Book 6
Chapter 31
|
1
atha tasmin nimittāni dṛṣṭvā lakṣmaṇapūrvajaḥ lakṣmaṇaṃ lakṣmisaṃpannam idaṃ vacanam abravīt 2 parigṛhyodakaṃ śītaṃ vanāni phalavanti ca balaughaṃ saṃvibhajyemaṃ vyūhya tiṣṭhema lakṣmaṇa 3 lokakṣayakaraṃ bhīmaṃ bhayaṃ paśyāmy upasthitam nibarhaṇaṃ pravīrāṇām ṛkṣavānararakṣasām 4 vātāś ca paruṣaṃ vānti kampate ca vasuṃdharā parvatāgrāṇi vepante patanti dharaṇīdharāḥ 5 meghāḥ kravyādasaṃkāśāḥ paruṣāḥ paruṣasvanāḥ krūrāḥ krūraṃ pravarṣanti miśraṃ śoṇitabindubhiḥ 6 raktacandanasaṃkāśā saṃdhyāparamadāruṇā jvalac ca nipataty etad ādityād agnimaṇḍalam 7 ādityam abhivāśyante janayanto mahad bhayam dīnā dīnasvarā ghorā apraśastā mṛgadvijāḥ 8 rajanyām aprakāśaś ca saṃtāpayati candramāḥ kṛṣṇaraktāṃśuparyanto yathā lokasya saṃkṣaye 9 hrasvo rūkṣo 'praśastaś ca pariveṣaḥ sulohitaḥ ādityamaṇḍale nīlaṃ lakṣma lakṣmaṇa dṛśyate 10 dṛśyante na yathāvac ca nakṣatrāṇy abhivartate yugāntam iva lokasya paśya lakṣmaṇa śaṃsati 11 kākāḥ śyenās tathā gṛdhrā nīcaiḥ paripatanti ca śivāś cāpy aśivā vācaḥ pravadanti mahāsvanāḥ 12 kṣipram adya durādharṣāṃ purīṃ rāvaṇapālitām abhiyāma javenaiva sarvato haribhir vṛtāḥ 13 ity evaṃ tu vadan vīro lakṣmaṇaṃ lakṣmaṇāgrajaḥ tasmād avātarac chīghraṃ parvatāgrān mahābalaḥ 14 avatīrya tu dharmātmā tasmāc chailāt sa rāghavaḥ paraiḥ paramadurdharṣaṃ dadarśa balam ātmanaḥ 15 saṃnahya tu sasugrīvaḥ kapirājabalaṃ mahat kālajño rāghavaḥ kāle saṃyugāyābhyacodayat 16 tataḥ kāle mahābāhur balena mahatā vṛtaḥ prasthitaḥ purato dhanvī laṅkām abhimukhaḥ purīm 17 taṃ vibhīṣaṇa sugrīvau hanūmāñ jāmbavān nalaḥ ṛkṣarājas tathā nīlo lakṣmaṇaś cānyayus tadā 18 tataḥ paścāt sumahatī pṛtanarkṣavanaukasām pracchādya mahatīṃ bhūmim anuyāti sma rāghavam 19 śailaśṛṅgāṇi śataśaḥ pravṛddhāṃś ca mahīruhām jagṛhuḥ kuñjaraprakhyā vānarāḥ paravāraṇāḥ 20 tau tv adīrgheṇa kālena bhrātarau rāmalakṣmaṇau rāvaṇasya purīṃ laṅkām āsedatur ariṃdamau 21 patākāmālinīṃ ramyām udyānavanaśobhitām citravaprāṃ suduṣprāpām uccaprākāratoraṇām 22 tāṃ surair api durdharṣāṃ rāmavākyapracoditāḥ yathānideśaṃ saṃpīḍya nyaviśanta vanaukasaḥ 23 laṅkāyās tūttaradvāraṃ śailaśṛṅgam ivonnatam rāmaḥ sahānujo dhanvī jugopa ca rurodha ca 24 laṅkām upaniviṣṭaś ca rāmo daśarathātmajaḥ lakṣmaṇānucaro vīraḥ purīṃ rāvaṇapālitām 25 uttaradvāram āsādya yatra tiṣṭhati rāvaṇaḥ nānyo rāmād dhi tad dvāraṃ samarthaḥ parirakṣitum 26 rāvaṇādhiṣṭhitaṃ bhīmaṃ varuṇeneva sāgaram sāyudhau rākṣasair bhīmair abhiguptaṃ samantataḥ laghūnāṃ trāsajananaṃ pātālam iva dānavaiḥ 27 vinyastāni ca yodhānāṃ bahūni vividhāni ca dadarśāyudhajālāni tathaiva kavacāni ca 28 pūrvaṃ tu dvāram āsādya nīlo haricamūpatiḥ atiṣṭhat saha maindena dvividena ca vīryavān 29 aṅgado dakṣiṇadvāraṃ jagrāha sumahābalaḥ ṛṣabheṇa gavākṣeṇa gajena gavayena ca 30 hanūmān paścimadvāraṃ rarakṣa balavān kapiḥ pramāthi praghasābhyāṃ ca vīrair anyaiś ca saṃgataḥ 31 madhyame ca svayaṃ gulme sugrīvaḥ samatiṣṭhata saha sarvair hariśreṣṭhaiḥ suparṇaśvasanopamaiḥ 32 vānarāṇāṃ tu ṣaṭtriṃśat koṭyaḥ prakhyātayūthapāḥ nipīḍyopaniviṣṭāś ca sugrīvo yatra vānaraḥ 33 śāsanena tu rāmasya lakṣmaṇaḥ savibhīṣaṇaḥ dvāre dvāre harīṇāṃ tu koṭiṃ koṭiṃ nyaveśayat 34 paścimena tu rāmasya sugrīvaḥ saha jāmbavān adūrān madhyame gulme tasthau bahubalānugaḥ 35 te tu vānaraśārdūlāḥ śārdūlā iva daṃṣṭriṇaḥ gṛhītvā drumaśailāgrān hṛṣṭā yuddhāya tasthire 36 sarve vikṛtalāṅgūlāḥ sarve daṃṣṭrānakhāyudhāḥ sarve vikṛtacitrāṅgāḥ sarve ca vikṛtānanāḥ 37 daśanāgabalāḥ ke cit ke cid daśaguṇottarāḥ ke cin nāgasahasrasya babhūvus tulyavikramāḥ 38 santi caughā balāḥ ke cit ke cic chataguṇottarāḥ aprameyabalāś cānye tatrāsan hariyūthapāḥ 39 adbhutaś ca vicitraś ca teṣām āsīt samāgamaḥ tatra vānarasainyānāṃ śalabhānām ivodgamaḥ 40 paripūrṇam ivākāśaṃ saṃchanneva ca medinī laṅkām upaniviṣṭaiś ca saṃpatadbhiś ca vānaraiḥ 41 śataṃ śatasahasrāṇāṃ pṛthag ṛkṣavanaukasām laṅkā dvārāṇy upājagmur anye yoddhuṃ samantataḥ 42 āvṛtaḥ sa giriḥ sarvais taiḥ samantāt plavaṃgamaiḥ ayutānāṃ sahasraṃ ca purīṃ tām abhyavartata 43 vānarair balavadbhiś ca babhūva drumapāṇibhiḥ sarvataḥ saṃvṛtā laṅkā duṣpraveśāpi vāyunā 44 rākṣasā vismayaṃ jagmuḥ sahasābhinipīḍitāḥ vānarair meghasaṃkāśaiḥ śakratulyaparākramaiḥ 45 mahāñ śabdo 'bhavat tatra balaughasyābhivartataḥ sāgarasyeva bhinnasya yathā syāt salilasvanaḥ 46 tena śabdena mahatā saprākārā satoraṇā laṅkā pracalitā sarvā saśailavanakānanā 47 rāmalakṣmaṇaguptā sā sugrīveṇa ca vāhinī babhūva durdharṣatarā