Book 3
Chapter 33
|
1
tataḥ śūrpaṇakhā vākyaṃ tac chrutvā romaharṣaṇam sacivān abhyanujñāya kāryaṃ buddhvā jagāma ha 2 tat kāryam anugamyātha yathāvad upalabhya ca doṣāṇāṃ ca guṇānāṃ ca saṃpradhārya balābalam 3 iti kartavyam ity eva kṛtvā niścayam ātmanaḥ sthirabuddhis tato ramyāṃ yānaśālāṃ jagāma ha 4 yānaśālāṃ tato gatvā pracchannaṃ rākṣasādhipaḥ sūtaṃ saṃcodayām āsa rathaḥ saṃyujyatām iti 5 evam uktaḥ kṣaṇenaiva sārathir laghuvikramaḥ rathaṃ saṃyojayām āsa tasyābhimatam uttamam 6 kāñcanaṃ ratham āsthāya kāmagaṃ ratnabhūṣitam piśācavadanair yuktaṃ kharaiḥ kanakabhūṣaṇaiḥ 7 meghapratimanādena sa tena dhanadānujaḥ rākṣasādhipatiḥ śrīmān yayau nadanadīpatim 8 sa śvetabālavyasanaḥ śvetacchatro daśānanaḥ snigdhavaidūryasaṃkāśas taptakāñcanabhūṣaṇaḥ 9 daśāsyo viṃśatibhujo darśanīya paricchadaḥ tridaśārir munīndraghno daśaśīrṣa ivādrirāṭ 10 kāmagaṃ ratham āsthāya śuśubhe rākṣasādhipaḥ vidyunmaṇḍalavān meghaḥ sabalāka ivāmbare 11 saśailaṃ sāgarānūpaṃ vīryavān avalokayan nānāpuṣpaphalair vṛkṣair anukīrṇaṃ sahasraśaḥ 12 śītamaṅgalatoyābhiḥ padminībhiḥ samantataḥ viśālair āśramapadair vedimadbhiḥ samāvṛtam 13 kadaly āḍhakisaṃbādhaṃ nālikeropaśobhitam sālais tālais tamālaiś ca tarubhiś ca supuṣpitaiḥ 14 atyantaniyatāhāraiḥ śobhitaṃ paramarṣibhiḥ nāgaiḥ suparṇair gandharvaiḥ kiṃnaraiś ca sahasraśaḥ 15 jitakāmaiś ca siddhaiś ca cāmaṇaiś copaśobhitam ājair vaikhānasair māṣair vālakhilyair marīcipaiḥ 16 divyābharaṇamālyābhir divyarūpābhir āvṛtam krīḍā ratividhijñābhir apsarobhiḥ sahasraśaḥ 17 sevitaṃ devapatnībhiḥ śrīmatībhiḥ śriyā vṛtam devadānavasaṃghaiś ca caritaṃ tv amṛtāśibhiḥ 18 haṃsakrauñcaplavākīrṇaṃ sārasaiḥ saṃpraṇāditam vaidūryaprastaraṃ ramyaṃ snigdhaṃ sāgaratejasā 19 pāṇḍurāṇi viśālāni divyamālyayutāni ca tūryagītābhijuṣṭāni vimānāni samantataḥ 20 tapasā jitalokānāṃ kāmagāny abhisaṃpatan gandharvāpsarasaś caiva dadarśa dhanadānujaḥ 21 niryāsarasamūlānāṃ candanānāṃ sahasraśaḥ vanāni paśyan saumyāni ghrāṇatṛptikarāṇi ca 22 agarūṇāṃ ca mukhyānāṃ vanāny upavanāni ca takkolānāṃ ca jātyānāṃ phalānāṃ ca sugandhinām 23 puṣpāṇi ca tamālasya gulmāni maricasya ca muktānāṃ ca samūhāni śuṣyamāṇāni tīrataḥ 24 śaṅkhānāṃ prastaraṃ caiva pravālanicayaṃ tathā kāñcanāni ca śailāni