa ge in wræcsiðe
longe lifdon,      lege bisencte,

625

swearte beswicene,      swegle benumene,
dreame bidrorene,      deaðe bifolene,
firenum bifongne,      feores orwenan,
þæt ge blindnesse      bote fundon.
Ge þa fægran gesceaft      in fyrndagum,

630

gæstlicne goddream,      gearo forsegon,
þa ge wiðhogdun      halgum dryhtne.
Ne mostun ge a wunian      in wyndagum,
ac mid scome scyldum      scofene wurdon
fore oferhygdum      in ece fyr,

635

ðær ge sceolon dreogan      deað ond þystro,
wop to widan ealdre;      næfre ge þæs wyrpe gebidað.
Ond ic þæt gelyfe      in liffruman,
ecne onwealdan      ealra gesceafta,
þæt he mec for miltsum      ond mægenspedum,

640

niðða nergend,      næfre wille
þurh ellenweorc      anforlætan,
þam ic longe      in lichoman
ond in minum gæste      gode campode
þurh monigfealdra      mægna gerynu.

645

Forðon ic getrywe      in þone torhtestan
þrynesse þrym,      se geþeahtingum
hafað in hondum      heofon ond eorðan,
þæt ge mec mid niþum      næfre motan
tornmode teon      in tintergu,

650

mine myrðran      ond mansceaþan,
swearte sigelease.      Eom ic soðlice
leohte geleafan      ond mid lufan dryhtnes
fægre gefylled      in minum feorhlocan,
breostum inbryrded      to þam betran ham,

655

leomum inlyhted      to þam leofestan
ecan earde,      þær is eþellond
fæger ond gefealic      in fæder wuldre,
ðær eow næfre      fore nergende
leohtes leoma      ne lifes hyht

660

in godes rice      agiefen weorþeð,
for þam oferhygdum      þe eow in mod astag
þurh idel gylp      ealles to swiðe.
Wendun ge ond woldun,      wiþerhycgende,
þæt ge scyppende      sceoldan gelice

665

wesan in wuldre.      Eow þær wyrs gelomp,
ða eow se waldend      wraðe bisencte
in þæt swearte susl,      þær eow siððan wæs
ad inæled      attre geblonden,
þurh deopne dom      dream afyrred,

670

engla gemana.      Swa nu awa sceal
wesan wideferh,      þæt ge wærnysse
brynewylm hæbben,      nales bletsunga.
Ne þurfun ge wenan,      wuldre biscyrede,
þæt ge mec synfulle      mid searocræftum

675

under scæd sconde      scufan motan,
ne in bælblæsan      bregdon on hinder
in helle hus,      þær eow is ham sceapen,
sweart sinnehte,      sacu butan ende,
grim gæstcwalu.      þær ge gnornende

680

deað sceolon dreogan,      ond ic dreama wyn
agan mid englum      in þam uplican
rodera rice,      þær is ryht cyning,
help ond hælu      hæleþa cynne,
duguð ond drohtað."      ða cwom dryhtnes ar,

685

halig of heofonum,      se þurh hleoþor abead
ufancundne ege      earmum gæstum;
het eft hraðe      unscyldigne
of þam wræcsiðe      wuldres cempan
lædan limhalne,      þæt se leofesta

690

gæst gegearwad      in godes wære
on gefean ferde.      ða wearð feonda þreat
acol for ðam egsan.      Ofermæcga spræc,
dyre dryhtnes þegn,      dæghluttre scan.
Hæfde Guðlaces      gæst in gewealdum

695

modig mundbora,      meahtum spedig,
þeostra þegnas      þreaniedlum bond,
nyd onsette      ond geneahhe bibead:
"Ne sy him banes bryce      ne blodig wund,
lices læla      ne laþes wiht,

700

þæs þe ge him to dare      gedon motan,
ac ge hine gesundne asettaþ      þær ge hine sylfne genoman.
He sceal þy wonge wealdan,      ne magon ge him þa wic forstondan.
Ic eom se dema,      se mec dryhten heht
snude gesecgan,      þæt ge him sara gehwylc

705

hondum gehælde,      ond him hearsume
on his sylfes dom      siþþan wæron.
Ne sceal ic mine onsyn      fore eowere
mengu miþan.      Ic eom meotudes þegn.
Eom ic þara twelfa sum      þe he getreoweste

710

under monnes hiw      mode gelufade.
He mec of heofonum      hider onsende,
geseah þæt ge on eorðan      fore æfstum
on his wergengan      wite legdon.
Is þæt min broþor,      mec his bysgu gehreaw.