sarvair api surāsuraiḥ 48 rāghavaḥ saṃniveśyaivaṃ sainyaṃ svaṃ rakṣasāṃ vadhe saṃmantrya mantribhiḥ sārdhaṃ niścitya ca punaḥ punaḥ 49 ānantaryam abhiprepsuḥ kramayogārthatattvavit vibhīṣaṇasyānumate rājadharmam anusmaran aṅgadaṃ vālitanayaṃ samāhūyedam abravīt 50 gatvā saumya daśagrīvaṃ brūhi madvacanāt kape laṅghayitvā purīṃ laṅkāṃ bhayaṃ tyaktvā gatavyathaḥ 51 bhraṣṭaśrīkagataiśvaryamumūrṣo naṣṭacetanaḥ ṛṣīṇāṃ devatānāṃ ca gandharvāpsarasāṃ tathā 52 nāgānām atha yakṣāṇāṃ rājñāṃ ca rajanīcara yac ca pāpaṃ kṛtaṃ mohād avaliptena rākṣasa 53 nūnam adya gato darpaḥ svayambhū varadānajaḥ yasya daṇḍadharas te 'haṃ dārāharaṇakarśitaḥ daṇḍaṃ dhārayamāṇas tu laṅkādvare vyavasthitaḥ 54 padavīṃ devatānāṃ ca maharṣīṇāṃ ca rākṣasa rājarṣīṇāṃ ca sarveṇāṃ gamiṣyasi mayā hataḥ 55 balena yena vai sītāṃ māyayā rākṣasādhama mām atikrāmayitvā tvaṃ hṛtavāṃs tad vidarśaya 56 arākṣasam imaṃ lokaṃ kartāsmi niśitaiḥ śaraiḥ na cec charaṇam abhyeṣi mām upādāya maithilīm 57 dharmātmā rakṣasāṃ śreṣṭhaḥ saṃprāpto 'yaṃ vibhīṣaṇaḥ laṅkaiśvaryaṃ dhruvaṃ śrīmān ayaṃ prāpnoty akaṇṭakam 58 na hi rājyam adharmeṇa bhoktuṃ kṣaṇam api tvayā śakyaṃ mūrkhasahāyena pāpenāvijitātmanā 59 yudhyasva vā dhṛtiṃ kṛtvā śauryam ālambya rākṣasa maccharais tvaṃ raṇe śāntas tataḥ pūto bhaviṣyasi 60 yady āviśasi lokāṃs trīn pakṣibhūto manojavaḥ mama cakṣuṣpathaṃ prāpya na jīvan pratiyāsyasi 61 bravīmi tvāṃ hitaṃ vākyaṃ kriyatām aurdhvadekikam sudṛṣṭā kriyatāṃ laṅkā jīvitaṃ te mayi sthitam 62 ity uktaḥ sa tu tāreyo rāmeṇākliṣṭakarmaṇā jagāmākāśam āviśya mūrtimān iva havyavāṭ 63 so 'tipatya muhūrtena śrīmān rāvaṇamandiram dadarśāsīnam avyagraṃ rāvaṇaṃ sacivaiḥ saha 64 tatas tasyāvidūreṇa nipatya haripuṃgavaḥ dīptāgnisadṛśas tasthāv aṅgadaḥ kanakāṅgadaḥ 65 tad rāmavacanaṃ sarvam anyūnādhikam uttamam sāmātyaṃ śrāvayām āsa nivedyātmānam ātmanā 66 dūto 'haṃ kosalendrasya rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ vāliputro 'ṅgado nāma yadi te śrotram āgataḥ 67 āha tvāṃ rāghavo rāmaḥ kausalyānandavardhanaḥ niṣpatya pratiyudhyasva nṛśaṃsaṃ puruṣādhama 68 hantāsmi tvāṃ sahāmātyaṃ saputrajñātibāndhavam nirudvignās trayo lokā bhaviṣyanti hate tvayi 69 devadānavayakṣāṇāṃ gandharvoragarakṣasām śatrum