Christ A, B, C

Verse Indeterminate Saxon

        cyninge.
ðu eart se weallstan         þe ða wyrhtan iu
wiðwurpon to weorce.         Wel þe geriseð
þæt þu heafod sie         healle mærre,

5

ond gesomnige         side weallas
fæste gefoge,         flint unbræcne,
þæt geond eorðb... ...g eall         eagna gesihþe
wundrien to worlde         wuldres ealdor.
Gesweotula nu þurh searocræft         þin sylfes weorc,

10

soðfæst, sigorbeorht,         ond sona forlæt
weall wið wealle.         Nu is þam weorce þearf
þæt se cræftga cume         ond se cyning sylfa,
ond þonne gebete,         nu gebrosnad is,
hus under hrofe.         He þæt hra gescop,

15

leomo læmena;         nu sceal liffrea
þone wergan heap         wraþum ahreddan,
earme from egsan,         swa he oft dyde.
Eala þu reccend         ond þu riht cyning,
se þe locan healdeð,         lif ontyneð,

20

eadga... upwegas,         oþrum forwyrneð
wlitigan wilsiþes,         gif his weorc ne deag.
Huru we for þearfe         þas word sprecað,
ond m... ...giað         þone þe mon gescop
þæt he ne ...ete...         ...ceose weorðan

25

cearfulra þing,         þe we in carcerne
sittað sorgende,         sunnan wenað,
hwonne us liffrea         leoht ontyne,
weorðe ussum mode         to mundboran,
ond þæt tydre gewitt         tire bewinde,

30

gedo usic þæs wyrðe,         þe he to wuldre forlet,
þa we heanlice         hweorfan sceoldan
to þis enge lond,         eðle bescyrede.
Forþon secgan mæg,         se ðe soð spriceð,
þæt he ahredde,         þa forhwyrfed wæs,

35

frumcyn fira.         Wæs seo fæmne geong,
mægð manes leas,         þe he him to meder geceas;
þæt wæs geworden         butan weres frigum,
þæt þurh bearnes gebyrd         bryd eacen wearð.
Nænig efenlic þam,         ær ne siþþan,

40

in worlde gewearð         wifes gearnung;
þæt degol wæs,         dryhtnes geryne.
Eal giofu gæstlic         grundsceat geondspreot;
þær wisna fela         wearð inlihted
lare longsume         þurh lifes fruman

45

þe ær under hoðman         biholen lægon,
witgena woðsong,         þa se waldend cwom,
se þe reorda gehwæs         ryne gemiclað
ðara þe geneahhe         noman scyppendes
þurh horscne         had hergan willað.

50

Eala sibbe gesihð,         sancta Hierusalem,
cynestola cyst,         Cristes burglond,
engla eþelstol,         ond þa ane in þe
saule soðfæstra         simle gerestað,
wuldrum hremge.         Næfre wommes tacn

55

in þam eardgearde         eawed weorþeð,
ac þe firina gehwylc         feor abugeð,
wærgðo ond gewinnes.         Bist to wuldre full
halgan hyhtes,         swa þu gehaten eart.
Sioh nu sylfa þe geond         þas sidan gesceaft,

60

swylce rodores hrof         rume geondwlitan
ymb healfa gehwone,         hu þec heofones cyning
siðe geseceð,         ond sylf cymeð,
nimeð eard in þe,         swa hit ær gefyrn
witgan wisfæste         wordum sægdon,

65

cyðdon Cristes gebyrd,         cwædon þe to frofre,
burga betlicast.         Nu is þæt bearn cymen,
awæcned to wyrpe         weorcum Ebrea,
bringeð blisse þe,         benda onlyseð
niþum genedde.         Nearoþearfe conn,

70

hu se earma sceal         are gebidan.
Eala wifa wynn         geond wuldres þrym,
fæmne freolicast         ofer ealne foldan sceat
þæs þe æfre sundbuend         secgan hyrdon,
arece us þæt geryne         þæt þe of roderum cwom,

75

hu þu eacnunge         æfre onfenge
bearnes þurh gebyrde,         ond þone gebedscipe
æfter monwisan         mod ne cuðes.
Ne we soðlice         swylc ne gefrugnan
in ærdagum         æfre gelimpan,

80

þæt ðu in sundurgiefe         swylce befenge,
ne we þære wyrde         wenan þurfon
toweard in tide.         Huru treow in þe
weorðlicu wunade,         nu þu wuldres þrym
bosme gebære,         ond no gebrosnad wearð

85

mægðhad se micla.         Swa eal manna bearn
sorgum sawað,         swa eft ripað,
cennað to cwealme.         Cwæð sio eadge mæg
symle sigores full,         sancta Maria:
"Hwæt is þeos wundrung         þe ge wafiað,

90

ond geomrende         gehþum mænað,
sunu Solimæ         somod his dohtor?
Fricgað þurh fyrwet         hu ic fæmnan had,
mund minne geheold,         ond eac modor gewearð
mære meotudes suna.         Forþan þæt monnum nis

95

cuð geryne,         ac Crist onwrah
in Dauides         dyrre mægan
þæt is Euan scyld         eal forpynded,
wærgða aworpen,         ond gewuldrad is
se heanra had.         Hyht is onfangen

100

þæt nu bletsung mot         bæm gemæne,
werum ond wifum,         a to worulde forð
in þam uplican         engla dreame
mid soðfæder         symle wunian."
Eala earendel,         engla beorhtast,

105

ofer middangeard         monnum sended,
ond soðfæsta         sunnan leoma,
torht ofer tunglas,         þu tida gehwane
of sylfum þe         symle inlihtes!
Swa þu, god of gode         gearo acenned,

110

sunu soþan fæder,         swegles in wuldre
butan anginne         æfre wære,
swa þec nu for þearfum         þin agen geweorc
bideð þurh byldo,         þæt þu þa beorhtan us
sunnan onsende,         ond þe sylf cyme

115

þæt ðu inleohte         þa þe longe ær,
þrosme beþeahte         ond in þeostrum her,
sæton sinneahtes;         synnum bifealdne
deorc deaþes sceadu         dreogan sceoldan.
Nu we hyhtfulle         hælo gelyfað

120

þurh þæt word godes         weorodum brungen,
þe on frymðe wæs         fæder ælmihtigum
efenece mid god,         ond nu eft gewearð
flæsc firena leas,         þæt seo fæmne gebær
geomrum to geoce.         God wæs mid us

125

gesewen butan synnum;         somod eardedon
mihtig meotudes bearn         ond se monnes sunu
geþwære on þeode.         We þæs þonc magon
secgan sigedryhtne         symle bi gewyrhtum,
þæs þe he hine sylfne us         sendan wolde.

130

Eala gæsta god,         hu þu gleawlice
mid noman ryhte         nemned wære
Emmanuhel,         swa hit engel gecwæð
ærest on Ebresc!         þæt is eft gereht,
rume bi gerynum:         "Nu is rodera weard,

135

god sylfa mid us."         Swa þæt gomele gefyrn
ealra cyninga cyning         ond þone clænan eac
sacerd soðlice         sægdon toweard,
swa se mæra iu,         Melchisedech,
gleaw in gæste         godþrym onwrah

140

eces alwaldan.         Se wæs æ bringend,
lara lædend,         þam longe his
hyhtan hidercyme,         swa him gehaten wæs,
þætte sunu meotudes         sylfa wolde
gefælsian         foldan mægðe,

145

swylce grundas eac         gæstes mægne
siþe gesecan.         Nu hie softe þæs
bidon in bendum         hwonne bearn godes
cwome to cearigum.         Forþon cwædon swa,
suslum geslæhte:         "Nu þu sylfa cum,

150

heofones heahcyning.         Bring us hælolif,
werigum witeþeowum,         wope forcymenum,
bitrum brynetearum.         Is seo bot gelong
eal æt þe anum         ...... oferþearfum.
Hæftas hygegeomre         hider ...es;

155

ne læt þe behindan,         þonne þu heonan cyrre,
mænigo þus micle,         ac þu miltse on us
gecyð cynelice,         Crist nergende,
wuldres æþeling,         ne læt awyrgde ofer us
onwald agan.         Læf us ecne gefean

160

wuldres þines,         þæt þec weorðien,
weoroda wuldorcyning,         þa þu geworhtes ær
hondum þinum.         þu in heannissum
wunast wideferh         mid waldend fæder."
"Eala Ioseph min,         Iacobes bearn,

165

mæg Dauides,         mæran cyninges,
nu þu freode scealt         fæste gedælan,
alætan lufan mine!"         "Ic lungre eam
deope gedrefed,         dome bereafod,
forðon ic worn for þe         worde hæbbe

170

sidra sorga         ond sarcwida,
hearmes gehyred,         ond me hosp sprecað,
tornworda fela.         Ic tearas sceal
geotan geomormod.         God eaþe mæg
gehælan hygesorge         heortan minre,

175

afrefran feasceaftne.         Eala fæmne geong,
mægð Maria!"         Hwæt bemurnest ðu,
cleopast cearigende?         Ne ic culpan in þe,
incan ænigne,         æfre onfunde,
womma geworhtra,         ond þu þa word spricest

180

swa þu sylfa sie         synna gehwylcre
firena gefylled."         Ic to fela hæbbe
þæs byrdscypes         bealwa onfongen!
Hu mæg ic ladigan         laþan spræce,
oþþe ondsware         ænige findan

185

wraþum towiþere?         Is þæt wide cuð
þæt ic of þam torhtan         temple dryhtnes
onfeng freolice         fæmnan clæne,
womma lease,         ond nu gehwyrfed is
þurh nathwylces.         Me nawþer deag,

190

secge ne swige.         Gif ic soð sprece,
þonne sceal Dauides         dohtor sweltan,
stanum astyrfed.         Gen strengre is
þæt ic morþor hele;         scyle manswara,
laþ leoda gehwam         lifgan siþþan,

195

fracoð in folcum."         þa seo fæmne onwrah
ryhtgeryno,         ond þus reordade:
"Soð ic secge         þurh sunu meotudes,
gæsta geocend,         þæt ic gen ne conn
þurh gemæcscipe         monnes ower,

200

ænges on eorðan,         ac me eaden wearð,
geongre in geardum,         þæt me Gabrihel,
heofones heagengel,         hælo gebodade.
Sægde soðlice         þæt me swegles gæst
leoman onlyhte,         sceolde ic lifes þrym