715

Ic þæt gefremme,      þær se freond wunað
on þære socne,      þe ic þa sibbe wið hine
healdan wille,      nu ic his helpan mot,
þæt ge min onsynn      oft sceawiað.
Nu ic his geneahhe      neosan wille;

720

sceal ic his word ond his weorc      in gewitnesse
dryhtne lædon.      He his dæde conn."
ða wæs Guðlaces      gæst geblissad,
siþþan Bartholomeus      aboden hæfde
godes ærendu.      Gearwe stodun

725

hæftas hearsume,      þa þæs halgan word
lyt oferleordun.      Ongon þa leofne sið
dragan domeadig      dryhtnes cempa
to þam onwillan      eorðan dæle.
Hy hine bæron      ond him bryce heoldon,

730

hofon hine hondum      ond him hryre burgun.
Wæron hyra gongas      under godes egsan
smeþe ond gesefte.      Sigehreðig cwom
bytla to þam beorge.      Hine bletsadon
monge mægwlitas,      meaglum reordum,

735

treofugla tuddor,      tacnum cyðdon
eadges eftcyme.      Oft he him æte heold,
þonne hy him hungrige      ymb hond flugon
grædum gifre,      geoce gefegon.
Swa þæt milde mod      wið moncynnes

740

dreamum gedælde,      dryhtne þeowde,
genom him to wildeorum wynne,      siþþan he þas woruld forhogde.
Smolt wæs se sigewong      ond sele niwe,
fæger fugla reord,      folde geblowen;
geacas gear budon.      Guþlac moste

745

eadig ond onmod      eardes brucan.
Stod se grena wong      in godes wære;
hæfde se heorde,      se þe of heofonum cwom,
feondas afyrde.      Hwylc wæs fægerra
willa geworden      in wera life,

750

þara þe yldran      usse gemunde,
oþþe we selfe      siþþan cuþen?
Hwæt we þissa wundra      gewitan sindon!
Eall þas geeodon      in ussera
tida timan.      Forþon þæs tweogan ne þearf

755

ænig ofer eorðan      ælda cynnes,
ac swilc god wyrceð      gæsta lifes
to trumnaþe,      þy læs þa tydran mod
þa gewitnesse      wendan þurfe,
þonne hy in gesihþe      soþes brucað.

760

Swa se ælmihtiga      ealle gesceafte
lufað under lyfte      in lichoman,
monna mægðe      geond middangeard.
Wile se waldend      þæt we wisdom a
snyttrum swelgen,      þæt his soð fore us

765

on his giefena gyld      genge weorðe,
ða he us to are      ond to ondgiete
syleð ond sendeð,      sawlum rymeð
liþe lifwegas      leohte geræhte.
Nis þæt huru læsast      þæt seo lufu cyþeð,

770

þonne heo in monnes      mode getimbreð
gæstcunde gife,      swa he Guðlaces
dagas ond dæde      þurh his dom ahof.
Wæs se fruma fæstlic      feondum on ondan,
geseted wið synnum,      þær he siþþan lyt

775

wære gewonade,      oft his word gode
þurh eaðmedu      up onsende,
let his ben cuman      in þa beorhtan gesceaft,
þoncade þeodne      þæs þe he in þrowingum
bidan moste,      hwonne him betre lif

780

þurh godes willan      agyfen wurde.
Swa wæs Guðlaces      gæst gelæded
engla fæðmum      in uprodor,
fore onsyne      eces deman
læddon leoflice.      Him wæs lean geseald,

785

setl on swegle,      þær he symle mot
awo to ealdre      eardfæst wesan,
bliðe bidan.      Is him bearn godes
milde mundbora,      meahtig dryhten,
halig hyrde,      heofonrices weard.

790

Swa soðfæstra      sawla motun
in ecne geard      up gestigan
rodera rice,      þa þe ræfnað her
wordum ond weorcum      wuldorcyninges
lare longsume,      on hyra lifes tid

795

earniað on eorðan      ecan lifes,
hames in heahþu.      þæt beoð husulweras,
cempan gecorene,      Criste leofe,
berað in breostum      beorhtne geleafan,
haligne hyht,      heortan clæne

800

weorðiað waldend,      habbað wisne geþoht,
fusne on forðweg      to fæder eðle,
gearwaþ gæstes hus,      ond mid gleawnesse
feond oferfeohtað      ond firenlustas
forberað in breostum,      broþorsibbe

805

georne bigongað,      in godes willan
swencað hi sylfe,      sawle frætwað
halgum gehygdum,      heofoncyninges bibod
fremmað on foldan.      Fæsten lufiað,
beorgað him bealoniþ      ond gebedu secað,

810

swincað wið synnum,      healdað soð ond ryht.
Him þæt ne hreoweð      æfter hingonge,
ðonne hy hweorfað      in þa halgan burg,
gongað gegnunga      to Hierusalem,
þær hi to worulde      wynnum motun