adyoddhariṣyāmi tvām ṛṣīṇāṃ ca kaṇṭakam 70 vibhīṣaṇasya caiśvaryaṃ bhaviṣyati hate tvayi na cet satkṛtya vaidehīṃ praṇipatya pradāsyasi 71 ity evaṃ paruṣaṃ vākyaṃ bruvāṇe haripuṃgave amarṣavaśam āpanno niśācaragaṇeśvaraḥ 72 tataḥ sa roṣatāmrākṣaḥ śaśāsa sacivāṃs tadā gṛhyatām eṣa durmedhā vadhyatām iti cāsakṛt 73 rāvaṇasya vacaḥ śrutvā dīptāgnisamatejasaḥ jagṛhus taṃ tato ghorāś catvāro rajanīcarāḥ 74 grāhayām āsa tāreyaḥ svayam ātmānam ātmanā balaṃ darśayituṃ vīro yātudhānagaṇe tadā 75 sa tān bāhudvaye saktān ādāya patagān iva prāsādaṃ śailasaṃkāśam utpāpātāṅgadas tadā 76 te 'ntarikṣād vinirdhūtās tasya vegena rākṣasāḥ bhumau nipatitāḥ sarve rākṣasendrasya paśyataḥ 77 tataḥ prāsādaśikharaṃ śailaśṛṅgam ivonnatam tat paphāla tadākrāntaṃ daśagrīvasya paśyataḥ 78 bhaṅktvā prāsādaśikharaṃ nāma viśrāvya cātmanaḥ vinadya sumahānādam utpapāta vihāyasā 79 rāvaṇas tu paraṃ cakre krodhaṃ prāsādadharṣaṇāt vināśaṃ cātmanaḥ paśyan niḥśvāsaparamo 'bhavat 80 rāmas tu bahubhir hṛṣṭair ninadadbhiḥ plavaṃgamaiḥ vṛto ripuvadhākāṅkṣī yuddhāyaivābhyavartata 81 suṣeṇas tu mahāvīryo girikūṭopamo hariḥ bahubhiḥ saṃvṛtas tatra vānaraiḥ kāmarūpibhiḥ 82 caturdvārāṇi sarvāṇi sugrīvavacanāt kapiḥ paryākramata durdharṣo nakṣatrāṇīva candramāḥ 83 teṣām akṣauhiṇiśataṃ samavekṣya vanaukasām laṅkām upaniviṣṭānāṃ sāgaraṃ cātivartatām 84 rākṣasā vismayaṃ jagmus trāsaṃ jagmus tathāpare apare samaroddharṣād dharṣam evopapedire 85 kṛtsnaṃ hi kapibhir vyāptaṃ prākāraparikhāntaram dadṛśū rākṣasā dīnāḥ prākāraṃ vānarīkṛtam 86 tasmin mahābhīṣaṇake pravṛtte; kolāhale rākṣasarājadhānyām pragṛhya rakṣāṃsi mahāyudhāni; yugāntavātā iva saṃviceruḥ |
1
अथ तस्मिन निमित्तानि दृष्ट्वा लक्ष्मणपूर्वजः लक्ष्मणं लक्ष्मिसंपन्नम इदं वचनम अब्रवीत 2 परिगृह्यॊदकं शीतं वनानि फलवन्ति च बलौघं संविभज्येमं वयूह्य तिष्ठेम लक्ष्मण 3 लॊकक्षयकरं भीमं भयं पश्याम्य उपस्थितम निबर्हणं परवीराणाम ऋक्षवानररक्षसाम 4 वाताश च परुषं वान्ति कम्पते च वसुंधरा पर्वताग्राणि वेपन्ते पतन्ति धरणीधराः 5 मेघाः करव्यादसंकाशाः परुषाः परुषस्वनाः करूराः करूरं परवर्षन्ति मिश्रं शॊणितबिन्दुभिः 6 रक्तचन्दनसंकाशा संध्यापरमदारुणा जवलच च निपतत्य एतद आदित्याद अग्निमण्डलम 7 आदित्यम अभिवाश्यन्ते जनयन्तॊ महद भयम दीना दीनस्वरा घॊरा अप्रशस्ता मृगद्विजाः 8 