Book 4
Chapter 49
|
1
saha tārāṅgadābhyāṃ tu saṃgamya hanumān kapiḥ vicinoti sma vindhyasya guhāś ca gahanāni ca 2 siṃhaśārdūlajuṣṭāś ca guhāś ca paritas tathā viṣameṣu nagendrasya mahāprasravaṇeṣu ca 3 teṣāṃ tatraiva vasatāṃ sa kālo vyatyavartata 4 sa hi deśo duranveṣo guhā gahanavān mahān tatra vāyusutaḥ sarvaṃ vicinoti sma parvatam 5 paraspareṇa rahitā anyonyasyāvidūrataḥ gajo gavākṣo gavayaḥ śarabho gandhamādanaḥ 6 maindaś ca dvividaś caiva hanumāñ jāmbavān api aṅgado yuvarājaś ca tāraś ca vanagocaraḥ 7 girijālāvṛtān deśān mārgitvā dakṣiṇāṃ diśam kṣutpipāsā parītāś ca śrāntāś ca salilārthinaḥ avakīrṇaṃ latāvṛkṣair dadṛśus te mahābilam 8 tataḥ krauñcāś ca haṃsāś ca sārasāś cāpi niṣkraman jalārdrāś cakravākāś ca raktāṅgāḥ padmareṇubhiḥ 9 tatas tad bilam āsādya sugandhi duratikramam vismayavyagramanaso babhūvur vānararṣabhāḥ 10 saṃjātapariśaṅkās te tad bilaṃ plavagottamāḥ abhyapadyanta saṃhṛṣṭās tejovanto mahābalāḥ 11 tataḥ parvatakūṭābho hanumān mārutātmajaḥ abravīd vānarān sarvān kāntāra vanakovidaḥ 12 girijālāvṛtān deśān mārgitvā dakṣiṇāṃ diśam vayaṃ sarve pariśrāntā na ca paśyāmi maithilīm 13 asmāc cāpi bilād dhaṃsāḥ krauñcāś ca saha sārasaiḥ jalārdrāś cakravākāś ca niṣpatanti sma sarvaśaḥ 14 nūnaṃ salilavān atra kūpo vā yadi vā hradaḥ tathā ceme biladvāre snigdhās tiṣṭhanti pādapāḥ 15 ity uktās tad bilaṃ sarve viviśus timirāvṛtam acandrasūryaṃ harayo dadṛśū romaharṣaṇam 16 tatas tasmin bile durge nānāpādapasaṃkule anyonyaṃ saṃpariṣvajya jagmur yojanam antaram 17 te naṣṭasaṃjñās tṛṣitāḥ saṃbhrāntāḥ salilārthinaḥ paripetur bile tasmin kaṃ cit kālam atandritāḥ 18 te kṛśā dīnavadanāḥ pariśrāntāḥ plavaṃgamāḥ ālokaṃ dadṛśur vīrā nirāśā jīvite tadā 19 tatas taṃ deśam āgamya saumyaṃ vitimiraṃ vanam dadṛśuḥ kāñcanān vṛkṣān dīptavaiśvānaraprabhān 20 sālāṃs tālāṃś ca puṃnāgān kakubhān vañjulān dhavān campakān nāgavṛkṣāṃś ca karṇikārāṃś ca puṣpitān 21 taruṇādityasaṃkāśān vaidūryamayavedikān nīlavaidūryavarṇāś ca padminīḥ patagāvṛtāḥ 22 mahadbhiḥ kāñcanair vṛkṣair vṛtaṃ bālārka saṃnibhaiḥ jātarūpamayair matsyair mahadbhiś ca sakacchapaiḥ 23 nalinīs tatra dadṛśuḥ prasannasalilāyutāḥ kāñcanāni vimānāni rājatāni tathaiva ca 24 tapanīyagavākṣāṇi muktājālāvṛtāni ca haimarājatabhaumāni vaidūryamaṇimanti ca 25 dadṛśus tatra harayo gṛhamukhyāni sarvaśaḥ puṣpitān phalino vṛkṣān pravālamaṇisaṃnibhān 26 kāñcanabhramarāṃś caiva madhūni ca samantataḥ maṇikāñcanacitrāṇi śayanāny āsanāni ca 27 mahārhāṇi ca yānāni dadṛśus te samantataḥ haimarājatakāṃsyānāṃ bhājanānāṃ ca saṃcayān 28 agarūṇāṃ ca divyānāṃ candanānāṃ ca saṃcayān śucīny abhyavahāryāṇi mūlāni ca phalāni ca 29 mahārhāṇi ca pānāni madhūni rasavanti ca divyānām ambarāṇāṃ ca mahārhāṇāṃ ca saṃcayān kambalānāṃ ca citrāṇām ajinānāṃ ca saṃcayān 30 tatra tatra vicinvanto bile tatra mahāprabhāḥ dadṛśur vānarāḥ śūrāḥ striyaṃ kāṃ cid adūrataḥ 31 tāṃ dṛṣṭvā bhṛśasaṃtrastāś cīrakṛṣṇājināmbarām tāpasīṃ niyatāhārāṃ jvalantīm iva tejasā 32 tato hanūmān girisaṃnikāśaḥ; kṛtāñjalis tām abhivādya vṛddhām papraccha kā tvaṃ bhavanaṃ bilaṃ ca; ratnāni cemāni vadasva kasya |