815

godes onsyne      georne bihealdan,
sibbe ond gesihðe,      þær heo soð wunað,
wlitig, wuldorfæst,      ealne widan ferh
on lifgendra      londes wynne.
ðæt is wide cuð      wera cneorissum,

820

folcum gefræge,      þætte frymþa god
þone ærestan      ælda cynnes
of þære clænestan,      cyning ælmihtig,
foldan geworhte.      ða wæs fruma niwe
elda tudres,      onstæl wynlic,

825

fæger ond gefealic.      Fæder wæs acenned
Adam ærest      þurh est godes
on neorxnawong,      þær him nænges wæs
willan onsyn,      ne welan brosnung,
ne lifes lyre      ne lices hryre,

830

ne dreames dryre      ne deaðes cyme,
ac he on þam lande      lifgan moste
ealra leahtra leas,      longe neotan
niwra gefeana.      þær he no þorfte
lifes ne lissa      in þam leohtan ham

835

þurh ælda tid      ende gebidan,
ac æfter fyrste      to þam færestan
heofonrices gefean      hweorfan mostan,
leomu lic somud      ond lifes gæst,
ond þær siþþan a      in sindreamum

840

to widan feore      wunian mostun
dryhtne on gesihðe,      butan deaðe forð,
gif hy halges word      healdan woldun
beorht in breostum,      ond his bebodu læstan,
æfnan on eðle.      Hy to ær aþreat

845

þæt hy waldendes      willan læsten,
ac his wif genom      wyrmes larum
blede forbodene,      ond of beame ahneop
wæstm biweredne      ofer word godes,
wuldorcyninges,      ond hyre were sealde

850

þurh deofles searo      deaðberende gyfl
þæt ða sinhiwan      to swylte geteah.
Siþþan se eþel      uðgenge wearð
Adame ond Euan,      eardwica cyst
beorht oðbroden,      ond hyra bearnum swa,

855

eaferum æfter,      þa hy on uncyððu,
scomum scudende,      scofene wurdon
on gewinworuld.      Weorces onguldon,
deopra firena,      þurh deaðes cwealm,
þe hy unsnyttrum      ær gefremedon.

860

þære synwræce      siþþan sceoldon
mægð ond mæcgas      morþres ongyldon,
godscyldge gyrn      þurh gæstgedal,
deopra firena.      Deað in geþrong
fira cynne,      feond rixade

865

geond middangeard.      Nænig monna wæs
of þam sigetudre      siþþan æfre
godes willan þæs georn,      ne gynnwised,
þæt he bibugan mæge      þone bitran drync
þone Eue fyrn      Adame geaf,

870

byrelade bryd geong;      þæt him bam gescod
in þam deoran ham.      Deað ricsade
ofer foldbuend,      þeah þe fela wære
gæsthaligra,      þær hi godes willan
on mislicum      monna gebihþum

875

æfter stedewonga      stowum fremedon;
sume ær, sume sið,      sume in urra
æfter tælmearce      tida gemyndum
sigorlean sohtun.      Us secgað bec
hu Guðlac wearð      þurh godes willan

880

eadig on Engle.      He him ece geceas
meaht ond mundbyrd.      Mære wurdon
his wundra geweorc      wide ond side,
breme æfter burgum      geond Bryten innan,
hu he monge oft      þurh meaht godes

885

gehælde hygegeomre      hefigra wita,
þe hine unsofte,      adle gebundne,
sarge gesohtun      of siðwegum,
freorigmode.      Symle frofre þær
æt þam godes cempan      gearwe fundon,

890

helpe ond hælo.      Nænig hæleþa is
þe areccan mæge      oþþe rim wite
ealra þara wundra      þe he in worulde her
þurh dryhtnes giefe      dugeþum gefremede.
Oft to þam wicum      weorude cwomun

895

deofla deaðmægen      duguþa byscyrede
hloþum þringan,      þær se halga þeow
elnes anhydig      eard weardade.
þær hy mislice      mongum reordum
on þam westenne      woðe hofun

900

hludne herecirm,      hiwes binotene,
dreamum bidrorene.      Dryhtnes cempa,
from folctoga,      feonda þreatum
wiðstod stronglice.      Næs seo stund latu
earmra gæsta,      ne þæt onbid long,

905

þæt þa wrohtsmiðas      wop ahofun,
hreopun hreðlease,      hleoþrum brugdon.
Hwilum wedende      swa wilde deor
cirmdon on corðre,      hwilum cyrdon eft
minne mansceaþan      on mennisc hiw

910

breahtma mæste,      hwilum brugdon eft
awyrgde wærlogan      on wyrmes bleo,
earme adloman      attre spiowdon.
Symle hy Guðlac      gearene fundon,
þonces gleawne.      He geþyldum bad,

