Book 4
Chapter 36
|
1
evam uktas tu sugrīvo lakṣmaṇena mahātmanā hanumantaṃ sthitaṃ pārśve sacivaṃ vākyam abravīt 2 mahendrahimavadvindhyakailāsaśikhareṣu ca mandare pāṇḍuśikhare pañcaśaileṣu ye sthitāḥ 3 taruṇādityavarṇeṣu bhrājamāneṣu sarvaśaḥ parvateṣu samudrānte paścimasyāṃ tu ye diśi 4 ādityabhavane caiva girau saṃdhyābhrasaṃnibhe padmatālavanaṃ bhīmaṃ saṃśritā haripuṃgavāḥ 5 añjanāmbudasaṃkāśāḥ kuñjarapratimaujasaḥ añjane parate caiva ye vasanti plavaṃgamāḥ 6 manaḥśilā guhāvāsā vānarāḥ kanakaprabhāḥ merupārśvagatāś caiva ye ca dhūmragiriṃ śritāḥ 7 taruṇādityavarṇāś ca parvate ye mahāruṇe pibanto madhumaireyaṃ bhīmavegāḥ plavaṃgamāḥ 8 vaneṣu ca suramyeṣu sugandhiṣu mahatsu ca tāpasānāṃ ca ramyeṣu vanānteṣu samantataḥ 9 tāṃs tāṃs tvam ānaya kṣipraṃ pṛthivyāṃ sarvavānarān sāmadānādibhiḥ kalpair āśu preṣaya vānarān 10 preṣitāḥ prathamaṃ ye ca mayā dūtā mahājavāḥ tvaraṇārthaṃ tu bhūyas tvaṃ harīn saṃpreṣayāparān 11 ye prasaktāś ca kāmeṣu dīrghasūtrāś ca vānarāḥ ihānayasva tān sarvāñ śīghraṃ tu mama śāsanāt 12 ahobhir daśabhir ye ca nāgacchanti mamājñayā hantavyās te durātmāno rājaśāsanadūṣakāḥ 13 śatāny atha sahasrāṇi koṭyaś ca mama śāsanāt prayāntu kapisiṃhānāṃ diśo mama mate sthitāḥ 14 meghaparvatasaṃkāśāś chādayanta ivāmbaram ghorarūpāḥ kapiśreṣṭhā yāntu macchāsanād itaḥ 15 te gatijñā gatiṃ gatvā pṛthivyāṃ sarvavānarāḥ ānayantu harīn sarvāṃs tvaritāḥ śāsanān mama 16 tasya vānararājasya śrutvā vāyusuto vacaḥ dikṣu sarvāsu vikrāntān preṣayām āsa vānarān 17 te padaṃ viṣṇuvikrāntaṃ patatrijyotiradhvagāḥ prayātāḥ prahitā rājñā harayas tatkṣaṇena vai 18 te samudreṣu giriṣu vaneṣu ca saritsu ca vānarā vānarān sarvān rāmahetor acodayan 19 mṛtyukālopamasyājñāṃ rājarājasya vānarāḥ sugrīvasyāyayuḥ śrutvā sugrīvabhayadarśinaḥ 20 tatas te 'ñjanasaṃkāśā gires tasmān mahājavāḥ tisraḥ koṭyaḥ plavaṃgānāṃ niryayur yatra rāghavaḥ 21 astaṃ gacchati yatrārkas tasmin girivare ratāḥ taptahemasamābhāsās tasmāt koṭyo daśacyutāḥ 22 kailāsa śikharebhyaś ca siṃhakesaravarcasām tataḥ koṭisahasrāṇi vānarāṇām upāgaman 23 phalamūlena jīvanto himavantam upāśritāḥ teṣāṃ koṭisahasrāṇāṃ sahasraṃ samavartata 24 aṅgāraka