Book 3
Chapter 48
|
1
taṃ śabdam avasuptasya jaṭāyur atha śuśruve niraikṣad rāvaṇaṃ kṣipraṃ vaidehīṃ ca dadarśa saḥ 2 tataḥ parvatakūṭābhas tīkṣṇatuṇḍaḥ khagottamaḥ vanaspatigataḥ śrīmān vyājahāra śubhāṃ giram 3 daśagrīvasthito dharme purāṇe satyasaṃśrayaḥ jaṭāyur nāma nāmnāhaṃ gṛdhrarājo mahābalaḥ 4 rājā sarvasya lokasya mahendravaruṇopamaḥ lokānāṃ ca hite yukto rāmo daśarathātmajaḥ 5 tasyaiṣā lokanāthasya dharmapatnī yaśasvinī sītā nāma varārohā yāṃ tvaṃ hartum ihecchasi 6 kathaṃ rājā sthito dharme paradārān parāmṛśet rakṣaṇīyā viśeṣeṇa rājadārā mahābalaḥ nivartaya matiṃ nīcāṃ paradārābhimarśanam 7 na tat samācared dhīro yat paro 'sya vigarhayet yathātmanas tathānyeṣāṃ dārā rakṣyā vimarśanāt 8 arthaṃ vā yadi vā kāmaṃ śiṣṭāḥ śāstreṣv anāgatam vyavasyanty anu rājānaṃ dharmaṃ paurastyanandana 9 rājā dharmaś ca kāmaś ca dravyāṇāṃ cottamo nidhiḥ dharmaḥ śubhaṃ vā pāpaṃ vā rājamūlaṃ pravartate 10 pāpasvabhāvaś capalaḥ kathaṃ tvaṃ rakṣasāṃ vara aiśvaryam abhisaṃprāpto vimānam iva duṣkṛtī 11 kāmasvabhāvo yo yasya na sa śakyaḥ pramārjitum na hi duṣṭātmanām ārya mā vasaty ālaye ciram 12 viṣaye vā pure vā te yadā rāmo mahābalaḥ nāparādhyati dharmātmā kathaṃ tasyāparādhyasi 13 yadi śūrpaṇakhāhetor janasthānagataḥ kharaḥ ativṛtto hataḥ pūrvaṃ rāmeṇākliṣṭakarmaṇā 14 atra brūhi yathāsatyaṃ ko rāmasya vyatikramaḥ yasya tvaṃ lokanāthasya hṛtvā bhāryāṃ gamiṣyasi 15 kṣipraṃ visṛja vaidehīṃ mā tvā ghoreṇa cakṣuṣā dahed dahana bhūtena vṛtram indrāśanir yathā 16 sarpam āśīviṣaṃ baddhvā vastrānte nāvabudhyase grīvāyāṃ pratimuktaṃ ca kālapāśaṃ na paśyasi 17 sa bhāraḥ saumya bhartavyo yo naraṃ nāvasādayet tad annam upabhoktavyaṃ jīryate yad anāmayam 18 yat kṛtvā na bhaved dharmo na kīrtir na yaśo bhuvi śarīrasya bhavet khedaḥ kas tat karma samācaret 19 ṣaṣṭivarṣasahasrāṇi mama jātasya rāvaṇa pitṛpaitāmahaṃ rājyaṃ yathāvad anutiṣṭhataḥ 20 vṛddho 'haṃ tvaṃ yuvā dhanvī sarathaḥ kavacī śarī tathāpy ādāya vaidehīṃ kuśalī na gamiṣyasi 21 na śaktas tvaṃ balād dhartuṃ vaidehīṃ mama paśyataḥ hetubhir nyāyasaṃyuktair dhruvāṃ vedaśrutīm iva 22 yudhyasva yadi śūro 'si muhūrtaṃ tiṣṭha rāvaṇa śayiṣyase hato bhūmau yathāpūrvaṃ kharas tathā 23 asakṛt saṃyuge yena nihatā daityadānavāḥ nacirāc cīravāsās tvāṃ rāmo yudhi vadhiṣyati 24 kiṃ nu śakyaṃ mayā kartuṃ gatau dūraṃ nṛpātmajau kṣipraṃ tvaṃ naśyase nīca tayor bhīto na saṃśayaḥ 25 na hi me jīvamānasya nayiṣyasi śubhām imām sītāṃ kamalapatrākṣīṃ rāmasya mahaṣīṃ priyām 26 avaśyaṃ tu mayā kāryaṃ priyaṃ tasya mahātmanaḥ jīvitenāpi rāmasya tathā daśarathasya ca 27 tiṣṭha tiṣṭha daśagrīva muhūrtaṃ paśya rāvaṇa yuddhātithyaṃ pradāsyāmi yathāprāṇaṃ niśācara vṛntād iva phalaṃ tvāṃ tu pātayeyaṃ rathottamāt |