205

geberan, beorhtne sunu,         bearn eacen godes,
torhtes tirfruman.         Nu ic his tempel eam
gefremed butan facne,         in me frofre gæst
geeardode.         Nu þu ealle forlæt
sare sorgceare.         Saga ecne þonc

210

mærum meotodes sunu         þæt ic his modor gewearð,
fæmne forð seþeah,         ond þu fæder cweden
woruldcund bi wene;         sceolde witedom
in him sylfum beon         soðe gefylled."
Eala þu soða         ond þu sibsuma

215

ealra cyninga cyning,         Crist ælmihtig,
hu þu ær wære         eallum geworden
worulde þrymmum         mid þinne wuldorfæder
cild acenned         þurh his cræft ond meaht!
Nis ænig nu         eorl under lyfte,

220

secg searoþoncol,         to þæs swiðe gleaw
þe þæt asecgan mæge         sundbuendum,
areccan mid ryhte,         hu þe rodera weard
æt frymðe genom         him to freobearne.
þæt wæs þara þinga         þe her þeoda cynn

225

gefrugnen mid folcum         æt fruman ærest
geworden under wolcnum,         þæt witig god,
lifes ordfruma,         leoht ond þystro
gedælde dryhtlice,         ond him wæs domes geweald,
ond þa wisan abead         weoroda ealdor:

230

"Nu sie geworden forþ         a to widan feore
leoht, lixende gefea,         lifgendra gehwam
þe in cneorissum         cende weorðen."
Ond þa sona gelomp,         þa hit swa sceolde,
leoma leohtade         leoda mægþum,

235

torht mid tunglum,         æfter þon tida bigong.
Sylfa sette         þæt þu sunu wære
efeneardigende         mid þinne engan frean
ærþon oht þisses         æfre gewurde.
þu eart seo snyttro         þe þas sidan gesceaft

240

mid þi waldende         worhtes ealle.
Forþon nis ænig þæs horsc,         ne þæs hygecræftig,
þe þin fromcyn mæge         fira bearnum
sweotule geseþan.         Cum, nu, sigores weard,
meotod moncynnes,         ond þine miltse her

245

arfæst ywe!         Us is eallum neod
þæt we þin medrencynn         motan cunnan,
ryhtgeryno,         nu we areccan ne mægon
þæt fædrencynn         fier owihte.
þu þisne middangeard         milde geblissa

250

þurh ðinne hercyme,         hælende Crist,
ond þa gyldnan geatu,         þe in geardagum
ful longe ær         bilocen stodan,
heofona heahfrea,         hat ontynan,
ond usic þonne gesece         þurh þin sylfes gong

255

eaðmod to eorþan.         Us is þinra arna þearf!
Hafað se awyrgda         wulf tostenced,
deor dædscua,         dryhten, þin eowde,
wide towrecene.         þæt ðu, waldend, ær
blode gebohtes,         þæt se bealofulla

260

hyneð heardlice,         ond him on hæft nimeð
ofer usse nioda lust.         Forþon we, nergend, þe
biddað geornlice         breostgehygdum
þæt þu hrædlice         helpe gefremme
wergum wreccan,         þæt se wites bona

265

in helle grund         hean gedreose,
ond þin hondgeweorc,         hæleþa scyppend,
mote arisan         ond on ryht cuman
to þam upcundan         æþelan rice,
þonan us ær þurh synlust         se swearta gæst

270

forteah ond fortylde,         þæt we, tires wone,
a butan ende         sculon ermþu dreogan,
butan þu usic þon ofostlicor,         ece dryhten,
æt þam leodsceaþan,         lifgende god,
helm alwihta,         hreddan wille.

275

Eala þu mæra         middangeardes
seo clæneste         cwen ofer eorþan
þara þe gewurde         to widan feore,
hu þec mid ryhte         ealle reordberend
hatað ond secgað,         hæleð geond foldan,

280

bliþe mode,         þæt þu bryd sie
þæs selestan         swegles bryttan.
Swylce þa hyhstan         on heofonum eac,
Cristes þegnas,         cweþað ond singað
þæt þu sie hlæfdige         halgum meahtum

285

wuldorweorudes,         ond worldcundra
hada under heofonum,         ond helwara.
Forþon þu þæt ana         ealra monna
geþohtest þrymlice,         þristhycgende,
þæt þu þinne mægðhad         meotude brohtes,

290

sealdes butan synnum.         Nan swylc ne cwom
ænig oþer         ofer ealle men,
bryd beaga hroden,         þe þa beorhtan lac
to heofonhame         hlutre mode
siþþan sende.         Forðon heht sigores fruma

295

his heahbodan         hider gefleogan
of his mægenþrymme         ond þe meahta sped
snude cyðan,         þæt þu sunu dryhtnes
þurh clæne gebyrd         cennan sceolde
monnum to miltse,         ond þe, Maria, forð

300

efne unwemme         a gehealdan.
Eac we þæt gefrugnon,         þæt gefyrn bi þe
soðfæst sægde         sum woðbora
in ealddagum,         Esaias,
þæt he wære gelæded         þæt he lifes gesteald

305

in þam ecan ham         eal sceawode.
Wlat þa swa wisfæst         witga geond þeodland
oþþæt he gestarode         þær gestaþelad wæs
æþelic ingong.         Eal wæs gebunden
deoran since         duru ormæte,

310

wundurclommum bewriþen.         Wende swiðe
þæt ænig elda         æfre ne meahte
swa fæstlice         forescyttelsas
on ecnesse         o inhebban,
oþþe ðæs ceasterhlides         clustor onlucan,

315

ær him godes engel         þurh glædne geþonc
þa wisan onwrah         ond þæt word acwæð:
"Ic þe mæg secgan         þæt soð gewearð
þæt ðas gyldnan gatu         giet sume siþe
god sylf wile         gæstes mægne

320

gefælsian,         fæder ælmihtig,
ond þurh þa fæstan locu         foldan neosan,
ond hio þonne æfter him         ece stondað
simle singales         swa beclysed
þæt nænig oþer,         nymðe nergend god,

325

hy æfre ma         eft onluceð."
Nu þæt is gefylled         þæt se froda þa
mid eagum þær         on wlatade.
þu eart þæt wealldor,         þurh þe waldend frea
æne on þas eorðan         ut siðade,

330

ond efne swa þec gemette,         meahtum gehrodene,
clæne ond gecorene,         Crist ælmihtig.
Swa ðe æfter him         engla þeoden
eft unmæle         ælces þinges
lioþucægan bileac,         lifes brytta.

335

Iowa us nu þa are         þe se engel þe,
godes spelboda,         Gabriel brohte.
Huru þæs biddað         burgsittende
þæt ðu þa frofre         folcum cyðe,
þinre sylfre sunu.         Siþþan we motan

340

anmodlice         ealle hyhtan,
nu we on þæt bearn foran         breostum stariað.
Geþinga us nu         þristum wordum
þæt he us ne læte         leng owihte
in þisse deaðdene         gedwolan hyran,

345

ac þæt he usic geferge         in fæder rice,
þær we sorglease         siþþan motan
wunigan in wuldre         mid weoroda god.
Eala þu halga         heofona dryhten,
þu mid fæder þinne         gefyrn wære

350

efenwesende         in þam æþelan ham.
Næs ænig þa giet         engel geworden,
ne þæs miclan         mægenþrymmes nan
ðe in roderum up         rice biwitigað,
þeodnes þryðgesteald         ond his þegnunga,

355

þa þu ærest wære         mid þone ecan frean
sylf settende         þas sidan gesceaft,
brade brytengrundas.         Bæm inc is gemæne
heahgæst hleofæst.         We þe, hælend Crist,
þurh eaðmedu         ealle biddað

360

þæt þu gehyre         hæfta stefne,
þinra niedþiowa,         nergende god,
hu we sind geswencte         þurh ure sylfra gewill.
Habbað wræcmæcgas         wergan gæstas,
hetlen helsceaþa,         hearde genyrwad,

365

gebunden bealorapum.         Is seo bot gelong
eall æt þe anum,         ece dryhten.
Hreowcearigum help,         þæt þin hidercyme
afrefre feasceafte,         þeah we fæhþo wið þec
þurh firena lust         gefremed hæbben.

370

Ara nu onbehtum         ond usse yrmþa geþenc,
hu we tealtrigað         tydran mode,
hwearfiað heanlice.         Cym nu, hæleþa cyning,
ne lata to lange.         Us is lissa þearf,
þæt þu us ahredde         ond us hælogiefe

375

soðfæst sylle,         þæt we siþþan forð
þa sellan þing         symle moten
geþeon on þeode,         þinne willan.
Eala seo wlitige,         weorðmynda full,
heah ond halig,         heofoncund þrynes,

380

brade geblissad         geond brytenwongas
þa mid ryhte sculon         reordberende,
earme eorðware         ealle mægene
hergan healice,         nu us hælend god
wærfæst onwrah         þæt we hine witan moton.

385

Forþon hy, dædhwæte,         dome geswiðde,
þæt soðfæste         seraphinnes cynn,
uppe mid englum         a bremende,
unaþreotendum         þrymmum singað
ful healice         hludan stefne,

390

fægre feor ond neah.         Habbaþ folgoþa
cyst mid cyninge.         Him þæt Crist forgeaf,
þæt hy motan his ætwiste         eagum brucan
simle singales,         swegle gehyrste,
weorðian waldend         wide ond side,

395

ond mid hyra fiþrum         frean ælmihtges
onsyne weardiað,         ecan dryhtnes,
ond ymb þeodenstol         þringað georne
hwylc hyra nehst mæge         ussum nergende
flihte lacan         friðgeardum in.

400

Lofiað leoflicne         ond in leohte him
þa word cweþað,         ond wuldriað
æþelne ordfruman         ealra gesceafta:
"Halig eart þu, halig,         heahengla brego,
soð sigores frea,         simle þu bist halig,

405

dryhtna dryhten!         A þin dom wunað
eorðlic mid ældum         in ælce tid
wide geweorþad.         þu eart weoroda god,
forþon þu gefyldest         foldan ond rodoras,
wigendra hleo,         wuldres þines,

410

helm alwihta.         Sie þe in heannessum
ece hælo,         ond in eorþan lof,
beorht mid beornum.         þu gebletsad leofa,
þe in dryhtnes noman         dugeþum cwome
heanum to hroþre.         þe in heahþum sie

415

a butan ende         ece herenis."
Eala hwæt, þæt is wræclic wrixl         in wera life,
þætte moncynnes         milde scyppend
onfeng æt fæmnan         flæsc unwemme,
ond sio weres friga         wiht ne cuþe,

420

ne þurh sæd ne cwom         sigores agend
monnes ofer moldan;         ac þæt wæs ma cræft
þonne hit eorðbuend         ealle cuþan
þurh geryne,         hu he, rodera þrim,
heofona heahfrea,         helpe gefremede

425

monna cynne         þurh his modor hrif.
Ond swa forðgongende         folca nergend
his forgifnesse         gumum to helpe
dæleð dogra gehwam,         dryhten weoroda.
Forþon we hine domhwate         dædum ond wordum

430

hergen holdlice.         þæt is healic ræd
monna gehwylcum         þe gemynd hafað,
þæt he symle oftost         ond inlocast
ond geornlicost         god weorþige.
He him þære lisse         lean forgildeð,

435

se gehalgoda         hælend sylfa,
efne in þam eðle         þær he ær ne cwom,
in lifgendra         londes wynne,
þær he gesælig         siþþan eardað,
ealne widan feorh         wunað butan ende. Amen.