samānānāṃ bhīmānāṃ bhīmakarmaṇām vindhyād vānarakoṭīnāṃ sahasrāṇy apatan drutam 25 kṣīrodavelānilayās tamālavanavāsinaḥ nārikelāśanāś caiva teṣāṃ saṃkhyā na vidyate 26 vanebhyo gahvarebhyaś ca saridbhyaś ca mahājavāḥ āgacchad vānarī senā pibantīva divākaram 27 ye tu tvarayituṃ yātā vānarāḥ sarvavānarān te vīrā himavac chailaṃ dadṛśus taṃ mahādrumam 28 tasmin girivare ramye yajño maheśvaraḥ purā sarvadevamanastoṣo babhau divyo manoharaḥ 29 annaviṣyandajātāni mūlāni ca phalāni ca amṛtasvādukalpāni dadṛśus tatra vānarāḥ 30 tad anna saṃbhavaṃ divyaṃ phalaṃ mūlaṃ manoharam yaḥ kaś cit sakṛd aśnāti māsaṃ bhavati tarpitaḥ 31 tāni mūlāni divyāni phalāni ca phalāśanāḥ auṣadhāni ca divyāni jagṛhur hariyūthapāḥ 32 tasmāc ca yajñāyatanāt puṣpāṇi surabhīṇi ca āninyur vānarā gatvā sugrīvapriyakāraṇāt 33 te tu sarve harivarāḥ pṛthivyāṃ sarvavānarān saṃcodayitvā tvaritaṃ yūthānāṃ jagmur agrataḥ 34 te tu tena muhūrtena yūthapāḥ śīghrakāriṇaḥ kiṣkindhāṃ tvarayā prāptāḥ sugrīvo yatra vānaraḥ 35 te gṛhītvauṣadhīḥ sarvāḥ phalaṃ mūlaṃ ca vānarāḥ taṃ pratigrāhayām āsur vacanaṃ cedam abruvan 36 sarve parigatāḥ śailāḥ samudrāś ca vanāni ca pṛthivyāṃ vānarāḥ sarve śāsanād upayānti te 37 evaṃ śrutvā tato hṛṣṭaḥ sugrīvaḥ plavagādhipaḥ pratijagrāha ca prītas teṣāṃ sarvam upāyanam |
1
एवम उक्तस तु सुग्रीवॊ लक्ष्मणेन महात्मना हनुमन्तं सथितं पार्श्वे सचिवं वाक्यम अब्रवीत 2 महेन्द्रहिमवद्विन्ध्यकैलासशिखरेषु च मन्दरे पाण्डुशिखरे पञ्चशैलेषु ये सथिताः 3 तरुणादित्यवर्णेषु भराजमानेषु सर्वशः पर्वतेषु समुद्रान्ते पश्चिमस्यां तु ये दिशि 4 आदित्यभवने चैव गिरौ संध्याभ्रसंनिभे पद्मतालवनं भीमं संश्रिता हरिपुंगवाः 5 अञ्जनाम्बुदसंकाशाः कुञ्जरप्रतिमौजसः अञ्जने परते चैव ये वसन्ति पलवंगमाः 6 मनःशिला गुहावासा वानराः कनकप्रभाः मेरुपार्श्वगताश चैव ये च धूम्रगिरिं शरिताः 7 तरुणादित्यवर्णाश च पर्वते ये महारुणे पिबन्तॊ मधुमैरेयं भीमवेगाः पलवंगमाः 8 वनेषु च सुरम्येषु सुगन्धिषु महत्सु च तापसानां च रम्येषु वनान्तेषु समन्ततः 9 तांस तांस तवम आनय कषिप्रं पृथिव्यां सर्ववानरान सामदानादिभिः कल्पैर आशु परेषय वानरान 10 परेषिताः परथमं ये च मया दूता महाजवाः तवरणार्थं तु भूयस तवं हरीन संप्रेषयापरान 11 ये परसक्ताश च कामेषु दीर्घसूत्राश च वानराः इहानयस्व तान