915

þeah him feonda hloð      feorhcwealm bude.
Hwilum him to honda      hungre geþreatad
fleag fugla cyn,      þær hy feorhnere
witude fundon      ond hine weorðedon
meaglum stefnum.      Hwilum mennisce

920

aras eaðmedum      eft neosedon,
ond þær siðfrome      on þam sigewonge
æt þam halgan þeowan      helpe gemetton,
ferðþes frofre.      Nænig forþum wæs,
þæt he æwiscmod      eft siðade,

925

hean, hyhta leas,      ac se halga wer
ælda gehwylces      þurh þa æþelan meaht,
þe hine seoslige      sohtun on ðearfe,
hæleð hygegeomre,      hælde bu tu
lic ond sawle,      þenden lifes weard,

930

ece ælmihtig,      unnan wolde
þæt he blædes her      brucan moste,
worulde lifes.      Wæs gewinnes þa
yrmþa for eorðan      endedogor
þurh nydgedal      neah geþrungen,

935

siþþan he on westenne      wiceard geceas,
fiftynu gear,      þa wæs frofre gæst
eadgum æbodan      ufan onsended,
halig of heahþu.      Hreþer innan born,
afysed on forðsið.      Him færinga

940

adl in gewod.      He on elne swa þeah
ungeblyged bad      beorhtra gehata
bliþe in burgum.      Wæs þam bancofan
æfter nihtglome      neah geþrungen,
breosthord onboren.      Wæs se bliþa gæst

945

fus on forðweg.      Nolde fæder engla
in þisse wonsælgan      worulde life
leahtra leasne      longfyrst ofer þæt
wunian leton,      þe him on weorcum her
on his dagena tid      dædum gecwemde

950

elne unslawe.      ða se ælmihtiga
let his hond cuman      þær se halga þeow,
deormod on degle      domeadig bad,
heard ond hygerof.      Hyht wæs geniwad,
blis in breostum.      Wæs se bancofa

955

adle onæled,      inbendum fæst,
lichord onlocen.      Leomu hefegedon,
sarum gesohte.      He þæt soð gecneow
þæt hine ælmihtig      ufan neosade,
meotud fore miltsum.      He his modsefan

960

wið þam færhagan      fæste trymede
feonda gewinna.      Næs he forht seþeah,
ne seo adlþracu      egle on mode,
ne deaðgedal,      ac him dryhtnes lof
born in breostum,      brondhat lufu

965

sigorfæst in sefan,      seo him sara gehwylc
symle forswiðde.      Næs him sorgcearu
on þas lænan tid,      þeah his lic ond gæst
hyra somwiste,      sinhiwan tu,
deore gedælden.      Dagas forð scridun,

970

nihthelma genipu.      Wæs neah seo tid
þæt he fyrngewyrht      fyllan sceolde
þurh deaðes cyme,      domes hleotan,
efne þæs ilcan      þe usse yldran fyrn
frecne onfengon,      swa him biforan worhton

975

þa ærestan      ælda cynnes.
ða wæs Guðlace      on þa geocran tid
mægen gemeðgad,      mod swiþe heard,
elnes anhydig.      Wæs seo adl þearl,
hat ond heorogrim.      Hreþer innan weol,

980

born banloca.      Bryþen wæs ongunnen
þætte Adame      Eue gebyrmde
æt fruman worulde.      Feond byrlade
ærest þære idese,      ond heo Adame,
hyre swæsum were,      siþþan scencte

985

bittor bædeweg.      þæs þa byre siþþan
grimme onguldon      gafulrædenne
þurh ærgewyrht,      þætte ænig ne wæs
fyra cynnes      from fruman siððan
mon on moldan,      þætte meahte him

990

gebeorgan ond bibugan      þone bleatan drync,
deopan deaðweges,      ac him duru sylfa
on þa sliðnan tid      sona ontyneð,
ingong geopenað.      Ne mæg ænig þam
flæsce bifongen      feore wiðstondan,

995

ricra ne heanra,      ac hine ræseð on
gifrum grapum.      Swa wæs Guðlace
enge anhoga      ætryhte þa
æfter nihtscuan      neah geþyded,
wiga wælgifre.      Hine wunade mid

1000

an ombehtþegn,      se hine æghwylce
daga neosade.      Ongan ða deophydig,
gleawmod gongan      to godes temple,
þær he eþelbodan      inne wiste,
þone leofestan      lareow gecorenne,

1005

ond þa in eode      eadgum to spræce,
wolde hyrcnigan      halges lara,
mildes meþelcwida.      Fonde þa his mondryhten
adlwerigne;      him ðæt in gefeol
hefig æt heortan.      Hygesorge wæg,