440

Nu ðu geornlice         gæstgerynum,
mon se mæra,         modcræfte sec
þurh sefan snyttro,         þæt þu soð wite
hu þæt geeode,         þa se ælmihtiga
acenned wearð         þurh clænne had,

445

siþþan he Marian,         mægða weolman,
mærre meowlan,         mundheals geceas,
þæt þær in hwitum         hræglum gewerede
englas ne oðeowdun,         þa se æþeling cwom,
beorn in Betlem.         Bodan wæron gearwe

450

þa þurh hleoþorcwide         hyrdum cyðdon,
sægdon soðne gefean,         þætte sunu wære
in middangeard         meotudes acenned,
in Betleme.         Hwæþre in bocum ne cwið
þæt hy in hwitum þær         hræglum oðywden

455

in þa æþelan tid,         swa hie eft dydon
ða se brega mæra         to Bethania,
þeoden þrymfæst,         his þegna gedryht
gelaðade, leof weorud.         Hy þæs lareowes
on þam wildæge         word ne gehyrwdon,

460

hyra sincgiefan.         Sona wæron gearwe,
hæleð mid hlaford,         to þære halgan byrg,
þær him tacna fela         tires brytta
onwrah, wuldres helm,         wordgerynum,
ærþon up stige         ancenned sunu,

465

efenece bearn,         agnum fæder,
þæs ymb feowertig         þe he of foldan ær
from deaðe aras,         dagena rimes.
Hæfde þa gefylled,         swa ær biforan sungon,
witgena word         geond woruld innan

470

þurh his þrowinga.         þegnas heredon,
lufedun leofwendum         lifes agend,
fæder frumsceafta.         He him fægre þæs
leofum gesiþum         lean æfter geaf,
ond þæt word acwæð         waldend engla,

475

gefysed, frea mihtig,         to fæder rice:
"Gefeoð ge on ferððe!         Næfre ic from hweorfe,
ac ic lufan symle         læste wið eowic,
ond eow meaht giefe         ond mid wunige,
awo to ealdre,         þæt eow æfre ne bið

480

þurh gife mine         godes onsien.
Farað nu geond ealne         yrmenne grund,
geond widwegas,         weoredum cyðað,
bodiað ond bremað         beorhtne geleafan,
ond fulwiað         folc under roderum.

485

Hweorfað to hæþnum,         hergas breotaþ,
fyllað ond feogað,         feondscype dwæscað,
sibbe sawað         on sefan manna
þurh meahta sped.         Ic eow mid wunige,
forð on frofre,         ond eow friðe healde

490

strengðu staþolfæstre         on stowa gehware."
ða wearð semninga         sweg on lyfte
hlud gehyred.         Heofonengla þreat,
weorud wlitescyne,         wuldres aras,
cwomun on corðre.         Cyning ure gewat

495

þurh þæs temples hrof         þær hy to segun,
þa þe leofes þa gen         last weardedun
on þam þingstede,         þegnas gecorene.
Gesegon hi on heahþu         hlaford stigan,
godbearn of grundum.         Him wæs geomor sefa

500

hat æt heortan,         hyge murnende,
þæs þe hi swa leofne         leng ne mostun
geseon under swegle.         Song ahofun
aras ufancunde,         æþeling heredun,
lofedun liffruman,         leohte gefegun

505

þe of þæs hælendes         heafelan lixte.
Gesegon hy ælbeorhte         englas twegen
fægre ymb þæt frumbearn         frætwum blican,
cyninga wuldor.         Cleopedon of heahþu
wordum wrætlicum         ofer wera mengu

510

beorhtan reorde:         "Hwæt bidað ge,
Galilesce         guman on hwearfte?
Nu ge sweotule geseoð         soðne dryhten
on swegl faran;         sigores agend
wile up heonan         eard gestigan,

515

æþelinga ord,         mid þas engla gedryht,
ealra folca fruma,         fæder eþelstoll.
We mid þyslice         þreate willað
ofer heofona gehlidu         hlaford fergan
to þære beorhtan byrg         mid þas bliðan gedryht,

520

ealra sigebearna         þæt seleste
ond æþeleste,         þe ge her on stariað
ond in frofre geseoð         frætwum blican.
Wile eft swa þeah         eorðan mægðe
sylfa gesecan         side herge,

525

ond þonne gedeman         dæda gehwylce
þara ðe gefremedon         folc under roderum."
ða wæs wuldres weard         wolcnum bifongen,
heahengla cyning,         ofer hrofas upp,
haligra helm.         Hyht wæs geniwad,

530

blis in burgum,         þurh þæs beornes cyme.
Gesæt sigehremig         on þa swiþran hand
ece eadfruma         agnum fæder.
Gewitan him þa gongan         to Hierusalem
hæleð hygerofe,         in þa halgan burg,

535

geomormode,         þonan hy god nyhst
up stigende         eagum segun,
hyra wilgifan.         þær wæs wopes hring,
torne bitolden;         wæs seo treowlufu
hat æt heortan,         hreðer innan weoll,

540

beorn breostsefa.         Bidon ealle þær
þegnas þrymfulle         þeodnes gehata
in þære torhtan         byrig tyn niht þa gen,
swa him sylf bibead         swegles agend,
ærþon up stige         ealles waldend

545

on heofona gehyld.         Hwite cwoman
eorla eadgiefan         englas togeanes.
ðæt is wel cweden,         swa gewritu secgað,
þæt him albeorhte         englas togeanes
in þa halgan tid         heapum cwoman,

550

sigan on swegle.         þa wæs symbla mæst
geworden in wuldre.         Wel þæt gedafenað
þæt to þære blisse,         beorhte gewerede,
in þæs þeodnes burg         þegnas cwoman,
weorud wlitescyne.         Gesegon wilcuman

555

on heahsetle         heofones waldend,
folca feorhgiefan,         frætwum ealles waldend
middangeardes         ond mægenþrymmes.
"Hafað nu se halga         helle bireafod
ealles þæs gafoles         þe hi geardagum

560

in þæt orlege         unryhte swealg.
Nu sind forcumene         ond in cwicsusle
gehynde ond gehæfte,         in helle grund
duguþum bidæled,         deofla cempan.
Ne meahtan wiþerbrogan         wige spowan,

565

wæpna wyrpum,         siþþan wuldres cyning,
heofonrices helm,         hilde gefremede
wiþ his ealdfeondum         anes meahtum,
þær he of hæfte ahlod         huþa mæste
of feonda byrig,         folces unrim,

570

þisne ilcan þreat         þe ge her on stariað.
Wile nu gesecan         sawla nergend
gæsta giefstol,         godes agen bearn,
æfter guðplegan.         Nu ge geare cunnon
hwæt se hlaford is         se þisne here lædeð,

575

nu ge fromlice         freondum togeanes
gongað glædmode.         Geatu, ontynað!
Wile in to eow         ealles waldend,
cyning on ceastre,         corðre ne lytle,
fyrnweorca fruma,         folc gelædan

580

in dreama dream,         ðe he on deoflum genom
þurh his sylfes sygor.         Sib sceal gemæne
englum ond ældum         a forð heonan
wesan wideferh.         Wær is ætsomne
godes ond monna,         gæsthalig treow,

585

lufu, lifes hyht,         ond ealles leohtes gefea."
Hwæt, we nu gehyrdan         hu þæt hælubearn
þurh his hydercyme         hals eft forgeaf,
gefreode ond gefreoþade         folc under wolcnum,
mære meotudes sunu,         þæt nu monna gehwylc

590

cwic þendan her wunað,         geceosan mot
swa helle hienþu         swa heofones mærþu,
swa þæt leohte leoht         swa ða laþan niht,
swa þrymmes þræce         swa þystra wræce,
swa mid dryhten dream         swa mid deoflum hream,

595

swa wite mid wraþum         swa wuldor mid arum,
swa lif swa deað,         swa him leofre bið
to gefremmanne,         þenden flæsc ond gæst
wuniað in worulde.         Wuldor þæs age
þrynysse þrym,         þonc butan ende!

600

ðæt is þæs wyrðe         þætte werþeode
secgen dryhtne þonc         duguða gehwylcre
þe us sið ond ær         simle gefremede
þurh monigfealdra         mægna geryno.
He us æt giefeð         ond æhta sped,

605

welan ofer widlond,         ond weder liþe
under swegles hleo.         Sunne ond mona,
æþelast tungla         eallum scinað,
heofoncondelle,         hæleþum on eorðan.
Dreoseð deaw ond ren,         duguðe weccaþ

610

to feorhnere         fira cynne,
iecað eorðwelan.         þæs we ealles sculon
secgan þonc ond lof         þeodne ussum,
ond huru þære hælo         þe he us to hyhte forgeaf,
ða he þa yrmpðu         eft oncyrde

615

æt his upstige         þe we ær drugon,
ond geþingade         þeodbuendum
wið fæder swæsne         fæhþa mæste,
cyning anboren.         Cwide eft onhwearf
saulum to sibbe,         se þe ær sungen wæs

620

þurh yrne hyge         ældum to sorge:
"Ic þec ofer eorðan geworhte,         on þære þu scealt yrmþum lifgan,
wunian in gewinne         ond wræce dreogan,
feondum to hroþor         fusleoð galan,
ond to þære ilcan scealt         eft geweorþan,

625

wyrmum aweallen,         þonan wites fyr
of þære eorðan scealt         eft gesecan."
Hwæt, us þis se æþeling         yðre gefremede
þa he leomum onfeng         ond lichoman,
monnes magutudre!         Siþþan meotodes sunu

630

engla eþel         up gestigan
wolde, weoroda god,         us se willa bicwom
heanum to helpe         on þa halgan tid.
Bi þon giedd awræc         Iob, swa he cuðe,
herede helm wera,         hælend lofede,

635

ond mid siblufan         sunu waldendes
freonoman cende,         ond hine fugel nemde,
þone Iudeas         ongietan ne meahtan
in ðære godcundan         gæstes strengðu.
Wæs þæs fugles flyht         feondum on eorþan

640

dyrne ond degol,         þam þe deorc gewit
hæfdon on hreþre,         heortan stænne.
Noldan hi þa torhtan         tacen oncnawan
þe him beforan fremede         freobearn godes,
monig mislicu,         geond middangeard.