1
तं शब्दम अवसुप्तस्य जटायुर अथ शुश्रुवे निरैक्षद रावणं कषिप्रं वैदेहीं च ददर्श सः 2 ततः पर्वतकूटाभस तीक्ष्णतुण्डः खगॊत्तमः वनस्पतिगतः शरीमान वयाजहार शुभां गिरम 3 दशग्रीवस्थितॊ धर्मे पुराणे सत्यसंश्रयः जटायुर नाम नाम्नाहं गृध्रराजॊ महाबलः 4 राजा सर्वस्य लॊकस्य महेन्द्रवरुणॊपमः लॊकानां च हिते युक्तॊ रामॊ दशरथात्मजः 5 तस्यैषा लॊकनाथस्य धर्मपत्नी यशस्विनी सीता नाम वरारॊहा यां तवं हर्तुम इहेच्छसि 6 कथं राजा सथितॊ धर्मे परदारान परामृशेत रक्षणीया विशेषेण राजदारा महाबलः निवर्तय मतिं नीचां परदाराभिमर्शनम 7 न तत समाचरेद धीरॊ यत परॊ ऽसय विगर्हयेत यथात्मनस तथान्येषां दारा रक्ष्या विमर्शनात 8 अर्थं वा यदि वा कामं शिष्टाः शास्त्रेष्व अनागतम वयवस्यन्त्य अनु राजानं धर्मं पौरस्त्यनन्दन 9 राजा धर्मश च कामश च दरव्याणां चॊत्तमॊ निधिः धर्मः शुभं वा पापं वा राजमूलं परवर्तते 10 पापस्वभावश चपलः कथं तवं रक्षसां वर ऐश्वर्यम अभिसंप्राप्तॊ विमानम इव दुष्कृती 11 कामस्वभावॊ यॊ यस्य न स शक्यः परमार्जितुम न हि दुष्टात्मनाम आर्य मा वसत्य आलये चिरम 12 विषये वा पुरे वा ते यदा रामॊ महाबलः नापराध्यति धर्मात्मा कथं तस्यापराध्यसि 13 यदि शूर्पणखाहेतॊर जनस्थानगतः खरः अतिवृत्तॊ हतः पूर्वं रामेणाक्लिष्टकर्मणा 14 अत्र बरूहि यथासत्यं कॊ रामस्य वयतिक्रमः यस्य तवं लॊकनाथस्य हृत्वा भार्यां गमिष्यसि 15 कषिप्रं विसृज वैदेहीं मा तवा घॊरेण चक्षुषा दहेद दहन भूतेन वृत्रम इन्द्राशनिर यथा 16 सर्पम आशीविषं बद्ध्वा वस्त्रान्ते नावबुध्यसे गरीवायां परतिमुक्तं च कालपाशं न पश्यसि 17 स भारः सौम्य भर्तव्यॊ यॊ नरं नावसादयेत तद अन्नम उपभॊक्तव्यं जीर्यते यद अनामयम 18 यत कृत्वा न भवेद धर्मॊ न कीर्तिर न यशॊ भुवि शरीरस्य भवेत खेदः कस तत कर्म समाचरेत 19 षष्टिवर्षसहस्राणि मम जातस्य रावण पितृपैतामहं राज्यं यथावद अनुतिष्ठतः 20 वृद्धॊ ऽहं तवं युवा धन्वी सरथः कवची शरी तथाप्य आदाय वैदेहीं कुशली न गमिष्यसि 21 न शक्तस तवं बलाद धर्तुं वैदेहीं मम पश्यतः हेतुभिर नयायसंयुक्तैर धरुवां वेदश्रुतीम इव 22 युध्यस्व यदि शूरॊ ऽसि मुहूर्तं तिष्ठ रावण शयिष्यसे हतॊ भूमौ यथापूर्वं खरस तथा 23 असकृत संयुगे येन निहता दैत्यदानवाः नचिराच चीरवासास तवां रामॊ युधि वधिष्यति 24 किं नु शक्यं मया कर्तुं गतौ दूरं नृपात्मजौ कषिप्रं तवं नश्यसे नीच तयॊर भीतॊ न संशयः 25 न हि मे जीवमानस्य नयिष्यसि शुभाम इमाम सीतां कमलपत्राक्षीं रामस्य महषीं परियाम 26 अवश्यं तु मया कार्यं परियं तस्य महात्मनः जीवितेनापि रामस्य तथा दशरथस्य च 27 तिष्ठ तिष्ठ दशग्रीव मुहूर्तं पश्य रावण युद्धातिथ्यं परदास्यामि यथाप्राणं निशाचर वृन्ताद इव फलं तवां तु पातयेयं रथॊत्तमात |