rājatāni ca sarvaśaḥ 25 prasravāṇi manojñāni prasannāni hradāni ca dhanadhānyopapannāni strīratnair āvṛtāni ca 26 hastyaśvarathagāḍhāni nagarāṇy avalokayan taṃ samaṃ sarvataḥ snigdhaṃ mṛdusaṃsparśamārutam 27 anūpaṃ sindhurājasya dadarśa tridivopamam tatrāpaśyat sa meghābhaṃ nyagrodham ṛṣibhir vṛtam 28 samantād yasya tāḥ śākhāḥ śatayojanam āyatāḥ yasya hastinam ādāya mahākāyaṃ ca kaccapam bhakṣārthaṃ garuḍaḥ śākhām ājagāma mahābalaḥ 29 tasya tāṃ sahasā śākhāṃ bhāreṇa patagottamaḥ suparṇaḥ parṇabahulāṃ babhañjātha mahābalaḥ 30 tatra vaikhānasā māṣā vālakhilyā marīcipāḥ ajā babhūvur dhūmrāś ca saṃgatāḥ paramarṣayaḥ 31 teṣāṃ dayārthaṃ garuḍas tāṃ śākhāṃ śatayojanām jagāmādāya vegena tau cobhau gajakacchapau 32 ekapādena dharmātmā bhakṣayitvā tad āmiṣam niṣādaviṣayaṃ hatvā śākhayā patagottamaḥ praharṣam atulaṃ lebhe mokṣayitvā mahāmunīn 33 sa tenaiva praharṣeṇa dviguṇīkṛtavikramaḥ amṛtānayanārthaṃ vai cakāra matimān matim 34 ayojālāni nirmathya bhittvā ratnagṛhaṃ varam mahendrabhavanād guptam ājahārāmṛtaṃ tataḥ 35 taṃ maharṣigaṇair juṣṭaṃ suparṇakṛtalakṣaṇam nāmnā subhadraṃ nyagrodhaṃ dadarśa dhanadānujaḥ 36 taṃ tu gatvā paraṃ pāraṃ samudrasya nadīpateḥ dadarśāśramam ekānte puṇye ramye vanāntare 37 tatra kṛṣṇājinadharaṃ jaṭāvalkaladhāriṇam dadarśa niyatāhāraṃ mārīcaṃ nāma rākṣasaṃ 38 sa rāvaṇaḥ samāgamya vidhivat tena rakṣasā tataḥ paścād idaṃ vākyam abravīd vākyakovidaḥ |
1
ततः शूर्पणखा वाक्यं तच छरुत्वा रॊमहर्षणम सचिवान अभ्यनुज्ञाय कार्यं बुद्ध्वा जगाम ह 2 तत कार्यम अनुगम्याथ यथावद उपलभ्य च दॊषाणां च गुणानां च संप्रधार्य बलाबलम 3 इति कर्तव्यम इत्य एव कृत्वा निश्चयम आत्मनः सथिरबुद्धिस ततॊ रम्यां यानशालां जगाम ह 4 यानशालां ततॊ गत्वा परच्छन्नं राक्षसाधिपः सूतं संचॊदयाम आस रथः संयुज्यताम इति 5 एवम उक्तः कषणेनैव सारथिर लघुविक्रमः रथं संयॊजयाम आस तस्याभिमतम उत्तमम 6 काञ्चनं रथम आस्थाय कामगं रत्नभूषितम पिशाचवदनैर युक्तं खरैः कनकभूषणैः 7 मेघप्रतिमनादेन स तेन धनदानुजः राक्षसाधिपतिः शरीमान ययौ नदनदीपतिम 8 स शवेतबालव्यसनः शवेतच्छत्रॊ दशाननः सनिग्धवैदूर्यसंकाशस तप्तकाञ्चनभूषणः 9 दशास्यॊ विंशतिभुजॊ दर्शनीय परिच्छदः तरिदशारिर मुनीन्द्रघ्नॊ दशशीर्ष इवाद्रिराट 10 कामगं रथम आस्थाय शुशुभे राक्षसाधिपः विद्युन्मण्डलवान मेघः सबलाक इवाम्बरे 11 सशैलं सागरानूपं वीर्यवान अवलॊकयन नानापुष्पफलैर