1010

micle modceare.      Ongan ða his magu frignan:
"Hu gewearð þe þus,      winedryhten min,
fæder, freonda hleo,      ferð gebysgad,
nearwe geneged?      Ic næfre þe,
þeoden leofesta,      þyslicne ær

1015

gemette þus meðne.      Meaht þu meðelcwidum
worda gewealdan?      Is me on wene geþuht,
þæt þe untrymnes      adle gongum
on þisse nyhstan      niht bysgade,
sarbennum gesoht.      þæt me sorgna is

1020

hatost on hreþre,      ær þu hyge minne
ferð afrefre.      Wast þu, freodryhten,
hu þeos adle scyle      ende gesettan?"
Him þa sið oncwæð,      sona ne meahte
oroð up geteon;      wæs him in bogen

1025

bittor bancoþa.      Beald reordade
eadig on elne,      ondcwis ageaf:
"Ic wille secgan      þæt me sar gehran,
wærc in gewod      in ðisse wonnan niht,
lichord onleac.      Leomu hefegiað,

1030

sarum gesohte.      Sceal þis sawelhus,
fæge flæschoma,      foldærne biþeaht,
leomu lames geþacan,      legerbedde fæst
wunian wælræste.      Wiga nealæceð,
unlæt laces.      Ne bið þæs lengra swice

1035

sawelgedales      þonne seofon niht
fyrstgemearces,      þæt min feorh heonan
on þisse eahteþan      ende geseceð
dæg scriþende.      þonne dogor beoð
on moldwege      min forð scriþen,

1040

sorg gesweðrad,      ond ic siþþan mot
fore meotudes cneowum      meorda hleotan,
gingra geafena,      ond godes lomber
in sindreamum      siþþan awo
forð folgian;      is nu fus ðider

1045

gæst siþes georn.      Nu þu gearwe const
leoma lifgedal;      long is þis onbid
worulde lifes."      ða wæs wop ond heaf,
geongum geocor sefa,      geomrende hyge,
siþþan he gehyrde      þæt se halga wæs

1050

forðsiþes fus.      He þæs færspelles
fore his mondryhtne      modsorge wæg,
hefige æt heortan.      Hreþer innan swearc,
hyge hreowcearig,      þæs þe his hlaford geseah
ellorfusne.      He þæs onbæru

1055

habban ne meahte,      ac he hate let
torn þoliende      tearas geotan,
weallan wægdropan.      Wyrd ne meahte
in fægum leng      feorg gehealdan,
deore frætwe,      þonne him gedemed wæs.

1060

Ongeat gæsta halig      geomormodes
drusendne hyge.      Ongan þa duguþa hleo,
glædmod gode leof,      geongran retan,
wine leofestan      wordum negan:
"Ne beo þu unrot,      ðeah þeos adl me

1065

innan æle.      Nis me earfeðe
to geþolianne      þeodnes willan,
dryhtnes mines,      ne ic þæs deaðes hafu
on þas seocnan tid      sorge on mode,
ne ic me herehloðe      helle þegna

1070

swiðe onsitte,      ne mæg synne on me
facnes frumbearn      fyrene gestælan,
lices leahtor,      ac in lige sceolon
sorgwylmum soden      sar wanian,
wræcsið wepan,      wilna biscirede

1075

in þam deaðsele      duguða gehwylcre,
lufena ond lissa.      Min þæt leofe bearn,
ne beo þu on sefan to seoc.      Ic eom siþes fus
upeard niman      edleana georn
in þam ecan gefean,      ærgewyrhtum

1080

geseon sigora frean,      min þæt swæse bearn.
Nis me wracu ne gewin,      þæt ic wuldres god
sece swegelcyning,      þær is sib ond blis,
domfæstra dream,      dryhten ondweard,
þam ic georne      gæstgerynum,

1085

in þas dreorgan tid      dædum cwemde,
mode ond mægne.      Ic þa meorde wat
leahtorlease,      lean unhwilen,
halig on heahþu.      þær min hyht myneð
to gesecenne,      sawul fundað

1090

of licfate      to þam longan gefean
in eadwelan.      Nis þes eþel me
ne sar ne sorg.      Ic me sylfum wat
æfter lices hryre      lean unhwilen."
ða se wuldormaga      worda gestilde,

1095

rof runwita;      wæs him ræste neod,
reonigmodum.      Rodor swamode
ofer niðða bearn,      nihtrim scridon,
deorc ofer dugeðum.      þa se dæg bicwom
on þam se lifgenda      in lichoman,

1100

ece ælmihtig      ærist gefremede,
dryhten mid dreame,      ða he of deaðe aras
onwald of eorðan      in þa eastortid,
ealra þrymma þrym,      ðreata mæstne
to heofonum ahof,      ða he from helle astag.

1105

Swa se eadga wer      in þa æþelan tid
on þone beorhtan dæg      blissum hremig,
milde ond gemetfæst,      mægen unsofte
elne geæfnde.      Aras ða eorla wynn,
heard hygesnottor,      swa he hraþost meahte,

1110

meðe for ðam miclan bysgum.      Ongon þa his mod staþelian
leohte geleafan,      lac onsægde
deophycgende      dryhtne to willan
gæstgerynum      in godes temple,
ond his þegne ongon,      swa þam þeodne geras,

1115

þurh gæstes giefe      godspel bodian,
secgan sigortacnum,      ond his sefan trymman
wundrum to wuldre      in þa wlitigan gesceaft
to eadwelan,      swa he ær ne sið
æfre to ealdre      oðre swylce

1120

on þas lænan tid      lare gehyrde,
ne swa deoplice      dryhtnes geryne
þurh menniscne      muð areccan
on sidum sefan.      Him wæs soþra geþuht
þæt hit ufancundes      engles wære

1125

of swegldreamum,      swiþor micle
mægenþegnes word,      þonne æniges monnes lar,
wera ofer eorðan.      Him þæt wundra mæst
gesewen þuhte,      þæt swylc snyttrucræft
ænges hæleða her      hreþer weardade,

1130

dryhta bearna,      wæs þæs deoplic eall
word ond wisdom,      ond þæs weres stihtung,
mod ond mægencræft,      þe him meotud engla,
gæsta geocend      forgiefen hæfde.
Wæron feowere ða      forð gewitene

1135

dagas on rime,      þæs se dryhtnes þegn
on elne bad,      adle gebysgad,
sarum geswenced.      Ne he sorge wæg
geocorne sefan      gæstgedales,
dreorigne hyge.      Deað nealæcte,

1140

stop stalgongum,      strong ond hreðe
sohte sawelhus.      Com se seofeða dæg
ældum ondweard,      þæs þe him in gesonc,
hat, heortan neah,      hildescurum
flacor flanþracu,      feorhhord onleac,

1145

searocægum gesoht.      Ongon ða snottor hæle,
ar, onbehtþegn,      æþeles neosan
to þam halgan hofe,      fond þa hlingendne
fusne on forðsiþ      frean unwenne,
gæsthaligne      in godes temple

1150

soden sarwylmum.      Wæs þa sihste tid
on midne dæg,      wæs his mondryhtne
endedogor      ætryhte þa.
Nearwum genæged      nydcostingum,
awrecen wælpilum,      wlo ne meahte

1155

oroð up geteon,      ellenspræce
hleoþor ahebban.      Ongon ða hygegeomor,
freorig ond ferðwerig,      fusne gretan,
meðne modglædne,      bæd hine þurh mihta scyppend,
gif he his wordcwida      wealdan meahte,

1160

spræce ahebban,      þæt him on spellum gecyðde,
onwrige worda gongum,      hu he his wisna truwade,
drohtes on ðære dimman adle,      ærðon hine deað onsægde.
Him se eadga wer      ageaf ondsware,
leof mon leofum,      þeah he late meahte,

1165

eorl ellenheard,      oreþe gebredan:
"Min þæt swæse bearn,      nis nu swiþe feor
þam ytemestan      endedogor
nydgedales,      þæt ðu þa nyhstan scealt
in woruldlife      worda minra,

1170

næfre leana biloren,      lare gehyran,
noht longe ofer þis.      Læst ealle well
wære ond winescype,      word þa wit spræcon,
leofast manna."      "Næfre ic lufan sibbe,
þeoden, æt þearfe      þine forlæte

1175

asanian!"      "Beo þu on sið gearu,
siþþan lic ond leomu      ond þes lifes gæst
asundrien      somwist hyra
þurh feorggedal.      Fys æfter þon
þæt þu gesecge      sweostor minre,

1180

þære leofestan,      on longne weg
to þam fægran gefean      forðsið minne,
on ecne eard,      ond hyre eac gecyð
wordum minum,      þæt ic me warnade
hyre onsyne      ealle þrage

1185

in woruldlife,      for ðy ic wilnode
þæt wit unc eft      in þam ecan gefean
on sweglwuldre      geseon mostun
fore onsyne      eces deman
leahtra lease.      þær sceal lufu uncer

1190

wærfæst wunian,      þær wit wilna a
in ðære beorhtan byrig      brucan motun,
eades mid englum.      ðu hyre eac saga
þæt heo þis banfæt      beorge bifæste,
lame biluce,      lic orsawle