645

Swa se fæla fugel         flyges cunnode;
hwilum engla eard         up gesohte,
modig meahtum strang,         þone maran ham,
hwilum he to eorþan         eft gestylde,
þurh gæstes giefe         grundsceat sohte,

650

wende to worulde.         Bi þon se witga song:
"He wæs upp hafen         engla fæðmum
in his þa miclan         meahta spede,
heah ond halig,         ofer heofona þrym."
Ne meahtan þa þæs fugles         flyht gecnawan

655

þe þæs upstiges         ondsæc fremedon,
ond þæt ne gelyfdon,         þætte liffruma
in monnes hiw         ofer mægna þrym,
halig from hrusan,         ahafen wurde.
ða us geweorðade         se þas world gescop,

660

godes gæstsunu,         ond us giefe sealde,
uppe mid englum         ece staþelas,
ond eac monigfealde         modes snyttru
seow ond sette         geond sefan monna.
Sumum wordlaþe         wise sendeð

665

on his modes gemynd         þurh his muþes gæst,
æðele ondgiet.         Se mæg eal fela
singan ond secgan         þam bið snyttru cræft
bifolen on ferðe.         Sum mæg fingrum wel
hlude fore hæleþum         hearpan stirgan,

670

gleobeam gretan.         Sum mæg godcunde
reccan ryhte æ.         Sum mæg ryne tungla
secgan, side gesceaft.         Sum mæg searolice
wordcwide writan.         Sumum wiges sped
giefeð æt guþe,         þonne gargetrum

675

ofer scildhreadan         sceotend sendað,
flacor flangeweorc.         Sum mæg fromlice
ofer sealtne sæ         sundwudu drifan,
hreran holmþræce.         Sum mæg heanne beam
stælgne gestigan.         Sum mæg styled sweord,

680

wæpen gewyrcan.         Sum con wonga bigong,
wegas widgielle.         Swa se waldend us,
godbearn on grundum,         his giefe bryttað.
Nyle he ængum anum         ealle gesyllan
gæstes snyttru,         þy læs him gielp sceþþe

685

þurh his anes cræft         ofer oþre forð.
ðus god meahtig         geofum unhneawum,
cyning alwihta,         cræftum weorðaþ
eorþan tuddor;         swylce eadgum blæd
seleð on swegle,         sibbe ræreþ

690

ece to ealdre         engla ond monna;
swa he his weorc weorþað.         Bi þon se witga cwæð
þæt ahæfen wæren         halge gimmas,
hædre heofontungol,         healice upp,
sunne ond mona.         Hwæt sindan þa

695

gimmas swa scyne         buton god sylfa?
He is se soðfæsta         sunnan leoma,
englum ond eorðwarum         æþele scima.
Ofer middangeard         mona lixeð,
gæstlic tungol,         swa seo godes circe

700

þurh gesomninga         soðes ond ryhtes
beorhte bliceð.         Swa hit on bocum cwiþ,
siþþan of grundum         godbearn astag,
cyning clænra gehwæs,         þa seo circe her
æfyllendra         eahtnysse bad

705

under hæþenra         hyrda gewealdum.
þær ða synsceaðan         soþes ne giemdon,
gæstes þearfe,         ac hi godes tempel
bræcan ond bærndon,         blodgyte worhtan,
feodan ond fyldon.         Hwæþre forð bicwom

710

þurh gæstes giefe         godes þegna blæd
æfter upstige         ecan dryhtnes.
Bi þon Salomon song,         sunu Dauiþes,
giedda gearosnottor         gæstgerynum,
waldend werþeoda,         ond þæt word acwæð:

715

"Cuð þæt geweorðeð,         þætte cyning engla,
meotud meahtum swið,         munt gestylleð,
gehleapeð hea dune,         hyllas ond cnollas
bewrið mid his wuldre,         woruld alyseð,
ealle eorðbuend,         þurh þone æþelan styll."

720

Wæs se forma hlyp         þa he on fæmnan astag,
mægeð unmæle,         ond þær mennisc hiw
onfeng butan firenum         þæt to frofre gewearð
eallum eorðwarum.         Wæs se oþer stiell
bearnes gebyrda,         þa he in binne wæs

725

in cildes hiw         claþum bewunden,
ealra þrymma þrym.         Wæs se þridda hlyp,
rodorcyninges ræs,         þa he on rode astag,
fæder, frofre gæst.         Wæs se feorða stiell
in byrgenne,         þa he þone beam ofgeaf,

730

foldærne fæst.         Wæs se fifta hlyp
þa he hellwarena         heap forbygde
in cwicsusle,         cyning inne gebond,
feonda foresprecan,         fyrnum teagum,
gromhydigne,         þær he gen ligeð

735

in carcerne         clommum gefæstnad,
synnum gesæled.         Wæs se siexta hlyp,
haliges hyhtplega,         þa he to heofonum astag
on his ealdcyððe.         þa wæs engla þreat
on þa halgan tid         hleahtre bliþe

740

wynnum geworden.         Gesawan wuldres þrym,
æþelinga ord,         eðles neosan,
beorhtra bolda.         þa wearð burgwarum
eadgum ece gefea         æþelinges plega.
þus her on grundum         godes ece bearn

745

ofer heahhleoþu         hlypum stylde,
modig æfter muntum.         Swa we men sculon
heortan gehygdum         hlypum styllan
of mægne in mægen,         mærþum tilgan
þæt we to þam hyhstan         hrofe gestigan

750

halgum weorcum,         þær is hyht ond blis,
geþungen þegnweorud.         Is us þearf micel
þæt we mid heortan         hælo secen,
þær we mid gæste         georne gelyfað
þæt þæt hælobearn         heonan up stige

755

mid usse lichoman,         lifgende god.
Forþon we a sculon         idle lustas,
synwunde forseon,         ond þæs sellran gefeon.
Habbað we us to frofre         fæder on roderum
ælmeahtigne.         He his aras þonan,

760

halig of heahðu,         hider onsendeð,
þa us gescildaþ         wið sceþþendra
eglum earhfarum,         þi læs unholdan
wunde gewyrcen,         þonne wrohtbora
in folc godes         forð onsendeð

765

of his brægdbogan         biterne stræl.
Forþon we fæste sculon         wið þam færscyte
symle wærlice         wearde healdan,
þy læs se attres ord         in gebuge,
biter bordgelac,         under banlocan,

770

feonda færsearo.         þæt bið frecne wund,
blatast benna.         Utan us beorgan þa,
þenden we on eorðan         eard weardien;
utan us to fæder         freoþa wilnian,
biddan bearn godes         ond þone bliðan gæst

775

þæt he us gescilde         wið sceaþan wæpnum,
laþra lygesearwum,         se us lif forgeaf,
leomu, lic ond gæst.         Si him lof symle
þurh woruld worulda,         wuldor on heofnum.
Ne þearf him ondrædan         deofla strælas

780

ænig on eorðan         ælda cynnes,
gromra garfare,         gif hine god scildeþ,
duguða dryhten.         Is þam dome neah
þæt we gelice sceolon         leanum hleotan,
swa we widefeorh         weorcum hlodun

785

geond sidne grund.         Us secgað bec
hu æt ærestan         eadmod astag
in middangeard         mægna goldhord,
in fæmnan fæðm         freobearn godes,
halig of heahþu.         Huru ic wene me

790

ond eac ondræde         dom ðy reþran,
ðonne eft cymeð         engla þeoden,
þe ic ne heold teala         þæt me hælend min
on bocum bibead.         Ic þæs brogan sceal
geseon synwræce,         þæs þe ic soð talge,

795

þær monig beoð         on gemot læded
fore onsyne         eces deman.
þonne ᚳ cwacað,         gehyreð cyning mæðlan,
rodera ryhtend,         sprecan reþe word
þam þe him ær in worulde         wace hyrdon,

800

þendan ᚣ ond ᚾ         yþast meahtan
frofre findan.         þær sceal forht monig
on þam wongstede         werig bidan
hwæt him æfter dædum         deman wille
wraþra wita.         Biþ se ᚹ scæcen

805

eorþan frætwa.         ᚢ wæs longe
ᛚ flodum bilocen,         lifwynna dæl,
ᛇ on foldan.         þonne frætwe sculon
byrnan on bæle;         blac rasetteð
recen reada leg,         reþe scriþeð

810

geond woruld wide.         Wongas hreosað,
burgstede berstað.         Brond bið on tyhte,
æleð ealdgestreon         unmurnlice,
gæsta gifrast,         þæt geo guman heoldan,
þenden him on eorþan         onmedla wæs.

815

Forþon ic leofra gehwone         læran wille
þæt he ne agæle         gæstes þearfe,
ne on gylp geote,         þenden god wille
þæt he her in worulde         wunian mote,
somed siþian         sawel in lice,

820

in þam gæsthofe.         Scyle gumena gehwylc
on his geardagum         georne biþencan
þæt us milde bicwom         meahta waldend
æt ærestan         þurh þæs engles word.
Bið nu eorneste         þonne eft cymeð,

825

reðe ond ryhtwis.         Rodor bið onhrered,
ond þas miclan gemetu         middangeardes
beofiað þonne.         Beorht cyning leanað
þæs þe hy on eorþan         eargum dædum
lifdon leahtrum fa.         þæs hi longe sculon

830

ferðwerige onfon         in fyrbaðe,
wælmum biwrecene,         wraþlic ondlean,
þonne mægna cyning         on gemot cymeð,
þrymma mæste.         þeodegsa bið
hlud gehyred         bi heofonwoman,

835

cwaniendra cirm,         cerge reotað
fore onsyne         eces deman,
þa þe hyra weorcum         wace truwiað.
ðær biþ oðywed         egsa mara
þonne from frumgesceape         gefrægen wurde

840

æfre on eorðan.         þær bið æghwylcum
synwyrcendra         on þa snudan tid
leofra micle         þonne eall þeos læne gesceaft,
þær he hine sylfne         on þam sigeþreate
behydan mæge,         þonne herga fruma,

845

æþelinga ord,         eallum demeð,
leofum ge laðum,         lean æfter ryhte,
þeoda gehwylcre.         Is us þearf micel
þæt we gæstes wlite         ær þam gryrebrogan
on þas gæsnan tid         georne biþencen.