1
सह ताराङ्गदाभ्यां तु संगम्य हनुमान कपिः विचिनॊति सम विन्ध्यस्य गुहाश च गहनानि च 2 सिंहशार्दूलजुष्टाश च गुहाश च परितस तथा विषमेषु नगेन्द्रस्य महाप्रस्रवणेषु च 3 तेषां तत्रैव वसतां स कालॊ वयत्यवर्तत 4 स हि देशॊ दुरन्वेषॊ गुहा गहनवान महान तत्र वायुसुतः सर्वं विचिनॊति सम पर्वतम 5 परस्परेण रहिता अन्यॊन्यस्याविदूरतः गजॊ गवाक्षॊ गवयः शरभॊ गन्धमादनः 6 मैन्दश च दविविदश चैव हनुमाञ जाम्बवान अपि अङ्गदॊ युवराजश च तारश च वनगॊचरः 7 गिरिजालावृतान देशान मार्गित्वा दक्षिणां दिशम कषुत्पिपासा परीताश च शरान्ताश च सलिलार्थिनः अवकीर्णं लतावृक्षैर ददृशुस ते महाबिलम 8 ततः करौञ्चाश च हंसाश च सारसाश चापि निष्क्रमन जलार्द्राश चक्रवाकाश च रक्ताङ्गाः पद्मरेणुभिः 9 ततस तद बिलम आसाद्य सुगन्धि दुरतिक्रमम विस्मयव्यग्रमनसॊ बभूवुर वानरर्षभाः 10 संजातपरिशङ्कास ते तद बिलं पलवगॊत्तमाः अभ्यपद्यन्त संहृष्टास तेजॊवन्तॊ महाबलाः 11 ततः पर्वतकूटाभॊ हनुमान मारुतात्मजः अब्रवीद वानरान सर्वान कान्तार वनकॊविदः 12 गिरिजालावृतान देशान मार्गित्वा दक्षिणां दिशम वयं सर्वे परिश्रान्ता न च पश्यामि मैथिलीम 13 अस्माच चापि बिलाद धंसाः करौञ्चाश च सह सारसैः जलार्द्राश चक्रवाकाश च निष्पतन्ति सम सर्वशः 14 नूनं सलिलवान अत्र कूपॊ वा यदि वा हरदः तथा चेमे बिलद्वारे सनिग्धास तिष्ठन्ति पादपाः 15 इत्य उक्तास तद बिलं सर्वे विविशुस तिमिरावृतम अचन्द्रसूर्यं हरयॊ ददृशू रॊमहर्षणम 16 ततस तस्मिन बिले दुर्गे नानापादपसंकुले अन्यॊन्यं संपरिष्वज्य जग्मुर यॊजनम अन्तरम 17 ते नष्टसंज्ञास तृषिताः संभ्रान्ताः सलिलार्थिनः परिपेतुर बिले तस्मिन कं चित कालम अतन्द्रिताः 18 ते कृशा दीनवदनाः परिश्रान्ताः पलवंगमाः आलॊकं ददृशुर वीरा निराशा जीविते तदा 19 ततस तं देशम आगम्य सौम्यं वितिमिरं वनम ददृशुः काञ्चनान वृक्षान दीप्तवैश्वानरप्रभान 20 सालांस तालांश च पुंनागान ककुभान वञ्जुलान धवान चम्पकान नागवृक्षांश च कर्णिकारांश च पुष्पितान 21 तरुणादित्यसंकाशान वैदूर्यमयवेदिकान नीलवैदूर्यवर्णाश च पद्मिनीः पतगावृताः 22 महद्भिः काञ्चनैर वृक्षैर वृतं बालार्क संनिभैः जातरूपमयैर मत्स्यैर महद्भिश च सकच्छपैः 23 नलिनीस तत्र ददृशुः परसन्नसलिलायुताः काञ्चनानि विमानानि राजतानि तथैव च 24 तपनीयगवाक्षाणि मुक्ताजालावृतानि च हैमराजतभौमानि वैदूर्यमणिमन्ति च 25 ददृशुस तत्र हरयॊ गृहमुख्यानि सर्वशः पुष्पितान फलिनॊ वृक्षान परवालमणिसंनिभान 26 काञ्चनभ्रमरांश चैव मधूनि च समन्ततः मणिकाञ्चनचित्राणि शयनान्य आसनानि च 27 महार्हाणि च यानानि ददृशुस ते समन्ततः हैमराजतकांस्यानां भाजनानां च संचयान 28 अगरूणां च दिव्यानां चन्दनानां च संचयान शुचीन्य अभ्यवहार्याणि मूलानि च फलानि च 29 महार्हाणि च पानानि मधूनि रसवन्ति च दिव्यानाम अम्बराणां च महार्हाणां च संचयान कम्बलानां च चित्राणाम अजिनानां च संचयान 30 तत्र तत्र विचिन्वन्तॊ बिले तत्र महाप्रभाः ददृशुर वानराः शूराः सत्रियं कां चिद अदूरतः 31 तां दृष्ट्वा भृशसंत्रस्ताश चीरकृष्णाजिनाम्बराम तापसीं नियताहारां जवलन्तीम इव तेजसा 32 ततॊ हनूमान गिरिसंनिकाशः; कृताञ्जलिस ताम अभिवाद्य वृद्धाम पप्रच्छ का तवं भवनं बिलं च; रत्नानि चेमानि वदस्व कस्य |