1195

in þeostorcofan,      þær hit þrage sceal
in sondhofe      siþþan wunian."
ða wearð modgeþanc      miclum gebisgad,
þream forþrycced,      þurh þæs þeodnes word,
ombehtþegne,      þa he ædre oncneow

1200

frean feorhgedal,      þæt hit feor ne wæs,
endedogor.      Ongon þa ofostlice
to his winedryhtne      wordum mæðlan:
"Ic þec halsige,      hæleþa leofost
gumena cynnes,      þurh gæsta weard,

1205

þæt þu hygesorge      heortan minre
geeþe, eorla wyn.      Nis þe ende feor,
þæs þe ic on galdrum      ongieten hæbbe.
Oft mec geomor sefa      gehþa gemanode,
hat æt heortan,      hyge gnornende

1210

nihtes nearwe,      ond ic næfre þe,
fæder, frofor min,      frignan dorste.
Symle ic gehyrde,      þonne heofones gim,
wyncondel wera,      west onhylde,
sweglbeorht sunne      setlgonges fus

1215

on æfentid,      oþerne mid þec,
þegn æt geþeahte.      Ic þæs þeodnes word,
ares uncuþes      oft neosendes,
dægwoman bitweon      ond þære deorcan niht,
meþelcwide mæcges,      ond on morgne swa,

1220

ongeat geomormod,      gæstes spræce,
gleawes in geardum.      Huru, ic giet ne wat,
ær þu me, frea min,      furþor cyðe
þurh cwide þinne,      hwonan his cyme sindon."
ða se eadga wer      ageaf ondsware

1225

leofum æfter longre hwile,      swa he late meahte,
elnes oncyðig,      oreþe gewealdan:
"Hwæt, þu me, wine min,      wordum nægest,
fusne frignest,      þæs þe ic furþum ær
æfre on ealdre      ængum ne wolde

1230

monna ofer moldan      melda weorðan,
þegne on þeode,      butan þe nu ða,
þy læs þæt wundredan      weras ond idesa,
ond on geað gutan,      gieddum mænden
bi me lifgendum.      Huru, ic nolde sylf

1235

þurh gielpcwide      gæstes mines
frofre gelettan,      ne fæder mines
æfre geæfnan,      æbylg godes.
Symle me onsende      sigedryhten min,
folca feorhgiefa,      siþþan ic furþum ongon

1240

on þone æfteran      anseld bugan
geargemearces,      gæst haligne,
engel ufancundne,      se mec efna gehwam,
meahtig meotudes þegn,      ond on morgne eft,
sigorfæst gesohte,      ond me sara gehwylc

1245

gehælde hygesorge,      ond me in hreþre bileac
wuldres wilboda      wisdomes giefe
micle monigfealdran      þonne ænig mon wite
in life her,      þe me alyfed nis
to gecyþenne      cwicra ængum

1250

on foldwege      fira cynnes,
þæt me ne meahte      monna ænig
bideaglian      hwæt he dearninga
on hyge hogde      heortan geþoncum,
siþþan he me fore eagum      onsyne wearð.

1255

A ic on mode mað      monna gehwylcne
þeodnes þrymcyme      oð þisne dæg.
Leofast monna,      nu ic for lufan þinre,
ond geferscype      þæt wit fyrn mid unc
longe læstan,      nelle ic lætan þe

1260

æfre unrotne      æfter ealdorlege
meðne modseocne      minre geweorðan,
soden sorgwælmum.      A ic sibbe wiþ þe
healdan wille.      Nu of hreþerlocan
to þam soþan gefean      sawel fundað.

1265

Nis seo tid latu,      tydrað þis banfæt,
greothord gnornað,      gæst hine fyseð
on ecne geard,      utsiþes georn
on sellan gesetu.      Nu ic swiðe eom
weorce gewergad."      ða to þam wage gesag,

1270

heafelan onhylde,      hyrde þa gena
ellen on innan.      Oroð stundum teah
mægne modig,      him of muðe cwom
swecca swetast.      Swylce on sumeres tid
stincað on stowum      staþelum fæste

1275

wynnum æfter wongum      wyrta geblowene,
hunigflowende,      swa þæs halgan wæs
ondlongne dæg      oþ æfen forð
oroð up hlæden.      þa se æþela glæm
setlgong sohte,      swearc norðrodor

1280

won under wolcnum,      woruld miste oferteah,
þystrum biþeahte,      þrong niht ofer tiht
londes frætwa.      ða cwom leohta mæst,
halig of heofonum      hædre scinan,
beorhte ofer burgsalu.      Bad se þe sceolde

1285

eadig on elne      endedogor,
awrecen wælstrælum.      Wuldres scima,
æþele ymb æþelne,      ondlonge niht
scan scirwered.      Scadu sweþredon,
tolysed under lyfte.      Wæs se leohta glæm

1290

ymb þæt halge hus,      heofonlic condel,
from æfenglome      oþþæt eastan cwom
ofer deop gelad      dægredwoma,
wedertacen wearm.      Aras se wuldormago,
eadig elnes gemyndig,      spræc to his onbehtþegne,

1295

torht to his treowum gesiþe:      "Tid is þæt þu fere,
ond þa ærendu      eal biþence,
ofestum læde,      swa ic þe ær bibead,
lac to leofre.      Nu of lice is,
goddreama georn,      gæst swiðe fus."