वृक्षैर अनुकीर्णं सहस्रशः 12 शीतमङ्गलतॊयाभिः पद्मिनीभिः समन्ततः विशालैर आश्रमपदैर वेदिमद्भिः समावृतम 13 कदल्य आढकिसंबाधं नालिकेरॊपशॊभितम सालैस तालैस तमालैश च तरुभिश च सुपुष्पितैः 14 अत्यन्तनियताहारैः शॊभितं परमर्षिभिः नागैः सुपर्णैर गन्धर्वैः किंनरैश च सहस्रशः 15 जितकामैश च सिद्धैश च चामणैश चॊपशॊभितम आजैर वैखानसैर माषैर वालखिल्यैर मरीचिपैः 16 दिव्याभरणमाल्याभिर दिव्यरूपाभिर आवृतम करीडा रतिविधिज्ञाभिर अप्सरॊभिः सहस्रशः 17 सेवितं देवपत्नीभिः शरीमतीभिः शरिया वृतम देवदानवसंघैश च चरितं तव अमृताशिभिः 18 हंसक्रौञ्चप्लवाकीर्णं सारसैः संप्रणादितम वैदूर्यप्रस्तरं रम्यं सनिग्धं सागरतेजसा 19 पाण्डुराणि विशालानि दिव्यमाल्ययुतानि च तूर्यगीताभिजुष्टानि विमानानि समन्ततः 20 तपसा जितलॊकानां कामगान्य अभिसंपतन गन्धर्वाप्सरसश चैव ददर्श धनदानुजः 21 निर्यासरसमूलानां चन्दनानां सहस्रशः वनानि पश्यन सौम्यानि घराणतृप्तिकराणि च 22 अगरूणां च मुख्यानां वनान्य उपवनानि च तक्कॊलानां च जात्यानां फलानां च सुगन्धिनाम 23 पुष्पाणि च तमालस्य गुल्मानि मरिचस्य च मुक्तानां च समूहानि शुष्यमाणानि तीरतः 24 शङ्खानां परस्तरं चैव परवालनिचयं तथा काञ्चनानि च शैलानि राजतानि च सर्वशः 25 परस्रवाणि मनॊज्ञानि परसन्नानि हरदानि च धनधान्यॊपपन्नानि सत्रीरत्नैर आवृतानि च 26 हस्त्यश्वरथगाढानि नगराण्य अवलॊकयन तं समं सर्वतः सनिग्धं मृदुसंस्पर्शमारुतम 27 अनूपं सिन्धुराजस्य ददर्श तरिदिवॊपमम तत्रापश्यत स मेघाभं नयग्रॊधम ऋषिभिर वृतम 28 समन्ताद यस्य ताः शाखाः शतयॊजनम आयताः यस्य हस्तिनम आदाय महाकायं च कच्चपम भक्षार्थं गरुडः शाखाम आजगाम महाबलः 29 तस्य तां सहसा शाखां भारेण पतगॊत्तमः सुपर्णः पर्णबहुलां बभञ्जाथ महाबलः 30 तत्र वैखानसा माषा वालखिल्या मरीचिपाः अजा बभूवुर धूम्राश च संगताः परमर्षयः 31 तेषां दयार्थं गरुडस तां शाखां शतयॊजनाम जगामादाय वेगेन तौ चॊभौ गजकच्छपौ 32 एकपादेन धर्मात्मा भक्षयित्वा तद आमिषम निषादविषयं हत्वा शाखया पतगॊत्तमः परहर्षम अतुलं लेभे मॊक्षयित्वा महामुनीन 33 स तेनैव परहर्षेण दविगुणीकृतविक्रमः अमृतानयनार्थं वै चकार मतिमान मतिम 34 अयॊजालानि निर्मथ्य भित्त्वा रत्नगृहं वरम महेन्द्रभवनाद गुप्तम आजहारामृतं ततः 35 तं महर्षिगणैर जुष्टं सुपर्णकृतलक्षणम नाम्ना सुभद्रं नयग्रॊधं ददर्श धनदानुजः 36 तं तु गत्वा परं पारं समुद्रस्य नदीपतेः ददर्शाश्रमम एकान्ते पुण्ये रम्ये वनान्तरे 37 तत्र कृष्णाजिनधरं जटावल्कलधारिणम ददर्श नियताहारं मारीचं नाम राक्षसं 38 स रावणः समागम्य विधिवत तेन रक्षसा ततः पश्चाद इदं वाक्यम अब्रवीद वाक्यकॊविदः |