850

Nu is þon gelicost         swa we on laguflode
ofer cald wæter         ceolum liðan
geond sidne sæ,         sundhengestum,
flodwudu fergen.         Is þæt frecne stream
yða ofermæta         þe we her on lacað

855

geond þas wacan woruld,         windge holmas
ofer deop gelad.         Wæs se drohtað strong
ærþon we to londe         geliden hæfdon
ofer hreone hrycg.         þa us help bicwom,
þæt us to hælo         hyþe gelædde,

860

godes gæstsunu,         ond us giefe sealde
þæt we oncnawan magun         ofer ceoles bord
hwær we sælan sceolon         sundhengestas,
ealde yðmearas,         ancrum fæste.
Utan us to þære hyðe         hyht staþelian,

865

ða us gerymde         rodera waldend,
halge on heahþu,         þa he heofonum astag.
ðonne mid fere         foldbuende
se micla dæg         meahtan dryhtnes
æt midre niht         mægne bihlæmeð,

870

scire gesceafte,         swa oft sceaða fæcne,
þeof þristlice,         þe on þystre fareð,
on sweartre niht,         sorglease hæleð
semninga forfehð         slæpe gebundne,
eorlas ungearwe         yfles genægeð.

875

Swa on Syne beorg         somod up cymeð
mægenfolc micel,         meotude getrywe,
beorht ond bliþe.         Him weorþeð blæd gifen!
þonne from feowerum         foldan sceatum,
þam ytemestum         eorþan rices,

880

englas ælbeorhte         on efen blawað
byman on brehtme.         Beofað middangeard,
hruse under hæleþum.         Hlydað tosomne,
trume ond torhte,         wið tungla gong,
singað ond swinsiaþ         suþan ond norþan,

885

eastan ond westan,         ofer ealle gesceaft.
Weccað of deaðe         dryhtgumena bearn,
eall monna cynn,         to meotudsceafte
egeslic of þære ealdan moldan,         hatað hy upp astandan
sneome of slæpe þy fæstan.         þær mon mæg sorgende folc

890

gehyran hygegeomor,         hearde gefysed,
cearum cwiþende         cwicra gewyrhtu,
forhte afærde.         þæt bið foretacna mæst
þara þe ær oþþe sið         æfre gewurde
monnum oþywed,         þær gemengde beoð

895

onhælo gelac         engla ond deofla,
beorhtra ond blacra.         Weorþeð bega cyme,
hwitra ond sweartra,         swa him is ham sceapen
ungelice,         englum ond deoflum.
þonne semninga         on Syne beorg

900

suþaneastan         sunnan leoma
cymeð of scyppende         scynan leohtor
þonne hit men mægen         modum ahycgan,
beorhte blican,         þonne bearn godes
þurh heofona gehleodu         hider oðyweð.

905

Cymeð wundorlic         Cristes onsyn,
æþelcyninges wlite,         eastan fram roderum,
on sefan swete         sinum folce,
biter bealofullum,         gebleod wundrum,
eadgum ond earmum         ungelice.

910

He bið þam godum         glædmod on gesihþe,
wlitig, wynsumlic,         weorude þam halgan,
on gefean fæger,         freond ond leoftæl,
lufsum ond liþe         leofum monnum
to sceawianne         þone scynan wlite,

915

weðne mid willum,         waldendes cyme,
mægencyninges,         þam þe him on mode ær
wordum ond weorcum         wel gecwemdun.
He bið þam yflum         egeslic ond grimlic
to geseonne,         synnegum monnum,

920

þam þær mid firenum cumað,         forð forworhte.
þæt mæg wites to wearninga         þam þe hafað wisne geþoht,
þæt se him eallunga         owiht ne ondrædeð,
se for ðære onsyne         egsan ne weorþeð
forht on ferðe,         þonne he frean gesihð

925

ealra gesceafta         ondweardne faran
mid mægenwundrum         mongum to þinge,
ond him on healfa gehwone         heofonengla þreat
ymbutan farað,         ælbeorhtra scolu,
hergas haligra,         heapum geneahhe.

930

Dyneð deop gesceaft,         ond fore dryhtne færeð
wælmfyra mæst         ofer widne grund.
Hlemmeð hata leg,         heofonas berstað,
trume ond torhte,         tungol ofhreosað.
þonne weorþeð sunne         sweart gewended

935

on blodes hiw,         seo ðe beorhte scan
ofer ærworuld         ælda bearnum;
mona þæt sylfe,         þe ær moncynne
nihtes lyhte,         niþer gehreoseð
ond steorran swa some         stredað of heofone,

940

þurh ða strongan lyft         stormum abeatne.
Wile ælmihtig         mid his engla gedryht,
mægencyninga meotod,         on gemot cuman,
þrymfæst þeoden.         Bið þær his þegna eac
hreþeadig heap.         Halge sawle

945

mid hyra frean farað,         þonne folca weard
þurh egsan þrea         eorðan mægðe
sylfa geseceð.         Weorþeð geond sidne grund
hlud gehyred         heofonbyman stefn,
ond on seofon healfa         swogað windas,

950

blawað brecende         bearhtma mæste,
weccað ond woniað         woruld mid storme,
fyllað mid fere         foldan gesceafte.
ðonne heard gebrec,         hlud, unmæte,
swar ond swiðlic,         swegdynna mæst,

955

ældum egeslic,         eawed weorþeð.
þær mægen werge         monna cynnes
wornum hweorfað         on widne leg,
þa þær cwice meteð         cwelmende fyr,
sume up, sume niþer,         ældes fulle.

960

þonne bið untweo         þæt þær Adames
cyn, cearena full,         cwiþeð gesargad,
nales fore lytlum,         leode geomre,
ac fore þam mæstan         mægenearfeþum,
ðonne eall þreo         on efen nimeð

965

won fyres wælm         wide tosomne,
se swearta lig,         sæs mid hyra fiscum,
eorþan mid hire beorgum,         ond upheofon
torhtne mid his tunglum.         Teonleg somod
þryþum bærneð         þreo eal on an

970

grimme togædre.         Grornað gesargad
eal middangeard         on þa mæran tid.
Swa se gifra gæst         grundas geondseceð;
hiþende leg         heahgetimbro
fylleð on foldwong         fyres egsan,

975

widmære blæst         woruld mid ealle,
hat, heorogifre.         Hreosað geneahhe
tobrocene burgweallas.         Beorgas gemeltað
ond heahcleofu,         þa wið holme ær
fæste wið flodum         foldan sceldun,

980

stið ond stæðfæst,         staþelas wið wæge,
wætre windendum.         þonne wihta gehwylce,
deora ond fugla,         deaðleg nimeð,
færeð æfter foldan         fyrswearta leg,
weallende wiga.         Swa ær wæter fleowan,

985

flodas afysde,         þonne on fyrbaðe
swelað sæfiscas;         sundes getwæfde
wægdeora gehwylc         werig swelteð,
byrneþ wæter swa weax.         þær bið wundra ma
þonne hit ænig on mode         mæge aþencan,

990

hu þæt gestun ond se storm         ond seo stronge lyft
brecað brade gesceaft.         Beornas gretað,
wepað wanende         wergum stefnum,
heane, hygegeomre,         hreowum gedreahte.
Seoþeð swearta leg         synne on fordonum,

995

ond goldfrætwe         gleda forswelgað,
eall ærgestreon         eþelcyninga.
ðær bið cirm ond cearu,         ond cwicra gewin,
gehreow ond hlud wop         bi heofonwoman,
earmlic ælda gedreag.         þonan ænig ne mæg,

1000

firendædum fah,         frið gewinnan,
legbryne losian         londes ower,
ac þæt fyr nimeð         þurh foldan gehwæt,
græfeð grimlice,         georne aseceð
innan ond utan         eorðan sceatas,

1005

oþþæt eall hafað         ældes leoma
woruldwidles wom         wælme forbærned.
ðonne mihtig god         on þone mæran beorg
mid þy mæstan         mægenþrymme cymeð,
heofonengla cyning,         halig scineð,

1010

wuldorlic ofer weredum,         waldende god,
ond hine ymbutan         æþelduguð betast,
halge herefeðan,         hlutre blicað,
eadig engla gedryht.         Ingeþoncum
forhte beofiað         fore fæder egsan.

1015

Forþon nis ænig wundor         hu him woruldmonna
seo unclæne gecynd,         cearum sorgende,
hearde ondrede,         ðonne sio halge gecynd,
hwit ond heofonbeorht,         heagengla mægen,
for ðære onsyne beoð         egsan afyrhte,

1020

bidað beofiende         beorhte gesceafte
dryhtnes domes.         Daga egeslicast
weorþeð in worulde,         þonne wuldorcyning
þurh þrym þreað         þeoda gehwylce,
hateð arisan         reordberende

1025

of foldgrafum,         folc anra gehwylc,
cuman to gemote         moncynnes gehwone.
þonne eall hraðe         Adames cynn
onfehð flæsce,         weorþeð foldræste
eardes æt ende.         Sceal þonne anra gehwylc

1030

fore Cristes cyme         cwic arisan,
leoðum onfon         ond lichoman,
edgeong wesan.         Hafað eall on him
þæs þe he on foldan         in fyrndagum,
godes oþþe gales,         on his gæste gehlod,

1035

geara gongum,         hafað ætgædre bu,
lic ond sawle.         Sceal on leoht cuman
sinra weorca wlite         ond worda gemynd
ond heortan gehygd         fore heofona cyning.
ðonne biþ geyced         ond geedniwad

1040

moncyn þurh meotud.         Micel ariseð
dryhtfolc to dome,         siþþan deaþes bend
toleseð liffruma.         Lyft bið onbærned,
hreosað heofonsteorran,         hyþað wide
gifre glede,         gæstas hweorfað

1045

on ecne eard.         Opene weorþað
ofer middangeard         monna dæde.
Ne magun hord weras,         heortan geþohtas,
fore waldende         wihte bemiþan.
Ne sindon him dæda dyrne,         ac þær bið dryhtne cuð