1300

Ahof þa his honda,      husle gereorded,
eaðmod þy æþelan gyfle,      swylce he his eagan ontynde,
halge heafdes gimmas,      biseah þa to heofona rice,
glædmod to geofona leanum,      ond þa his gæst onsende
weorcum wlitigne      in wuldres dream.

1305

ða wæs Guðlaces      gæst gelæded
eadig on upweg.      Englas feredun
to þam longan gefean,      lic colode,
belifd under lyfte.      ða þær leoht ascan,
beama beorhtast.      Eal þæt beacen wæs

1310

ymb þæt halge hus,      heofonlic leoma,
from foldan up      swylce fyren tor
ryht aræred      oð rodera hrof,
gesewen under swegle,      sunnan beorhtra,
æþeltungla wlite.      Engla þreatas

1315

sigeleoð sungon,      sweg wæs on lyfte
gehyred under heofonum,      haligra dream.
Swa se burgstede wæs      blissum gefylled,
swetum stencum      ond sweglwundrum,
eadges yrfestol,      engla hleoðres,

1320

eal innanweard.      þær wæs ænlicra
ond wynsumra      þonne hit in worulde mæge
stefn areccan,      hu se stenc ond se sweg,
heofonlic hleoþor      ond se halga song,
gehyred wæs,      heahþrym godes,

1325

breahtem æfter breahtme.      Beofode þæt ealond,
foldwong onþrong.      ða afyrhted wearð
ar, elnes biloren,      gewat þa ofestlice
beorn unhyðig,      þæt he bat gestag,
wæghengest wræc,      wæterþisa for,

1330

snel under sorgum.      Swegl hate scan,
blac ofer burgsalo.      Brimwudu scynde,
leoht, lade fus.      Lagumearg snyrede,
gehlæsted to hyðe,      þæt se hærnflota
æfter sundplegan      sondlond gespearn,

1335

grond wið greote.      Gnornsorge wæg
hate æt heortan,      hyge geomurne,
meðne modsefan,      se þe his mondryhten,
life bilidenne,      last weardian
wiste, wine leofne.      Him þæs wopes hring

1340

torne gemonade.      Teagor yðum weol,
hate hleordropan,      ond on hreþre wæg
micle modceare.      He þære mægeð sceolde
lace gelædan      laðspel to soð.
Cwom þa freorigferð      þær seo fæmne wæs,

1345

wuldres wynmæg.      He þa wyrd ne mað,
fæges forðsið.      Fusleoð agol
wineþearfende,      ond þæt word acwæð:
"Ellen biþ selast      þam þe oftost sceal
dreogan dryhtenbealu,      deope behycgan

1350

þroht þeodengedal,      þonne seo þrag cymeð,
wefen wyrdstafum.      þæt wat se þe sceal
aswæman sarigferð,      wat his sincgiefan
holdne biheledne.      He sceal hean þonan
geomor hweorfan.      þam bið gomenes wana

1355

ðe þa earfeða      oftost dreogeð
on sargum sefan.      Huru, ic swiðe ne þearf
hinsiþ behlehhan.      Is hlaford min,
beorna bealdor,      ond broþor þin,
se selesta      bi sæm tweonum

1360

þara þe we on Engle      æfre gefrunen
acennedne      þurh cildes had
gumena cynnes,      to godes dome,
werigra wraþu,      worulddreamum of,
winemæga wyn,      in wuldres þrym,

1365

gewiten, winiga hleo,      wica neosan
eardes on upweg.      Nu se eorðan dæl,
banhus abrocen      burgum in innan
wunað wælræste,      ond se wuldres dæl
of licfæte      in leoht godes

1370

sigorlean sohte,      ond þe secgan het
þæt git a mosten      in þam ecan gefean
mid þa sibgedryht      somudeard niman,
weorca wuldorlean,      willum neotan
blædes ond blissa.      Eac þe abeodan het

1375

sigedryhten min,      þa he wæs siþes fus,
þæt þu his lichoman,      leofast mægða,
eorðan biðeahte.      Nu þu ædre const
siðfæt minne.      Ic sceal sarigferð,
heanmod hweorfan,      hyge drusendne."