Book 4
Chapter 47
|
1
sahatārāṅgadābhyāṃ tu gatvā sa hanumān kapiḥ sugrīveṇa yathoddiṣṭaṃ taṃ deśam upacakrame 2 sa tu dūram upāgamya sarvais taiḥ kapisattamaiḥ vicinoti sma vindhyasya guhāś ca gahanāni ca 3 parvatāgrān nadīdurgān sarāṃsi vipulān drumān vṛkṣaṣaṇḍāṃś ca vividhān parvatān ghanapādapān 4 anveṣamāṇās te sarve vānarāḥ sarvato diśam na sītāṃ dadṛśur vīrā maithilīṃ janakātmajām 5 te bhakṣayanto mūlāni phalāni vividhāni ca anveṣamāṇā durdharṣā nyavasaṃs tatra tatra ha sa tu deśo duranveṣo guhāgahanavān mahān 6 tyaktvā tu taṃ tadā deśaṃ sarve vai hariyūthapāḥ deśam anyaṃ durādharṣaṃ viviśuś cākutobhayāḥ 7 yatra vandhyaphalā vṛkṣā vipuṣpāḥ parṇavarjitāḥ nistoyāḥ sarito yatra mūlaṃ yatra sudurlabham 8 na santi mahiṣā yatra na mṛgā na ca hastinaḥ śārdūlāḥ pakṣiṇo vāpi ye cānye vanagocarāḥ 9 snigdhapatrāḥ sthale yatra padminyaḥ phullapaṅkajāḥ prekṣaṇīyāḥ sugandhāś ca bhramaraiś cāpi varjitāḥ 10 kaṇḍur nāma mahābhāgaḥ satyavādī tapodhanaḥ maharṣiḥ paramāmarṣī niyamair duṣpradharṣaṇaḥ 11 tasya tasmin vane putro bālako daśavārṣikaḥ pranaṣṭo jīvitāntāya kruddhas tatra mahāmuniḥ 12 tena dharmātmanā śaptaṃ kṛtsnaṃ tatra mahad vanam aśaraṇyaṃ durādharṣaṃ mṛgapakṣivivarjitam 13 tasya te kānanāntāṃs tu girīṇāṃ kandarāṇi ca prabhavāni nadīnāṃca vicinvanti samāhitāḥ 14 tatra cāpi mahātmāno nāpaśyañ janakātmajām hartāraṃ rāvaṇaṃ vāpi sugrīvapriyakāriṇaḥ 15 te praviśya tu taṃ bhīmaṃ latāgulmasamāvṛtam dadṛśuḥ krūrakarmāṇam asuraṃ suranirbhayam 16 taṃ dṛṣṭvā vanarā ghoraṃ sthitaṃ śailam ivāparam gāḍhaṃ parihitāḥ sarve dṛṣṭvā taṃ parvatopamam 17 so 'pi tān vānarān sarvān naṣṭāḥ sthety abravīd balī abhyadhāvata saṃkruddho muṣṭim udyamya saṃhitam 18 tam āpatantaṃ sahasā vāliputro 'ṅgadas tadā 19 rāvaṇo 'yam iti jñātvā talenābhijaghāna ha sa vāliputrābhihato vaktrāc choṇitam udvaman 20 asuro nyapatad bhūmau paryasta iva parvataḥ te tu tasmin nirucchvāse vānarā jitakāśinaḥ vyacinvan prāyaśas tatra sarvaṃ tad girigahvaram 21 vicitaṃ tu tataḥ kṛtvā sarve te kānanaṃ punaḥ anyadevāparaṃ ghoraṃ viviśur girigahvaram 22 te vicintya punaḥ khinnā viniṣpatya samāgatāḥ ekānte vṛkṣamūle tu niṣedur dīnamānasāḥ |
1
सहताराङ्गदाभ्यां तु गत्वा स हनुमान कपिः सुग्रीवेण यथॊद्दिष्टं तं देशम उपचक्रमे 2 स तु दूरम उपागम्य सर्वैस तैः कपिसत्तमैः विचिनॊति सम विन्ध्यस्य गुहाश च गहनानि च 3 पर्वताग्रान नदीदुर्गान सरांसि विपुलान दरुमान वृक्षषण्डांश च विविधान पर्वतान घनपादपान 4 अन्वेषमाणास ते सर्वे वानराः सर्वतॊ दिशम न सीतां ददृशुर वीरा मैथिलीं जनकात्मजाम 5 ते भक्षयन्तॊ मूलानि फलानि विविधानि च अन्वेषमाणा दुर्धर्षा नयवसंस तत्र तत्र ह स तु देशॊ दुरन्वेषॊ गुहागहनवान महान 6 तयक्त्वा तु तं तदा देशं सर्वे वै हरियूथपाः देशम अन्यं दुराधर्षं विविशुश चाकुतॊभयाः 7 यत्र वन्ध्यफला वृक्षा विपुष्पाः पर्णवर्जिताः निस्तॊयाः सरितॊ यत्र मूलं यत्र सुदुर्लभम 8 न सन्ति महिषा यत्र न मृगा न च हस्तिनः शार्दूलाः पक्षिणॊ वापि ये चान्ये वनगॊचराः 9 सनिग्धपत्राः सथले यत्र पद्मिन्यः फुल्लपङ्कजाः परेक्षणीयाः सुगन्धाश च भरमरैश चापि वर्जिताः 10 कण्डुर नाम महाभागः सत्यवादी तपॊधनः महर्षिः परमामर्षी नियमैर दुष्प्रधर्षणः 11 तस्य तस्मिन वने पुत्रॊ बालकॊ दशवार्षिकः परनष्टॊ जीवितान्ताय करुद्धस तत्र महामुनिः 12 तेन धर्मात्मना शप्तं कृत्स्नं तत्र महद वनम अशरण्यं दुराधर्षं मृगपक्षिविवर्जितम 13 तस्य ते काननान्तांस तु गिरीणां कन्दराणि च परभवानि नदीनांच विचिन्वन्ति समाहिताः 14 तत्र चापि महात्मानॊ नापश्यञ जनकात्मजाम हर्तारं रावणं वापि सुग्रीवप्रियकारिणः 15 ते परविश्य तु तं भीमं लतागुल्मसमावृतम ददृशुः करूरकर्माणम असुरं सुरनिर्भयम 16 तं दृष्ट्वा वनरा घॊरं सथितं शैलम इवापरम गाढं परिहिताः सर्वे दृष्ट्वा तं पर्वतॊपमम 17 सॊ ऽपि तान वानरान सर्वान नष्टाः सथेत्य अब्रवीद बली अभ्यधावत संक्रुद्धॊ मुष्टिम उद्यम्य संहितम 18 तम आपतन्तं सहसा वालिपुत्रॊ ऽङगदस तदा 19 रावणॊ ऽयम इति जञात्वा तलेनाभिजघान ह स वालिपुत्राभिहतॊ वक्त्राच छॊणितम उद्वमन 20 असुरॊ नयपतद भूमौ पर्यस्त इव पर्वतः ते तु तस्मिन निरुच्छ्वासे वानरा जितकाशिनः वयचिन्वन परायशस तत्र सर्वं तद गिरिगह्वरम 21 विचितं तु ततः कृत्वा सर्वे ते काननं पुनः अन्यदेवापरं घॊरं विविशुर गिरिगह्वरम 22 ते विचिन्त्य पुनः खिन्ना विनिष्पत्य समागताः एकान्ते वृक्षमूले तु निषेदुर दीनमानसाः |