1050

on þam miclan dæge,         hu monna gehwylc
ær earnode         eces lifes,
ond eall ondweard         þæt hi ær oþþe sið
worhtun in worulde.         Ne bið þær wiht forholen
monna gehygda,         ac se mæra dæg

1055

hreþerlocena hord,         heortan geþohtas,
ealle ætyweð.         ær sceal geþencan
gæstes þearfe,         se þe gode mynteð
bringan beorhtne wlite,         þonne bryne costað,
hat, heorugifre,         hu gehealdne sind

1060

sawle wið synnum         fore sigedeman.
ðonne sio byman stefen         ond se beorhta segn,
ond þæt hate fyr         ond seo hea duguð,
ond se engla þrym         ond se egsan þrea,
ond se hearda dæg         ond seo hea rod,

1065

ryht aræred         rices to beacne,
folcdryht wera         biforan bonnað,
sawla gehwylce         þara þe sið oþþe ær
on lichoman         leoþum onfengen.
ðonne weoroda mæst         fore waldende,

1070

ece ond edgeong,         ondweard gæð
neode ond nyde,         bi noman gehatne,
berað breosta hord         fore bearn godes,
feores frætwe.         Wile fæder eahtan
hu gesunde suna         sawle bringen

1075

of þam eðle         þe hi on lifdon.
ðonne beoð bealde         þa þe beorhtne wlite
meotude bringað.         Bið hyra meaht ond gefea
swiðe gesæliglic         sawlum to gielde,
wuldorlean weorca.         Wel is þam þe motun

1080

on þa grimman tid         gode lician.
þær him sylfe geseoð         sorga mæste,
synfa men,         sarigferðe.
Ne bið him to are         þæt þær fore ellþeodum
usses dryhtnes rod         ondweard stondeð,

1085

beacna beorhtast,         blode bistemed,
heofoncyninges         hlutran dreore,
biseon mid swate         þæt ofer side gesceaft
scire scineð.         Sceadu beoð bidyrned
þær se leohta beam         leodum byrhteð.

1090

þæt þeah to teonum         geteod weorþeð,
þeodum to þrea,         þam þe þonc gode
womwyrcende         wita ne cuþun,
þæs he on þone halgan beam         ahongen wæs
fore moncynnes         manforwyrhtu,

1095

þær he leoflice         lifes ceapode,
þeoden moncynne,         on þam dæge,
mid þy weorðe,         þe no wom dyde
his lichoma         leahtra firena,
mid þy usic alysde.         þæs he eftlean wile

1100

þurh eorneste         ealles gemonian,
ðonne sio reade         rod ofer ealle
swegle scineð         on þære sunnan gyld.
On þa forhtlice         firenum fordone,
swearte synwyrcend,         sorgum wlitað,

1105

geseoð him to bealwe         þæt him betst bicwom,
þær hy hit to gode         ongietan woldan.
Ond eac þa ealdan wunde         ond þa openan dolg
on hyra dryhtne geseoð         dreorigferðe,
swa him mid næglum þurhdrifan         niðhycgende

1110

þa hwitan honda         ond þa halgan fet,
ond of his sidan swa some         swat forletan,
þær blod ond wæter         bu tu ætsomne
ut bicwoman         fore eagna gesyhð,
rinnan fore rincum,         þa he on rode wæs.

1115

Eall þis magon him sylfe         geseon þonne,
open, orgete,         þæt he for ælda lufan,
firenfremmendra,         fela þrowade.
Magun leoda bearn         leohte oncnawan
hu hine lygnedon         lease on geþoncum,

1120

hysptun hearmcwidum,         ond on his hleor somod
hyra spatl speowdon.         Spræcon him edwit,
ond on þone eadgan         ondwlitan swa some
helfuse men         hondum slogun,
folmum areahtum         ond fystum eac,

1125

ond ymb his heafod         heardne gebigdon
beag þyrnenne,         blinde on geþoncum,
dysge ond gedwealde.         Gesegun þa dumban gesceaft,
eorðan ealgrene         ond uprodor,
forhte gefelan         frean þrowinga,

1130

ond mid cearum cwiðdun,         þeah hi cwice næron,
þa hyra scyppend         sceaþan onfengon
syngum hondum.         Sunne wearð adwæsced,
þream aþrysmed;         þa sio þeod geseah
in Hierusalem         godwebba cyst

1135

þæt ær ðam halgan         huse sceolde
to weorþunga         weorud sceawian;
ufan eall forbærst         þæt hit on eorþan læg
on twam styccum.         þæs temples segl,
wundorbleom geworht         to wlite þæs huses,

1140

sylf slat on tu,         swylce hit seaxes ecg
scearp þurhwode.         Scire burstan
muras ond stanas         monge æfter foldan,
ond seo eorðe eac,         egsan myrde,
beofode on bearhtme,         ond se brada sæ

1145

cyðde cræftes meaht         ond of clomme bræc
up yrringa         on eorþan fæðm,
ge on stede scynum         steorran forleton
hyra swæsne wlite.         On þa sylfan tid
heofon hluttre ongeat         hwa hine healice

1150

torhtne getremede         tungolgimmum;
forþon he his bodan sende,         þa wæs geboren ærest
gesceafta scircyning.         Hwæt, eac scyldge men
gesegon to soðe,         þy sylfan dæge
þe on þrowade,         þeodwundor micel,

1155

þætte eorðe ageaf         þa hyre on lægun.
Eft lifgende         up astodan
þa þe heo ær fæste         bifen hæfde,
deade bibyrgde,         þe dryhtnes bibod
heoldon on hreþre.         Hell eac ongeat,

1160

scyldwreccende,         þæt se scyppend cwom,
waldende god,         þa heo þæt weorud ageaf,
hloþe of ðam hatan hreþre.         Hyge wearð mongum blissad,
sawlum sorge toglidene.         Hwæt, eac sæ cyðde
hwa hine gesette         on sidne grund,

1165

tirmeahtig cyning;         forþon he hine tredne him
ongean gyrede,         þonne god wolde
ofer sine yðe gan.         Eahstream ne dorste
his frean fet         flode bisencan,
ge eac beamas onbudon         hwa hy mid bledum sceop,

1170

monge, nales fea,         ða mihtig god
on hira anne gestag         þær he earfeþu
geþolade fore þearfe         þeodbuendra,
laðlicne deað         leodum to helpe.
ða wearð beam monig         blodigum tearum

1175

birunnen under rindum,         reade ond þicce;
sæp wearð to swate.         þæt asecgan ne magun
foldbuende         þurh frod gewit,
hu fela þa onfundun         þa gefelan ne magun
dryhtnes þrowinga,         deade gesceafte.

1180

þa þe æþelast sind         eorðan gecynda,
ond heofones eac         heahgetimbro,
eall fore þam anum         unrot gewearð,
forhtafongen.         þeah hi ferðgewit
of hyra æþelum         ænig ne cuþen,

1185

wendon swa þeah wundrum,         þa hyra waldend for
of lichoman.         Leode ne cuþon,
modblinde men         meotud oncnawan,
flintum heardran,         þæt hi frea nerede
fram hellcwale         halgum meahtum,

1190

alwalda god.         þæt æt ærestan
foreþoncle men         from fruman worulde
þurh wis gewit,         witgan dryhtnes,
halge higegleawe,         hæleþum sægdon,
oft, nales æne,         ymb þæt æþele bearn,

1195

ðæt se earcnanstan         eallum sceolde
to hleo ond to hroþer         hæleþa cynne
weorðan in worulde,         wuldres agend,
eades ordfruma,         þurh þa æþelan cwenn.
Hwæs weneð se         þe mid gewitte nyle

1200

gemunan þa mildan         meotudes lare,
ond eal ða earfeðu         þe he fore ældum adreag,
forþon þe he wolde         þæt we wuldres eard
in ecnesse         agan mosten?
Swa þam bið grorne         on þam grimman dæge

1205

domes þæs miclan,         þam þe dryhtnes sceal,
deaðfirenum forden,         dolg sceawian,
wunde ond wite.         On werigum sefan
geseoð sorga mæste,         hu se sylfa cyning
mid sine lichoman         lysde of firenum

1210

þurh milde mod,         þæt hy mostun manweorca
tome lifgan,         ond tires blæd
ecne agan.         Hy þæs eðles þonc
hyra waldende         wita ne cuþon;
forþon þær to teonum         þa tacen geseoð

1215

orgeatu on gode,         ungesælge,
þonne Crist siteð         on his cynestole,
on heahsetle,         heofonmægna god,
fæder ælmihtig.         Folca gehwylcum
scyppend scinende         scrifeð bi gewyrhtum,

1220

eall æfter ryhte         rodera waldend.
ðonne beoð gesomnad         on þa swiþran hond
þa clænan folc,         Criste sylfum
gecorene bi cystum,         þa ær sinne cwide georne
lustum læstun         on hyra lifdagum,

1225

ond þær womsceaþan         on þone wyrsan dæl
fore scyppende         scyrede weorþað,
hateð him gewitan         on þa winstran hond,
sigora soðcyning,         synfulra weorud.
þær hy arasade         reotað ond beofiað

1230

fore frean forhte,         swa fule swa gæt,
unsyfre folc,         arna ne wenað.
ðonne bið gæsta dom         fore gode sceaden
wera cneorissum,         swa hi geworhtun ær,
þær bið on eadgum         eðgesyne

1235

þreo tacen somod,         þæs þe hi hyra þeodnes wel
wordum ond weorcum         willan heoldon.
An is ærest         orgeate þær
þæt hy fore leodum         leohte blicaþ,
blæde ond byrhte         ofer burga gesetu.

1240

Him on scinað         ærgewyrhtu,
on sylfra gehwam         sunnan beorhtran.
Oþer is to eacan         ondgete swa some,
þæt hy him in wuldre witon         waldendes giefe,
ond on seoð,         eagum to wynne,

1245

þæt hi on heofonrice         hlutre dreamas
eadge mid englum         agan motun.
ðonne bið þridde,         hu on þystra bealo
þæt gesælige weorud         gesihð þæt fordone
sar þrowian,         synna to wite,

1250

weallendne lig,         ond wyrma slite
bitrum ceaflum,         byrnendra scole.
Of þam him aweaxeð         wynsum gefea,
þonne hi þæt yfel geseoð         oðre dreogan,
þæt hy þurh miltse         meotudes genæson.

1255

ðonne hi þy geornor         gode þonciað
blædes ond blissa         þe hy bu geseoð,
þæt he hy generede         from niðcwale
ond eac forgeaf         ece dreamas;
bið him hel bilocen,         heofonrice agiefen.

