Book 2
Chapter 82
|
1
tac chrutvā nipuṇaṃ sarvaṃ bharataḥ saha mantribhiḥ iṅgudīmūlam āgamya rāmaśayyām avekṣya tām 2 abravīj jananīḥ sarvā iha tena mahātmanā śarvarī śayitā bhūmāv idam asya vimarditam 3 mahābhāgakulīnena mahābhāgena dhīmatā jāto daśarathenorvyāṃ na rāmaḥ svaptum arhati 4 ajinottarasaṃstīrṇe varāstaraṇasaṃcaye śayitvā puruṣavyāghraḥ kathaṃ śete mahītale 5 prāsādāgra vimāneṣu valabhīṣu ca sarvadā haimarājatabhaumeṣu varāstaraṇaśāliṣu 6 puṣpasaṃcayacitreṣu candanāgarugandhiṣu pāṇḍurābhraprakāśeṣu śukasaṃgharuteṣu ca 7 gītavāditranirghoṣair varābharaṇaniḥsvanaiḥ mṛdaṅgavaraśabdaiś ca satataṃ pratibodhitaḥ 8 bandibhir vanditaḥ kāle bahubhiḥ sūtamāgadhaiḥ gāthābhir anurūpābhiḥ stutibhiś ca paraṃtapaḥ 9 aśraddheyam idaṃ loke na satyaṃ pratibhāti mā muhyate khalu me bhāvaḥ svapno 'yam iti me matiḥ 10 na nūnaṃ daivataṃ kiṃ cit kālena balavattaram yatra dāśarathī rāmo bhūmāv evaṃ śayīta saḥ 11 videharājasya sutā sītā ca priyadarśanā dayitā śayitā bhūmau snuṣā daśarathasya ca 12 iyaṃ śayyā mama bhrātur idaṃ hi parivartitam sthaṇḍile kaṭhine sarvaṃ gātrair vimṛditaṃ tṛṇam 13 manye sābharaṇā suptā sītāsmiñ śayane tadā tatra tatra hi dṛśyante saktāḥ kanakabindavaḥ 14 uttarīyam ihāsaktaṃ suvyaktaṃ sītayā tadā tathā hy ete prakāśante saktāḥ kauśeyatantavaḥ 15 manye bhartuḥ sukhā śayyā yena bālā tapasvinī sukumārī satī duḥkhaṃ na vijānāti maithilī 16 sārvabhauma kule jātaḥ sarvalokasukhāvahaḥ sarvalokapriyas tyaktvā rājyaṃ priyam anuttamam 17 katham indīvaraśyāmo raktākṣaḥ priyadarśanaḥ sukhabhāgī ca duḥkhārhaḥ śayito bhuvi rāghavaḥ 18 siddhārthā khalu vaidehī patiṃ yānugatā vanam vayaṃ saṃśayitāḥ sarve hīnās tena mahātmanā 19 akarṇadhārā pṛthivī śūnyeva pratibhāti mā gate daśarathe svarge rāme cāraṇyam āśrite 20 na ca prārthayate kaś cin manasāpi vasuṃdharām vane 'pi vasatas tasya bāhuvīryābhirakṣitām 21 śūnyasaṃvaraṇārakṣām ayantritahayadvipām apāvṛtapuradvārāṃ rājadhānīm arakṣitām 22 aprahṛṣṭabalāṃ nyūnāṃ viṣamasthām anāvṛtām śatravo nābhimanyante bhakṣyān viṣakṛtān iva 23 adya prabhṛti bhūmau tu śayiṣye 'haṃ tṛṇeṣu vā phalamūlāśano nityaṃ jaṭācīrāṇi dhārayan 24 tasyārtham uttaraṃ kālaṃ nivatsyāmi sukhaṃ vane taṃ pratiśravam āmucya nāsya mithyā bhaviṣyati 25 vasantaṃ bhrātur arthāya śatrughno mānuvatsyati lakṣmaṇena saha tv āryo ayodhyāṃ pālayiṣyati 26 abhiṣekṣyanti kākutstham ayodhyāyāṃ dvijātayaḥ api me devatāḥ kuryur imaṃ satyaṃ manoratham 27 prasādyamānaḥ śirasā mayā svayaṃ; bahuprakāraṃ yadi na prapatsyate tato 'nuvatsyāmi cirāya rāghavaṃ; vane vasan nārhati mām upekṣitum |
