Book 2
Chapter 61
|
1
vyatītāyāṃ tu śarvaryām ādityasyodaye tataḥ sametya rājakartāraḥ sabhām īyur dvijātayaḥ 2 mārkaṇḍeyo 'tha maudgalyo vāmadevaś ca kāśyapaḥ kātyayano gautamaś ca jābāliś ca mahāyaśāḥ 3 ete dvijāḥ sahāmātyaiḥ pṛthag vācam udīrayan vasiṣṭham evābhimukhāḥ śreṣṭho rājapurohitam 4 atītā śarvarī duḥkhaṃ yā no varṣaśatopamā asmin pañcatvam āpanne putraśokena pārthive 5 svargataś ca mahārājo rāmaś cāraṇyam āśritaḥ lakṣmaṇaś cāpi tejasvī rāmeṇaiva gataḥ saha 6 ubhau bharataśatrughnau kkekayeṣu paraṃtapau pure rājagṛhe ramye mātāmahaniveśane 7 ikṣvākūṇām ihādyaiva kaś cid rājā vidhīyatām arājakaṃ hi no rāṣṭraṃ na vināśam avāpnuyāt 8 nārājale janapade vidyunmālī mahāsvanaḥ abhivarṣati parjanyo mahīṃ divyena vāriṇā 9 nārājake janapade bījamuṣṭiḥ prakīryate nārākake pituḥ putro bhāryā vā vartate vaśe 10 arājake dhanaṃ nāsti nāsti bhāryāpy arājake idam atyāhitaṃ cānyat kutaḥ satyam arājake 11 nārājake janapade kārayanti sabhāṃ narāḥ udyānāni ca ramyāṇi hṛṣṭāḥ puṇyagṛhāṇi ca 12 nārājake janapade yajñaśīlā dvijātayaḥ satrāṇy anvāsate dāntā brāhmaṇāḥ saṃśitavratāḥ 13 nārājake janapade prabhūtanaṭanartakāḥ utsavāś ca samājāś ca vardhante rāṣṭravardhanāḥ 14 nārajake janapade siddhārthā vyavahāriṇaḥ kathābhir anurajyante kathāśīlāḥ kathāpriyaiḥ 15 nārājake janapade vāhanaiḥ śīghragāmibhiḥ narā niryānty araṇyāni nārībhiḥ saha kāminaḥ 16 nārākaje janapade dhanavantaḥ surakṣitāḥ śerate vivṛta dvārāḥ kṛṣigorakṣajīvinaḥ 17 nārājake janapade vaṇijo dūragāminaḥ gacchanti kṣemam adhvānaṃ bahupuṇyasamācitāḥ 18 nārājake janapade caraty ekacaro vaśī bhāvayann ātmanātmānaṃ yatrasāyaṃgṛho muniḥ 19 nārājake janapade yogakṣemaṃ pravartate na cāpy arājake senā śatrūn viṣahate yudhi 20 yathā hy anudakā nadyo yathā vāpy atṛṇaṃ vanam agopālā yathā gāvas tathā rāṣṭram arājakam 21 nārājake janapade svakaṃ bhavati kasya cit matsyā iva narā nityaṃ bhakṣayanti parasparam 22 yehi saṃbhinnamaryādā nāstikāś chinnasaṃśayāḥ te 'pi bhāvāya kalpante rājadaṇḍanipīḍitāḥ 23 aho tama ivedaṃ syān na prajñāyeta kiṃ cana rājā cen na bhaveṁl loke vibhajan sādhvasādhunī 24 jīvaty api mahārāje tavaiva vacanaṃ vayam nātikramāmahe sarve velāṃ prāpyeva sāgaraḥ 25 sa naḥ samīkṣya dvijavaryavṛttaṃ; nṛpaṃ vinā rājyam araṇyabhūtam kumāram ikṣvākusutaṃ vadānyaṃ; tvam eva rājānam ihābhiṣiñcaya |