1260

Swa sceal gewrixled         þam þe ær wel heoldon
þurh modlufan         meotudes willan.
ðonne bið þam oþrum         ungelice
willa geworden.         Magon weana to fela
geseon on him selfum,         synne genoge

1265

atolearfoða         ær gedenra.
þær him sorgendum         sar oðclifeð,
þroht þeodbealu,         on þreo healfa.
An is þara         þæt hy him yrmþa to fela,
grim helle fyr,         gearo to wite

1270

ondweard seoð,         on þam hi awo sculon,
wræc winnende,         wærgðu dreogan.
þonne is him oþer         earfeþu swa some
scyldgum to sconde,         þæt hi þær scoma mæste
dreogað fordone.         On him dryhten gesihð

1275

nales feara sum         firenbealu laðlic,
ond þæt ællbeorhte         eac sceawiað
heofonengla here,         ond hæleþa bearn,
ealle eorðbuend         ond atol deofol,
mircne mægencræft,         manwomma gehwone

1280

magun þurh þa lichoman,         leahtra firene,
geseon on þam sawlum.         Beoð þa syngan flæsc
scandum þurhwaden         swa þæt scire glæs,
þæt mon yþæst mæg         eall þurhwlitan.
ðonne bið þæt þridde         þearfendum sorg,

1285

cwiþende cearo,         þæt hy on þa clænan seoð,
hu hi fore goddædum         glade blissiað,
þa hy, unsælge,         ær forhogdun
to donne         þonne him dagas læstun;
ond be hyra weorcum         wepende sar

1290

þæt hi ær freolice         fremedon unryht.
Geseoð hi þa betran         blæde scinan;
ne bið him hyra yrmðu         an to wite,
ac þara oþerra         ead to sorgum,
þæs þe hy swa fægre gefean         on fyrndagum

1295

ond swa ænlice         anforletun,
þurh leaslice         lices wynne,
earges flæschoman         idelne lust.
þær hi ascamode,         scondum gedreahte,
swiciað on swiman;         synbyrþenne,

1300

firenweorc berað,         on þæt þa folc seoð.
Wære him þonne betre         þæt hy bealodæde,
ælces unryhtes,         ær gescomeden
fore anum men,         eargra weorca,
godes bodan sægdon         þæt hi to gyrne wiston

1305

firendæda on him.         Ne mæg þurh þæt flæsc se scrift
geseon on þære sawle,         hwæþer him mon soð þe lyge
sagað on hine sylfne,         þonne he þa synne bigæð.
Mæg mon swa þeah gelacnigan         leahtra gehwylcne,
yfel unclæne,         gif he hit anum gesegð,

1310

ond nænig bihelan mæg         on þam heardan dæge
wom unbeted,         ðær hit þa weorud geseoð.
Eala, þær we nu magon         wraþe firene
geseon on ussum sawlum,         synna wunde,
mid lichoman         leahtra gehygdu,

1315

eagum unclæne         ingeþoncas!
Ne þæt ænig mæg         oþrum gesecgan
mid hu micle elne         æghwylc wille
þurh ealle list         lifes tiligan,
feores forhtlice,         forð aðolian,

1320

synrust þwean         ond hine sylfne þrean,
ond þæt wom ærran         wunde hælan,
þone lytlan fyrst         þe her lifes sy,
þæt he mæge fore eagum         eorðbuendra
unscomiende         eðles mid monnum

1325

brucan bysmerleas,         þendan bu somod
lic ond sawle         lifgan mote.
Nu we sceolon georne         gleawlice þurhseon
usse hreþercofan         heortan eagum,
innan uncyste.         We mid þam oðrum ne magun,

1330

heafodgimmum,         hygeþonces ferð
eagum þurhwlitan         ænge þinga,
hwæþer him yfel þe god         under wunige,
þæt he on þa grimman tid         gode licie,
þonne he ofer weoruda gehwylc         wuldre scineð

1335

of his heahsetle         hlutran lege.
þær he fore englum         ond fore elþeodum
to þam eadgestum         ærest mæðleð,
ond him swæslice         sibbe gehateð,
heofona heahcyning;         halgan reorde

1340

frefreð he fægre         ond him friþ beodeð,
hateð hy gesunde         ond gesenade
on eþel faran         engla dreames,
ond þæs to widan feore         willum neotan:
"Onfoð nu mid freondum         mines fæder rice

1345

þæt eow wæs ær woruldum         wynlice gearo,
blæd mid blissum,         beorht eðles wlite,
hwonne ge þa lifwelan         mid þam leofstum,
swase swegldreamas,         geseon mosten.
Ge þæs earnedon         þa ge earme men,

1350

woruldþearfende,         willum onfengun
on mildum sefan.         ðonne hy him þurh minne noman
eaðmode to eow         arna bædun,
þonne ge hyra hulpon         ond him hleoð gefon,
hingrendum hlaf         ond hrægl nacedum;

1355

ond þa þe on sare         seoce lagun,
æfdon unsofte,         adle gebundne,
to þam ge holdlice         hyge staþeladon
mid modes myne.         Eall ge þæt me dydon,
ðonne ge hy mid sibbum sohtun,         ond hyra sefan trymedon

1360

forð on frofre.         þæs ge fægre sceolon
lean mid leofum         lange brucan."
Onginneð þonne to þam yflum         ungelice
wordum mæðlan         þe him bið on þa wynstran hond,
þurh egsan þrea,         alwalda god.

1365

Ne þurfon hi þonne to meotude         miltse gewenan,
lifes ne lissa,         ac þær lean cumað
werum bi gewyrhtum         worda ond dæda,
reordberendum;         sceolon þone ryhtan dom
anne geæfnan,         egsan fulne.

1370

Bið þær seo miccle         milts afyrred
þeodbuendum,         on þam dæge,
þæs ælmihtigan,         þonne he yrringa
on þæt fræte folc         firene stæleð
laþum wordum,         hateð hyra lifes riht

1375

ondweard ywan         þæt he him ær forgeaf
syngum to sælum.         Onginneð sylf cweðan,
swa he to anum sprece,         ond hwæþre ealle mæneð,
firensynnig folc,         frea ælmihtig:
"Hwæt, ic þec mon         minum hondum

1380

ærest geworhte,         ond þe ondgiet sealde.
Of lame ic þe leoþo gesette,         geaf ic ðe lifgendne gæst,
arode þe ofer ealle gesceafte,         gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,
mægwlite me gelicne.         Geaf ic þe eac meahta sped,
welan ofer widlonda gehwylc,         nysses þu wean ænigne dæl,

1385

ðystra þæt þu þolian sceolde.         þu þæs þonc ne wisses.
þa ic ðe swa scienne         gesceapen hæfde,
wynlicne geworht,         ond þe welan forgyfen
þæt ðu mostes wealdan         worulde gesceaftum,
ða ic þe on þa fægran         foldan gesette

1390

to neotenne         neorxnawonges
beorhtne blædwelan,         bleom scinende,
ða þu lifes word         læstan noldes,
ac min bibod bræce         be þines bonan worde.
Fæcnum feonde         furþor hyrdes,

1395

sceþþendum scaþan,         þonne þinum scyppende.
Nu ic ða ealdan race         anforlæte,
hu þu æt ærestan         yfle gehogdes,
firenweorcum forlure         þæt ic ðe to fremum sealde.
þa ic þe goda swa fela         forgiefen hæfde

1400

ond þe on þam eallum         eades to lyt
mode þuhte,         gif þu meahte sped
efenmicle gode         agan ne moste,
ða þu of þan gefean         fremde wurde,
feondum to willan         feor aworpen.

1405

Neorxnawonges wlite         nyde sceoldes
agiefan geomormod,         gæsta eþel,
earg ond unrot,         eallum bidæled
dugeþum ond dreamum,         ond þa bidrifen wurde
on þas þeostran weoruld,         þær þu þolades siþþan

1410

mægenearfeþu         micle stunde,
sar ond swar gewin         ond sweartne deað,
ond æfter hingonge         hreosan sceoldes
hean in helle,         helpendra leas.
ða mec ongon hreowan         þæt min hondgeweorc

1415

on feonda geweald         feran sceolde,
moncynnes tuddor         mancwealm seon,
sceolde uncuðne         eard cunnian,
sare siþas.         þa ic sylf gestag,
maga in modor,         þeah wæs hyre mægdenhad

1420

æghwæs onwalg.         Wearð ic ana geboren
folcum to frofre.         Mec mon folmum biwond,
biþeahte mid þearfan wædum,         ond mec þa on þeostre alegde
biwundenne mid wonnum claþum.         Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!
Lytel þuhte ic leoda bearnum,         læg ic on heardum stane,

1425

cildgeong on crybbe.         Mid þy ic þe wolde cwealm afyrran,
hat helle bealu,         þæt þu moste halig scinan
eadig on þam ecan life,         forðon ic þæt earfeþe wonn.
Næs me for mode,         ac ic on magugeoguðe
yrmþu geæfnde,         arleas licsar,

1430

þæt ic þurh þa         wære þe gelic,
ond þu meahte         minum weorþan
mægwlite gelic,         mane bidæled.
Ond fore monna lufan         min þrowade
heafod hearmslege;         hleor geþolade,

1435

oft ondlata,         arleasra spatl,
of muðe onfeng,         manfremmendra.
Swylce hi me geblendon         bittre tosomne
unswetne drync         ecedes ond geallan.
ðonne ic fore folce onfeng         feonda geniðlan,

1440

fylgdon me mid firenum,         fæhþe ne rohtun,
ond mid sweopum slogun.         Ic þæt sar for ðe
þurh eaðmedu         eall geþolade,
hosp ond heardcwide.         þa hi hwæsne beag
ymb min heafod         heardne gebygdon,

1445

þream biþrycton,         se wæs of þornum geworht.
ða ic wæs ahongen         on heanne beam,
rode gefæstnad,         ða hi ricene mid spere
of minre sidan         swat ut guton,
dreor to foldan,         þæt þu of deofles þurh þæt

1450

nydgewalde         genered wurde.
ða ic, womma leas,         wite þolade,
yfel earfeþu,         oþþæt ic anne forlet
of minum lichoman         lifgendne gæst.
Geseoð nu þa feorhdolg         þe ge gefremedun ær

1455

on minum folmum         ond on fotum swa some,
þurh þa ic hongade         hearde gefæstnad;
meaht her eac geseon         orgete nu gen
on minre sidan         swatge wunde.
Hu þær wæs unefen racu         unc gemæne!