रजन्याम अप्रकाशश च संतापयति चन्द्रमाः कृष्णरक्तांशुपर्यन्तॊ यथा लॊकस्य संक्षये 9 हरस्वॊ रूक्षॊ ऽपरशस्तश च परिवेषः सुलॊहितः आदित्यमण्डले नीलं लक्ष्म लक्ष्मण दृश्यते 10 दृश्यन्ते न यथावच च नक्षत्राण्य अभिवर्तते युगान्तम इव लॊकस्य पश्य लक्ष्मण शंसति 11 काकाः शयेनास तथा गृध्रा नीचैः परिपतन्ति च शिवाश चाप्य अशिवा वाचः परवदन्ति महास्वनाः 12 कषिप्रम अद्य दुराधर्षां पुरीं रावणपालिताम अभियाम जवेनैव सर्वतॊ हरिभिर वृताः 13 इत्य एवं तु वदन वीरॊ लक्ष्मणं लक्ष्मणाग्रजः तस्माद अवातरच छीघ्रं पर्वताग्रान महाबलः 14 अवतीर्य तु धर्मात्मा तस्माच छैलात स राघवः परैः परमदुर्धर्षं ददर्श बलम आत्मनः 15 संनह्य तु ससुग्रीवः कपिराजबलं महत कालज्ञॊ राघवः काले संयुगायाभ्यचॊदयत 16 ततः काले महाबाहुर बलेन महता वृतः परस्थितः पुरतॊ धन्वी लङ्काम अभिमुखः पुरीम 17 तं विभीषण सुग्रीवौ हनूमाञ जाम्बवान नलः ऋक्षराजस तथा नीलॊ लक्ष्मणश चान्ययुस तदा 18 ततः पश्चात सुमहती पृतनर्क्षवनौकसाम परच्छाद्य महतीं भूमिम अनुयाति सम राघवम 19 शैलशृङ्गाणि शतशः परवृद्धांश च महीरुहाम जगृहुः कुञ्जरप्रख्या वानराः परवारणाः 20 तौ तव अदीर्घेण कालेन भरातरौ रामलक्ष्मणौ रावणस्य पुरीं लङ्काम आसेदतुर अरिंदमौ 21 पताकामालिनीं रम्याम उद्यानवनशॊभिताम चित्रवप्रां सुदुष्प्रापाम उच्चप्राकारतॊरणाम 22 तां सुरैर अपि दुर्धर्षां रामवाक्यप्रचॊदिताः यथानिदेशं संपीड्य नयविशन्त वनौकसः 23 लङ्कायास तूत्तरद्वारं शैलशृङ्गम इवॊन्नतम रामः सहानुजॊ धन्वी जुगॊप च रुरॊध च 24 लङ्काम उपनिविष्टश च रामॊ दशरथात्मजः लक्ष्मणानुचरॊ वीरः पुरीं रावणपालिताम 25 उत्तरद्वारम आसाद्य यत्र तिष्ठति रावणः नान्यॊ रामाद धि तद दवारं समर्थः परिरक्षितुम 26 रावणाधिष्ठितं भीमं वरुणेनेव सागरम सायुधौ राक्षसैर भीमैर अभिगुप्तं समन्ततः लघूनां तरासजननं पातालम इव दानवैः 27 विन्यस्तानि च यॊधानां बहूनि विविधानि च ददर्शायुधजालानि तथैव कवचानि च 28 पूर्वं तु दवारम आसाद्य नीलॊ हरिचमूपतिः अतिष्ठत सह मैन्देन दविविदेन च वीर्यवान 29 अङ्गदॊ दक्षिणद्वारं जग्राह सुमहाबलः ऋषभेण गवाक्षेण गजेन गवयेन च 30 हनूमान पश्चिमद्वारं ररक्ष बलवान कपिः परमाथि परघसाभ्यां च वीरैर अन्यैश च संगतः 31 मध्यमे च सवयं गुल्मे सुग्रीवः समतिष्ठत सह सर्वैर हरिश्रेष्ठैः सुपर्णश्वसनॊपमैः 32 वानराणां तु षट्त्रिंशत कॊट्यः परख्यातयूथपाः निपीड्यॊपनिविष्टाश च सुग्रीवॊ यत्र वानरः 33 शासनेन तु रामस्य लक्ष्मणः सविभीषणः दवारे दवारे हरीणां तु कॊटिं कॊटिं नयवेशयत 34 पश्चिमेन तु रामस्य सुग्रीवः सह जाम्बवान अदूरान मध्यमे गुल्मे तस्थौ बहुबलानुगः 35 ते तु वानरशार्दूलाः शार्दूला इव दंष्ट्रिणः गृहीत्वा दरुमशैलाग्रान हृष्टा युद्धाय तस्थिरे 36 सर्वे विकृतलाङ्गूलाः सर्वे दंष्ट्रानखायुधाः सर्वे विकृतचित्राङ्गाः सर्वे च विकृताननाः 37 दशनागबलाः के चित के चिद दशगुणॊत्तराः के चिन नागसहस्रस्य बभूवुस तुल्यविक्रमाः 38 सन्ति चौघा बलाः के चित के चिच छतगुणॊत्तराः अप्रमेयबलाश चान्ये तत्रासन हरियूथपाः 39 अद्भुतश च विचित्रश च तेषाम आसीत समागमः तत्र वानरसैन्यानां शलभानाम इवॊद्गमः 40 परिपूर्णम इवाकाशं संछन्नेव च मेदिनी लङ्काम उपनिविष्टैश च संपतद्भिश च वानरैः 41 शतं शतसहस्राणां पृथग ऋक्षवनौकसाम लङ्का दवाराण्य उपाजग्मुर अन्ये यॊद्धुं समन्ततः 42 आवृतः स गिरिः सर्वैस तैः समन्तात पलवंगमैः अयुतानां सहस्रं च पुरीं ताम अभ्यवर्तत 43 वानरैर बलवद्भिश च बभूव दरुमपाणिभिः सर्वतः संवृता लङ्का दुष्प्रवेशापि वायुना 44 राक्षसा विस्मयं जग्मुः सहसाभिनिपीडिताः वानरैर मेघसंकाशैः शक्रतुल्यपराक्रमैः 45 महाञ शब्दॊ ऽभवत तत्र बलौघस्याभिवर्ततः सागरस्येव भिन्नस्य यथा सयात सलिलस्वनः 46 तेन शब्देन महता सप्राकारा सतॊरणा लङ्का परचलिता सर्वा सशैलवनकानना 47 रामलक्ष्मणगुप्ता सा सुग्रीवेण च वाहिनी बभूव दुर्धर्षतरा सर्वैर अपि सुरासुरैः 48 राघवः संनिवेश्यैवं सैन्यं सवं रक्षसां वधे संमन्त्र्य मन्त्रिभिः सार्धं निश्चित्य च पुनः पुनः 49 आनन्तर्यम अभिप्रेप्सुः करमयॊगार्थतत्त्ववित विभीषणस्यानुमते राजधर्मम अनुस्मरन अङ्गदं वालितनयं समाहूयेदम अब्रवीत 50 गत्वा सौम्य दशग्रीवं बरूहि मद्वचनात कपे लङ्घयित्वा पुरीं लङ्कां भयं तयक्त्वा गतव्यथः 51 भरष्टश्रीकगतैश्वर्यमुमूर्षॊ नष्टचेतनः ऋषीणां देवतानां च गन्धर्वाप्सरसां तथा 52 नागानाम अथ यक्षाणां राज्ञां च रजनीचर यच च पापं कृतं मॊहाद अवलिप्तेन राक्षस 53 नूनम अद्य गतॊ दर्पः सवयम्भू वरदानजः यस्य दण्डधरस ते ऽहं दाराहरणकर्शितः दण्डं धारयमाणस तु लङ्काद्वरे वयवस्थितः 54 पदवीं देवतानां च महर्षीणां च राक्षस राजर्षीणां च सर्वेणां गमिष्यसि मया हतः 55 बलेन येन वै सीतां मायया राक्षसाधम माम अतिक्रामयित्वा तवं हृतवांस तद विदर्शय 56 अराक्षसम इमं लॊकं कर्तास्मि निशितैः शरैः न चेच छरणम अभ्येषि माम उपादाय मैथिलीम 57 धर्मात्मा रक्षसां शरेष्ठः संप्राप्तॊ ऽयं विभीषणः लङ्कैश्वर्यं धरुवं शरीमान अयं पराप्नॊत्य अकण्टकम 58 न हि राज्यम अधर्मेण भॊक्तुं कषणम अपि तवया शक्यं मूर्खसहायेन पापेनाविजितात्मना 59 युध्यस्व वा धृतिं कृत्वा शौर्यम आलम्ब्य राक्षस मच्छरैस तवं रणे शान्तस ततः पूतॊ भविष्यसि 60 यद्य आविशसि लॊकांस तरीन पक्षिभूतॊ मनॊजवः मम