Book 2
Chapter 33
|
1
mahāmātravacaḥ śrutvā rāmo daśarathaṃ tadā anvabhāṣata vākyaṃ tu vinayajño vinītavat 2 tyaktabhogasya me rājan vane vanyena jīvataḥ kiṃ kāryam anuyātreṇa tyaktasaṅgasya sarvataḥ 3 yo hi dattvā dvipaśreṣṭhaṃ kakṣyāyāṃ kurute manaḥ rajjusnehena kiṃ tasya tyajataḥ kuñjarottamam 4 tathā mama satāṃ śreṣṭha kiṃ dhvajinyā jagatpate sarvāṇy evānujānāmi cīrāṇy evānayantu me 5 khanitrapiṭake cobhe mamānayata gacchataḥ caturdaśa vane vāsaṃ varṣāṇi vasato mama 6 atha cīrāṇi kaikeyī svayam āhṛtya rāghavam uvāca paridhatsveti janaughe nirapatrapā 7 sa cīre puruṣavyāghraḥ kaikeyyāḥ pratigṛhya te sūkṣmavastram avakṣipya munivastrāṇy avasta ha 8 lakṣmaṇaś cāpi tatraiva vihāya vasane śubhe tāpasāc chādane caiva jagrāha pitur agrataḥ 9 athātmaparidhānārthaṃ sītā kauśeyavāsinī samīkṣya cīraṃ saṃtrastā pṛṣatī vāgurām iva 10 sā vyapatrapamāṇeva pratigṛhya ca durmanāḥ gandharvarājapratimaṃ bhartāram idam abravīt kathaṃ nu cīraṃ badhnanti munayo vanavāsinaḥ 11 kṛtvā kaṇṭhe ca sā cīram ekam ādāya pāṇinā tasthau hy akuṣalā tatra vrīḍitā janakātmaja 12 tasyās tat kṣipram āgamya rāmo dharmabhṛtāṃ varaḥ cīraṃ babandha sītāyāḥ kauśeyasyopari svayam 13 tasyāṃ cīraṃ vasānāyāṃ nāthavatyām anāthavat pracukrośa janaḥ sarvo dhik tvāṃ daśarathaṃ tv iti 14 sa niḥśvasyoṣṇam aikṣvākas tāṃ bhāryām idam abravīt kaikeyi kuśacīreṇa na sītā gantum arhati 15 nanu paryāptam etat te pāpe rāmavivāsanam kim ebhiḥ kṛpaṇair bhūyaḥ pātakair api te kṛtaiḥ 16 evaṃ bruvantaṃ pitaraṃ rāmaḥ saṃprasthito vanam avākśirasam āsīnam idaṃ vacanam abravīt 17 iyaṃ dhārmika kausalyā mama mātā yaśasvinī vṛddhā cākṣudraśīlā ca na ca tvāṃ devagarhite 18 mayā vihīnāṃ varada prapannāṃ śokasāgaram adṛṣṭapūrvavyasanāṃ bhūyaḥ saṃmantum arhasi 19 imāṃ mahendropamajātagarbhiṇīṃ; tathā vidhātuṃ janamīṃ mamārhasi yathā vanasthe mayi śokakarśitā; na jīvitaṃ nyasya yamakṣayaṃ vrajet |
1
महामात्रवचः शरुत्वा रामॊ दशरथं तदा अन्वभाषत वाक्यं तु विनयज्ञॊ विनीतवत 2 तयक्तभॊगस्य मे राजन वने वन्येन जीवतः किं कार्यम अनुयात्रेण तयक्तसङ्गस्य सर्वतः 3 यॊ हि दत्त्वा दविपश्रेष्ठं कक्ष्यायां कुरुते मनः रज्जुस्नेहेन किं तस्य तयजतः कुञ्जरॊत्तमम 4 तथा मम सतां शरेष्ठ किं धवजिन्या जगत्पते सर्वाण्य एवानुजानामि चीराण्य एवानयन्तु मे 5 खनित्रपिटके चॊभे ममानयत गच्छतः चतुर्दश वने वासं वर्षाणि वसतॊ मम 6 अथ चीराणि कैकेयी सवयम आहृत्य राघवम उवाच परिधत्स्वेति जनौघे निरपत्रपा 7 स चीरे पुरुषव्याघ्रः कैकेय्याः परतिगृह्य ते सूक्ष्मवस्त्रम अवक्षिप्य मुनिवस्त्राण्य अवस्त ह 8 लक्ष्मणश चापि तत्रैव विहाय वसने शुभे तापसाच छादने चैव जग्राह पितुर अग्रतः 9 अथात्मपरिधानार्थं सीता कौशेयवासिनी समीक्ष्य चीरं संत्रस्ता पृषती वागुराम इव 10 सा वयपत्रपमाणेव परतिगृह्य च दुर्मनाः गन्धर्वराजप्रतिमं भर्तारम इदम अब्रवीत कथं नु चीरं बध्नन्ति मुनयॊ वनवासिनः 11 कृत्वा कण्ठे च सा चीरम एकम आदाय पाणिना तस्थौ हय अकुषला तत्र वरीडिता जनकात्मज 12 तस्यास तत कषिप्रम आगम्य रामॊ धर्मभृतां वरः चीरं बबन्ध सीतायाः कौशेयस्यॊपरि सवयम 13 तस्यां चीरं वसानायां नाथवत्याम अनाथवत परचुक्रॊश जनः सर्वॊ धिक तवां दशरथं तव इति 14 स निःश्वस्यॊष्णम ऐक्ष्वाकस तां भार्याम इदम अब्रवीत कैकेयि कुशचीरेण न सीता गन्तुम अर्हति 15 ननु पर्याप्तम एतत ते पापे रामविवासनम किम एभिः कृपणैर भूयः पातकैर अपि ते कृतैः 16 एवं बरुवन्तं पितरं रामः संप्रस्थितॊ वनम अवाक्शिरसम आसीनम इदं वचनम अब्रवीत 17 इयं धार्मिक कौसल्या मम माता यशस्विनी वृद्धा चाक्षुद्रशीला च न च तवां देवगर्हिते 18 मया विहीनां वरद परपन्नां शॊकसागरम अदृष्टपूर्वव्यसनां भूयः संमन्तुम अर्हसि 19 इमां महेन्द्रॊपमजातगर्भिणीं; तथा विधातुं जनमीं ममार्हसि यथा वनस्थे मयि शॊककर्शिता; न जीवितं नयस्य यमक्षयं वरजेत |