सर्वाञ शीघ्रं तु मम शासनात 12 अहॊभिर दशभिर ये च नागच्छन्ति ममाज्ञया हन्तव्यास ते दुरात्मानॊ राजशासनदूषकाः 13 शतान्य अथ सहस्राणि कॊट्यश च मम शासनात परयान्तु कपिसिंहानां दिशॊ मम मते सथिताः 14 मेघपर्वतसंकाशाश छादयन्त इवाम्बरम घॊररूपाः कपिश्रेष्ठा यान्तु मच्छासनाद इतः 15 ते गतिज्ञा गतिं गत्वा पृथिव्यां सर्ववानराः आनयन्तु हरीन सर्वांस तवरिताः शासनान मम 16 तस्य वानरराजस्य शरुत्वा वायुसुतॊ वचः दिक्षु सर्वासु विक्रान्तान परेषयाम आस वानरान 17 ते पदं विष्णुविक्रान्तं पतत्रिज्यॊतिरध्वगाः परयाताः परहिता राज्ञा हरयस तत्क्षणेन वै 18 ते समुद्रेषु गिरिषु वनेषु च सरित्सु च वानरा वानरान सर्वान रामहेतॊर अचॊदयन 19 मृत्युकालॊपमस्याज्ञां राजराजस्य वानराः सुग्रीवस्याययुः शरुत्वा सुग्रीवभयदर्शिनः 20 ततस ते ऽञजनसंकाशा गिरेस तस्मान महाजवाः तिस्रः कॊट्यः पलवंगानां निर्ययुर यत्र राघवः 21 अस्तं गच्छति यत्रार्कस तस्मिन गिरिवरे रताः तप्तहेमसमाभासास तस्मात कॊट्यॊ दशच्युताः 22 कैलास शिखरेभ्यश च सिंहकेसरवर्चसाम ततः कॊटिसहस्राणि वानराणाम उपागमन 23 फलमूलेन जीवन्तॊ हिमवन्तम उपाश्रिताः तेषां कॊटिसहस्राणां सहस्रं समवर्तत 24 अङ्गारक समानानां भीमानां भीमकर्मणाम विन्ध्याद वानरकॊटीनां सहस्राण्य अपतन दरुतम 25 कषीरॊदवेलानिलयास तमालवनवासिनः नारिकेलाशनाश चैव तेषां संख्या न विद्यते 26 वनेभ्यॊ गह्वरेभ्यश च सरिद्भ्यश च महाजवाः आगच्छद वानरी सेना पिबन्तीव दिवाकरम 27 ये तु तवरयितुं याता वानराः सर्ववानरान ते वीरा हिमवच छैलं ददृशुस तं महाद्रुमम 28 तस्मिन गिरिवरे रम्ये यज्ञॊ महेश्वरः पुरा सर्वदेवमनस्तॊषॊ बभौ दिव्यॊ मनॊहरः 29 अन्नविष्यन्दजातानि मूलानि च फलानि च अमृतस्वादुकल्पानि ददृशुस तत्र वानराः 30 तद अन्न संभवं दिव्यं फलं मूलं मनॊहरम यः कश चित सकृद अश्नाति मासं भवति तर्पितः 31 तानि मूलानि दिव्यानि फलानि च फलाशनाः औषधानि च दिव्यानि जगृहुर हरियूथपाः 32 तस्माच च यज्ञायतनात पुष्पाणि सुरभीणि च आनिन्युर वानरा गत्वा सुग्रीवप्रियकारणात 33 ते तु सर्वे हरिवराः पृथिव्यां सर्ववानरान संचॊदयित्वा तवरितं यूथानां जग्मुर अग्रतः 34 ते तु तेन मुहूर्तेन यूथपाः शीघ्रकारिणः किष्किन्धां तवरया पराप्ताः सुग्रीवॊ यत्र वानरः 35 ते गृहीत्वौषधीः सर्वाः फलं मूलं च वानराः तं परतिग्राहयाम आसुर वचनं चेदम अब्रुवन 36 सर्वे परिगताः शैलाः समुद्राश च वनानि च पृथिव्यां वानराः सर्वे शासनाद उपयान्ति ते 37 एवं शरुत्वा ततॊ हृष्टः सुग्रीवः पलवगाधिपः परतिजग्राह च परीतस तेषां सर्वम उपायनम |