चक्षुष्पथं पराप्य न जीवन परतियास्यसि 61 बरवीमि तवां हितं वाक्यं करियताम और्ध्वदेकिकम सुदृष्टा करियतां लङ्का जीवितं ते मयि सथितम 62 इत्य उक्तः स तु तारेयॊ रामेणाक्लिष्टकर्मणा जगामाकाशम आविश्य मूर्तिमान इव हव्यवाट 63 सॊ ऽतिपत्य मुहूर्तेन शरीमान रावणमन्दिरम ददर्शासीनम अव्यग्रं रावणं सचिवैः सह 64 ततस तस्याविदूरेण निपत्य हरिपुंगवः दीप्ताग्निसदृशस तस्थाव अङ्गदः कनकाङ्गदः 65 तद रामवचनं सर्वम अन्यूनाधिकम उत्तमम सामात्यं शरावयाम आस निवेद्यात्मानम आत्मना 66 दूतॊ ऽहं कॊसलेन्द्रस्य रामस्याक्लिष्टकर्मणः वालिपुत्रॊ ऽङगदॊ नाम यदि ते शरॊत्रम आगतः 67 आह तवां राघवॊ रामः कौसल्यानन्दवर्धनः निष्पत्य परतियुध्यस्व नृशंसं पुरुषाधम 68 हन्तास्मि तवां सहामात्यं सपुत्रज्ञातिबान्धवम निरुद्विग्नास तरयॊ लॊका भविष्यन्ति हते तवयि 69 देवदानवयक्षाणां गन्धर्वॊरगरक्षसाम शत्रुम अद्यॊद्धरिष्यामि तवाम ऋषीणां च कण्टकम 70 विभीषणस्य चैश्वर्यं भविष्यति हते तवयि न चेत सत्कृत्य वैदेहीं परणिपत्य परदास्यसि 71 इत्य एवं परुषं वाक्यं बरुवाणे हरिपुंगवे अमर्षवशम आपन्नॊ निशाचरगणेश्वरः 72 ततः स रॊषताम्राक्षः शशास सचिवांस तदा गृह्यताम एष दुर्मेधा वध्यताम इति चासकृत 73 रावणस्य वचः शरुत्वा दीप्ताग्निसमतेजसः जगृहुस तं ततॊ घॊराश चत्वारॊ रजनीचराः 74 गराहयाम आस तारेयः सवयम आत्मानम आत्मना बलं दर्शयितुं वीरॊ यातुधानगणे तदा 75 स तान बाहुद्वये सक्तान आदाय पतगान इव परासादं शैलसंकाशम उत्पापाताङ्गदस तदा 76 ते ऽनतरिक्षाद विनिर्धूतास तस्य वेगेन राक्षसाः भुमौ निपतिताः सर्वे राक्षसेन्द्रस्य पश्यतः 77 ततः परासादशिखरं शैलशृङ्गम इवॊन्नतम तत पफाल तदाक्रान्तं दशग्रीवस्य पश्यतः 78 भङ्क्त्वा परासादशिखरं नाम विश्राव्य चात्मनः विनद्य सुमहानादम उत्पपात विहायसा 79 रावणस तु परं चक्रे करॊधं परासादधर्षणात विनाशं चात्मनः पश्यन निःश्वासपरमॊ ऽभवत 80 रामस तु बहुभिर हृष्टैर निनदद्भिः पलवंगमैः वृतॊ रिपुवधाकाङ्क्षी युद्धायैवाभ्यवर्तत 81 सुषेणस तु महावीर्यॊ गिरिकूटॊपमॊ हरिः बहुभिः संवृतस तत्र वानरैः कामरूपिभिः 82 चतुर्द्वाराणि सर्वाणि सुग्रीववचनात कपिः पर्याक्रमत दुर्धर्षॊ नक्षत्राणीव चन्द्रमाः 83 तेषाम अक्षौहिणिशतं समवेक्ष्य वनौकसाम लङ्काम उपनिविष्टानां सागरं चातिवर्तताम 84 राक्षसा विस्मयं जग्मुस तरासं जग्मुस तथापरे अपरे समरॊद्धर्षाद धर्षम एवॊपपेदिरे 85 कृत्स्नं हि कपिभिर वयाप्तं पराकारपरिखान्तरम ददृशू राक्षसा दीनाः पराकारं वानरीकृतम 86 तस्मिन महाभीषणके परवृत्ते; कॊलाहले राक्षसराजधान्याम परगृह्य रक्षांसि महायुधानि; युगान्तवाता इव संविचेरुः |