Book 4
Chapter 56
|
1
śokād bhraṣṭasvaram api śrutvā te hariyūthapāḥ śraddadhur naiva tad vākyaṃ karmaṇā tasya śaṅkitāḥ 2 te prāyam upaviṣṭās tu dṛṣṭvā gṛdhraṃ plavaṃgamāḥ cakrur buddhiṃ tadā raudrāṃ sarvān no bhakṣayiṣyati 3 sarvathā prāyam āsīnān yadi no bhakṣayiṣyati kṛtakṛtyā bhaviṣyāmaḥ kṣipraṃ siddhim ito gatāḥ 4 etāṃ buddhiṃ tataś cakruḥ sarve te vānararṣabhāḥ avatārya gireḥ śṛṅgād gṛdhram āhāṅgadas tadā 5 babhūvur kṣarajo nāma vānarendraḥ pratāpavān mamāryaḥ pārthivaḥ pakṣin dhārmikau tasya cātmajau 6 sugrīvaś caiva valī ca putrāv oghabalāv ubhau loke viśrutakarmābhūd rājā vālī pitā mama 7 rājā kṛtsnasya jagata ikṣvākūṇāṃ mahārathaḥ rāmo dāśarathiḥ śrīmān praviṣṭo daṇḍakāvanam 8 lakṣmaṇena saha bhrātrā vaidehyā cāpi bhāryayā pitur nideśanirato dharmyaṃ panthānam āśritaḥ tasya bhāryā janasthānād rāvaṇena hṛtā balāt 9 rāmasya ca pitur mitraṃ jaṭāyur nāma gṛdhrarāṭ dadarśa sītāṃ vaidehīṃ hriyamāṇāṃ vihāyasā 10 rāvaṇaṃ virathaṃ kṛtvā sthāpayitvā ca maithilīm pariśrāntaś ca vṛddhaś ca rāvaṇena hato raṇe 11 evaṃ gṛdhro hatas tena rāvaṇena bahīyasā saṃskṛtaś cāpi rāmeṇa gataś ca gatim uttamām 12 tato mama pitṛvyeṇa sugrīveṇa mahātmanā cakāra rāghavaḥ sakhyaṃ so 'vadhīt pitaraṃ mama 13 māma pitrā viruddho hi sugrīvaḥ sacivaiḥ saha nihatya vālinaṃ rāmas tatas tam abhiṣecayat 14 sa rājye sthāpitas tena sugrīvo vānareśvaraḥ rājā vānaramukhyānāṃ yena prasthāpitā vayam 15 evaṃ rāmaprayuktās tu mārgamāṇās tatas tataḥ vaidehīṃ nādhigacchāmo rātrau sūryaprabhām iva 16 te vayaṃ daṇdakāraṇyaṃ vicitya susamāhitāḥ ajñānāt tu praviṣṭāḥ sma dharaṇyā vivṛtaṃ bilam 17 mayasya māyā vihitaṃ tad bilaṃ ca vicinvatām vyatītas tatra no māso yo rājñā sāmayaḥ kṛtaḥ 18 te vayaṃ kapirājasya sarve vacanakāriṇaḥ kṛtāṃ saṃsthām atikrāntā bhayāt prāyam upāsmahe 19 kruddhe tasmiṃs tu kākutsthe sugrīve ca salakṣmaṇe gatānām api sarveṣāṃ tatra no nāsti jīvitam |
1
शॊकाद भरष्टस्वरम अपि शरुत्वा ते हरियूथपाः शरद्दधुर नैव तद वाक्यं कर्मणा तस्य शङ्किताः 2 ते परायम उपविष्टास तु दृष्ट्वा गृध्रं पलवंगमाः चक्रुर बुद्धिं तदा रौद्रां सर्वान नॊ भक्षयिष्यति 3 सर्वथा परायम आसीनान यदि नॊ भक्षयिष्यति कृतकृत्या भविष्यामः कषिप्रं सिद्धिम इतॊ गताः 4 एतां बुद्धिं ततश चक्रुः सर्वे ते वानरर्षभाः अवतार्य गिरेः शृङ्गाद गृध्रम आहाङ्गदस तदा 5 बभूवुर कषरजॊ नाम वानरेन्द्रः परतापवान ममार्यः पार्थिवः पक्षिन धार्मिकौ तस्य चात्मजौ 6 सुग्रीवश चैव वली च पुत्राव ओघबलाव उभौ लॊके विश्रुतकर्माभूद राजा वाली पिता मम 7 राजा कृत्स्नस्य जगत इक्ष्वाकूणां महारथः रामॊ दाशरथिः शरीमान परविष्टॊ दण्डकावनम 8 लक्ष्मणेन सह भरात्रा वैदेह्या चापि भार्यया पितुर निदेशनिरतॊ धर्म्यं पन्थानम आश्रितः तस्य भार्या जनस्थानाद रावणेन हृता बलात 9 रामस्य च पितुर मित्रं जटायुर नाम गृध्रराट ददर्श सीतां वैदेहीं हरियमाणां विहायसा 10 रावणं विरथं कृत्वा सथापयित्वा च मैथिलीम परिश्रान्तश च वृद्धश च रावणेन हतॊ रणे 11 एवं गृध्रॊ हतस तेन रावणेन बहीयसा संस्कृतश चापि रामेण गतश च गतिम उत्तमाम 12 ततॊ मम पितृव्येण सुग्रीवेण महात्मना चकार राघवः सख्यं सॊ ऽवधीत पितरं मम 13 माम पित्रा विरुद्धॊ हि सुग्रीवः सचिवैः सह निहत्य वालिनं रामस ततस तम अभिषेचयत 14 स राज्ये सथापितस तेन सुग्रीवॊ वानरेश्वरः राजा वानरमुख्यानां येन परस्थापिता वयम 15 एवं रामप्रयुक्तास तु मार्गमाणास ततस ततः वैदेहीं नाधिगच्छामॊ रात्रौ सूर्यप्रभाम इव 16 ते वयं दण्दकारण्यं विचित्य सुसमाहिताः अज्ञानात तु परविष्टाः सम धरण्या विवृतं बिलम 17 मयस्य माया विहितं तद बिलं च विचिन्वताम वयतीतस तत्र नॊ मासॊ यॊ राज्ञा सामयः कृतः 18 ते वयं कपिराजस्य सर्वे वचनकारिणः कृतां संस्थाम अतिक्रान्ता भयात परायम उपास्महे 19 करुद्धे तस्मिंस तु काकुत्स्थे सुग्रीवे च सलक्ष्मणे गतानाम अपि सर्वेषां तत्र नॊ नास्ति जीवितम |