1
तच छरुत्वा निपुणं सर्वं भरतः सह मन्त्रिभिः इङ्गुदीमूलम आगम्य रामशय्याम अवेक्ष्य ताम 2 अब्रवीज जननीः सर्वा इह तेन महात्मना शर्वरी शयिता भूमाव इदम अस्य विमर्दितम 3 महाभागकुलीनेन महाभागेन धीमता जातॊ दशरथेनॊर्व्यां न रामः सवप्तुम अर्हति 4 अजिनॊत्तरसंस्तीर्णे वरास्तरणसंचये शयित्वा पुरुषव्याघ्रः कथं शेते महीतले 5 परासादाग्र विमानेषु वलभीषु च सर्वदा हैमराजतभौमेषु वरास्तरणशालिषु 6 पुष्पसंचयचित्रेषु चन्दनागरुगन्धिषु पाण्डुराभ्रप्रकाशेषु शुकसंघरुतेषु च 7 गीतवादित्रनिर्घॊषैर वराभरणनिःस्वनैः मृदङ्गवरशब्दैश च सततं परतिबॊधितः 8 बन्दिभिर वन्दितः काले बहुभिः सूतमागधैः गाथाभिर अनुरूपाभिः सतुतिभिश च परंतपः 9 अश्रद्धेयम इदं लॊके न सत्यं परतिभाति मा मुह्यते खलु मे भावः सवप्नॊ ऽयम इति मे मतिः 10 न नूनं दैवतं किं चित कालेन बलवत्तरम यत्र दाशरथी रामॊ भूमाव एवं शयीत सः 11 विदेहराजस्य सुता सीता च परियदर्शना दयिता शयिता भूमौ सनुषा दशरथस्य च 12 इयं शय्या मम भरातुर इदं हि परिवर्तितम सथण्डिले कठिने सर्वं गात्रैर विमृदितं तृणम 13 मन्ये साभरणा सुप्ता सीतास्मिञ शयने तदा तत्र तत्र हि दृश्यन्ते सक्ताः कनकबिन्दवः 14 उत्तरीयम इहासक्तं सुव्यक्तं सीतया तदा तथा हय एते परकाशन्ते सक्ताः कौशेयतन्तवः 15 मन्ये भर्तुः सुखा शय्या येन बाला तपस्विनी सुकुमारी सती दुःखं न विजानाति मैथिली 16 सार्वभौम कुले जातः सर्वलॊकसुखावहः सर्वलॊकप्रियस तयक्त्वा राज्यं परियम अनुत्तमम 17 कथम इन्दीवरश्यामॊ रक्ताक्षः परियदर्शनः सुखभागी च दुःखार्हः शयितॊ भुवि राघवः 18 सिद्धार्था खलु वैदेही पतिं यानुगता वनम वयं संशयिताः सर्वे हीनास तेन महात्मना 19 अकर्णधारा पृथिवी शून्येव परतिभाति मा गते दशरथे सवर्गे रामे चारण्यम आश्रिते 20 न च परार्थयते कश चिन मनसापि वसुंधराम वने ऽपि वसतस तस्य बाहुवीर्याभिरक्षिताम 21 शून्यसंवरणारक्षाम अयन्त्रितहयद्विपाम अपावृतपुरद्वारां राजधानीम अरक्षिताम 22 अप्रहृष्टबलां नयूनां विषमस्थाम अनावृताम शत्रवॊ नाभिमन्यन्ते भक्ष्यान विषकृतान इव 23 अद्य परभृति भूमौ तु शयिष्ये ऽहं तृणेषु वा फलमूलाशनॊ नित्यं जटाचीराणि धारयन 24 तस्यार्थम उत्तरं कालं निवत्स्यामि सुखं वने तं परतिश्रवम आमुच्य नास्य मिथ्या भविष्यति 25 वसन्तं भरातुर अर्थाय शत्रुघ्नॊ मानुवत्स्यति लक्ष्मणेन सह तव आर्यॊ अयॊध्यां पालयिष्यति 26 अभिषेक्ष्यन्ति काकुत्स्थम अयॊध्यायां दविजातयः अपि मे देवताः कुर्युर इमं सत्यं मनॊरथम 27 परसाद्यमानः शिरसा मया सवयं; बहुप्रकारं यदि न परपत्स्यते ततॊ ऽनुवत्स्यामि चिराय राघवं; वने वसन नार्हति माम उपेक्षितुम |