1
वयतीतायां तु शर्वर्याम आदित्यस्यॊदये ततः समेत्य राजकर्तारः सभाम ईयुर दविजातयः 2 मार्कण्डेयॊ ऽथ मौद्गल्यॊ वामदेवश च काश्यपः कात्ययनॊ गौतमश च जाबालिश च महायशाः 3 एते दविजाः सहामात्यैः पृथग वाचम उदीरयन वसिष्ठम एवाभिमुखाः शरेष्ठॊ राजपुरॊहितम 4 अतीता शर्वरी दुःखं या नॊ वर्षशतॊपमा अस्मिन पञ्चत्वम आपन्ने पुत्रशॊकेन पार्थिवे 5 सवर्गतश च महाराजॊ रामश चारण्यम आश्रितः लक्ष्मणश चापि तेजस्वी रामेणैव गतः सह 6 उभौ भरतशत्रुघ्नौ ककेकयेषु परंतपौ पुरे राजगृहे रम्ये मातामहनिवेशने 7 इक्ष्वाकूणाम इहाद्यैव कश चिद राजा विधीयताम अराजकं हि नॊ राष्ट्रं न विनाशम अवाप्नुयात 8 नाराजले जनपदे विद्युन्माली महास्वनः अभिवर्षति पर्जन्यॊ महीं दिव्येन वारिणा 9 नाराजके जनपदे बीजमुष्टिः परकीर्यते नाराकके पितुः पुत्रॊ भार्या वा वर्तते वशे 10 अराजके धनं नास्ति नास्ति भार्याप्य अराजके इदम अत्याहितं चान्यत कुतः सत्यम अराजके 11 नाराजके जनपदे कारयन्ति सभां नराः उद्यानानि च रम्याणि हृष्टाः पुण्यगृहाणि च 12 नाराजके जनपदे यज्ञशीला दविजातयः सत्राण्य अन्वासते दान्ता बराह्मणाः संशितव्रताः 13 नाराजके जनपदे परभूतनटनर्तकाः उत्सवाश च समाजाश च वर्धन्ते राष्ट्रवर्धनाः 14 नारजके जनपदे सिद्धार्था वयवहारिणः कथाभिर अनुरज्यन्ते कथाशीलाः कथाप्रियैः 15 नाराजके जनपदे वाहनैः शीघ्रगामिभिः नरा निर्यान्त्य अरण्यानि नारीभिः सह कामिनः 16 नाराकजे जनपदे धनवन्तः सुरक्षिताः शेरते विवृत दवाराः कृषिगॊरक्षजीविनः 17 नाराजके जनपदे वणिजॊ दूरगामिनः गच्छन्ति कषेमम अध्वानं बहुपुण्यसमाचिताः 18 नाराजके जनपदे चरत्य एकचरॊ वशी भावयन्न आत्मनात्मानं यत्रसायंगृहॊ मुनिः 19 नाराजके जनपदे यॊगक्षेमं परवर्तते न चाप्य अराजके सेना शत्रून विषहते युधि 20 यथा हय अनुदका नद्यॊ यथा वाप्य अतृणं वनम अगॊपाला यथा गावस तथा राष्ट्रम अराजकम 21 नाराजके जनपदे सवकं भवति कस्य चित मत्स्या इव नरा नित्यं भक्षयन्ति परस्परम 22 येहि संभिन्नमर्यादा नास्तिकाश छिन्नसंशयाः ते ऽपि भावाय कल्पन्ते राजदण्डनिपीडिताः 23 अहॊ तम इवेदं सयान न परज्ञायेत किं चन राजा चेन न भवेँल लॊके विभजन साध्वसाधुनी 24 जीवत्य अपि महाराजे तवैव वचनं वयम नातिक्रमामहे सर्वे वेलां पराप्येव सागरः 25 स नः समीक्ष्य दविजवर्यवृत्तं; नृपं विना राज्यम अरण्यभूतम कुमारम इक्ष्वाकुसुतं वदान्यं; तवम एव राजानम इहाभिषिञ्चय |