1460

Ic onfeng þin sar         þæt þu moste gesælig
mines eþelrices         eadig neotan,
ond þe mine deaðe         deore gebohte
þæt longe lif         þæt þu on leohte siþþan,
wlitig, womma leas,         wunian mostes.

1465

Læg min flæschoma         in foldan bigrafen,
niþre gehyded,         se ðe nængum scod,
in byrgenne,         þæt þu meahte beorhte uppe
on roderum wesan,         rice mid englum.
For hwon forlete þu         lif þæt scyne

1470

þæt ic þe for lufan         mid mine lichoman
heanum to helpe         hold gecypte?
Wurde þu þæs gewitleas         þæt þu waldende
þinre alysnesse         þonc ne wisses?
Ne ascige ic nu         owiht bi þam bitran

1475

deaðe minum         þe ic adreag fore þe,
ac forgield me þin lif,         þæs þe ic iu þe min
þurh woruldwite         weorð gesealde;
ðæs lifes ic manige         þe þu mid leahtrum hafast
ofslegen synlice         sylfum to sconde.

1480

For hwan þu þæt selegescot         þæt ic me swæs on þe
gehalgode,         hus to wynne,
þurh firenlustas,         fule synne,
unsyfre bismite         sylfes willum?
Ge þu þone lichoman         þe ic alysde me

1485

feondum of fæðme,         ond þa him firene forbead,
scyldwyrcende         scondum gewemdest.
For hwon ahenge þu mec hefgor         on þinra honda rode
þonne iu hongade?         Hwæt, me þeos heardra þynceð!
Nu is swærra mid mec         þinra synna rod

1490

þe ic unwillum         on beom gefæstnad,
þonne seo oþer wæs         þe ic ær gestag,
willum minum,         þa mec þin wea swiþast
æt heortan gehreaw,         þa ic þec from helle ateah,
þær þu hit wolde sylfa         siþþan gehealdan.

1495

Ic wæs on worulde wædla         þæt ðu wurde welig in heofonum,
earm ic wæs on eðle þinum         þæt þu wurde eadig on minum.
þa ðu þæs ealles         ænigne þonc
þinum nergende         nysses on mode.
Bibead ic eow         þæt ge broþor mine

1500

in woruldrice         wel aretten
of þam æhtum         þe ic eow on eorðan geaf,
earmra hulpen.         Earge ge þæt læstun,
þearfum forwyrndon         þæt hi under eowrum þæce mosten
in gebugan,         ond him æghwæs oftugon,

1505

þurh heardne hyge,         hrægles nacedum,
moses meteleasum.         þeah hy him þurh minne noman
werge, wonhale,         wætan bædan,
drynces gedreahte,         duguþa lease,
þurste geþegede,         ge him þriste oftugon.

1510

Sarge ge ne sohton,         ne him swæslic word
frofre gespræcon,         þæt hy þy freoran hyge
mode gefengen.         Eall ge þæt me dydan,
to hynþum heofoncyninge.         þæs ge sceolon hearde adreogan
wite to widan ealdre,         wræc mid deoflum geþolian."

1515

ðonne þær ofer ealle         egeslicne cwide
sylf sigora weard,         sares fulne,
ofer þæt fæge folc         forð forlæteð,
cwið to þara synfulra         sawla feþan:
"Farað nu, awyrgde,         willum biscyrede

1520

engla dreames,         on ece fir
þæt wæs Satane         ond his gesiþum mid,
deofle gegearwad         ond þære deorcan scole,
hat ond heorogrim.         On þæt ge hreosan sceolan!"
Ne magon hi þonne gehynan         heofoncyninges bibod,

1525

rædum birofene.         Sceolon raþe feallan
on grimne grund         þa ær wiþ gode wunnon.
Bið þonne rices weard         reþe ond meahtig,
yrre ond egesful.         Ondweard ne mæg
on þissum foldwege         feond gebidan.

1530

Swapeð sigemece         mid þære swiðran hond
þæt on þæt deope dæl         deofol gefeallað
in sweartne leg,         synfulra here
under foldan sceat,         fæge gæstas
on wraþra wic,         womfulra scolu

1535

werge to forwyrde         on witehus,
deaðsele deofles.         Nales dryhtnes gemynd
siþþan gesecað,         synne ne aspringað,
þær hi leahtrum fa,         lege gebundne,
swylt þrowiað.         Bið him synwracu

1540

ondweard undyrne;         þæt is ece cwealm.
Ne mæg þæt hate dæl         of heoloðcynne
in sinnehte         synne forbærnan
to widan feore,         wom of þære sawle,
ac þær se deopa seað         dreorge fedeð,

1545

grundleas giemeð         gæsta on þeostre,
æleð hy mid þy ealdan lige,         ond mid þy egsan forste,
wraþum wyrmum         ond mid wita fela,
frecnum feorhgomum,         folcum scendeð.
þæt we magon eahtan         ond on an cweþan,

1550

soðe secgan,         þæt se sawle weard,
lifes wisdom,         forloren hæbbe,
se þe nu ne giemeð         hwæþer his gæst sie
earm þe eadig,         þær he ece sceal
æfter hingonge         hamfæst wesan.

1555

Ne bisorgað he         synne to fremman,
wonhydig mon,         ne he wihte hafað
hreowe on mode         þæt him halig gæst
losige þurh leahtras         on þas lænan tid.
ðonne mansceaða         fore meotude forht,

1560

deorc on þam dome standeð,         ond deaðe fah,
wommum awyrged,         bið se wærloga
fyres afylled.         Feores unwyrðe,
egsan geþread,         ondweard gode
won ond wliteleas         hafað werges bleo,

1565

facentacen feores.         ðonne firena bearn
tearum geotað,         þonne þæs tid ne biþ,
synne cwiþað;         ac hy to sið doð
gæstum helpe,         ðonne þæs giman nele
weoruda waldend,         hu þa womsceaþan

1570

hyra ealdgestreon         on þa openan tid
sare greten.         Ne biþ þæt sorga tid
leodum alyfed,         þæt þær læcedom
findan mote,         se þe nu his feore nyle
hælo strynan         þenden her leofað.

1575

Ne bið þær ængum godum         gnorn ætywed,
ne nængum yflum wel,         ac þær æghwæþer
anfealde gewyrht         ondweard wigeð.
Forðon sceal onettan,         se þe agan wile
lif æt meotude,         þenden him leoht ond gæst

1580

somodfæst seon.         He his sawle wlite
georne bigonge         on godes willan,
ond wær weorðe         worda ond dæda,
þeawa ond geþonca,         þenden him þeos woruld,
sceadum scriþende,         scinan mote,

1585

þæt he ne forleose         on þas lænan tid
his dreames blæd         ond his dagena rim,
ond his weorces wlite         ond wuldres lean,
þætte heofones cyning         on þa halgan tid
soðfæst syleð         to sigorleanum

1590

þam þe him on gæstum         georne hyrað.
þonne heofon ond hel         hæleþa bearnum,
fira feorum,         fylde weorþeð.
Grundas swelgað         godes ondsacan,
lacende leg         laðwende men,

1595

þreað þeodsceaþan,         ond no þonan læteð
on gefean faran         to feorhnere,
ac se bryne bindeð         bidfæstne here,
feoð firena bearn.         Frecne me þinceð
þæt þas gæstberend         giman nellað,

1600

men on mode,         þonne man fremmað,
hwæt him se waldend         to wrace gesette,
laþum leodum.         þonne lif ond deað
sawlum swelgað.         Bið susla hus
open ond oðeawed,         aðlogum ongean,

1605

ðæt sceolon fyllan         firengeorne men
sweartum sawlum.         þonne synna to wrace
scyldigra scolu         ascyred weorþeð
heane from halgum         on hearmcwale.
ðær sceolan þeofas         ond þeodsceaþan,

1610

lease ond forlegene,         lifes ne wenan,
ond mansworan         morþorlean seon,
heard ond heorogrim.         þonne hel nimeð
wærleasra weorud,         ond hi waldend giefeð
feondum in forwyrd;         fa þrowiað

1615

ealdorbealu egeslic.         Earm bið se þe wile
firenum gewyrcan,         þæt he fah scyle
from his scyppende         ascyred weorðan
æt domdæge         to deaðe niþer,
under helle cinn         in þæt hate fyr,

1620

under liges locan,         þær hy leomu ræcað
to bindenne         ond to bærnenne
ond to swingenne         synna to wite.
ðonne halig gæst         helle biluceð,
morþerhusa mæst,         þurh meaht godes,

1625

fyres fulle,         ond feonda here,
cyninges worde.         Se biþ cwealma mæst
deofla ond monna!         þæt is dreamleas hus,
ðær ænig ne mæg         ower losian
caldan clommum.         Hy bræcon cyninges word,

1630

beorht boca bibod;         forþon hy abidan sceolon
in sinnehte,         sar endeleas,
firendædum fa,         forð þrowian,
ða þe her forhogdun         heofonrices þrym.
þonne þa gecorenan         fore Crist berað

1635

beorhte frætwe.         Hyra blæd leofað
æt domdæge,         agan dream mid gode
liþes lifes,         þæs þe alyfed biþ
haligra gehwam         on heofonrice.
ðæt is se eþel         þe no geendad weorþeð,

1640

ac þær symle forð         synna lease
dream weardiað,         dryhten lofiað,
leofne lifes weard,         leohte biwundne,
sibbum bisweðede,         sorgum biwerede,
dreamum gedyrde,         dryhtne gelyfde.

1645

Awo to ealdre         engla gemanan
brucað mid blisse,         beorhte mid lisse,
freogað folces weard.         Fæder ealra geweald
hafað ond healdeð         haligra weorud.
ðær is engla song,         eadigra blis,

1650

þær is seo dyre         dryhtnes onsien
eallum þam gesælgum         sunnan leohtra.
ðær is leofra lufu,         lif butan endedeaðe,
glæd gumena weorud,         gioguð butan ylde,
heofonduguða þrym,         hælu butan sare,

1655

ryhtfremmendum         ræst butan gewinne,
domeadigra         dæg butan þeostrum,
beorht blædes full,         blis butan sorgum,
frið freondum bitweon         forð butan æfestum,
gesælgum on swegle,         sib butan niþe

1660

halgum on gemonge.         Nis þær hungor ne þurst,
slæp ne swar leger,         ne sunnan bryne,
ne cyle ne cearo,         ac þær cyninges giefe
awo brucað         eadigra gedryht,
weoruda wlitescynast,         wuldres mid dryhten.