Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 3 Index Previous Next
|
1
[सात्यकि] न राम कालः परिदेवनाय; यद उत्तरं तत्र तद एव सर्वे समाचरामॊ हय अनतीत कालं; युधिष्ठिरॊ यद्य अपि नाह किं चित 2 ये नाथवन्तॊ हि भवन्ति लॊके; ते नात्मना कर्म समारभन्ते तेषां तु कार्येषु भवन्ति नाथाः; शैब्यादयॊ राम यथा ययातेः 3 येषां तथा राम समारभन्ते; कार्याणि नाथाः सवमतेन लॊके ते नाथवन्तः पुरुषप्रवीरा; नानाथ वत कृच्छ्रम अवाप्नुवन्ति 4 कस्माद अयं राम जनार्दनौ च; परद्युम्न साम्बौ च मया समेतौ वसत्य अरण्ये सह सॊदरीयैस; तरैलॊक्यनाथान अधिगम्य नाथान 5 निर्यातु साध्व अद्य दशार्ह सेना; परभूतनानायुध चित्रवर्माः यमक्षयं गच्छतु धार्तराष्ट्रः; स बान्धवॊ वृष्णिबलाभिभूतः 6 तवं हय एव कॊपात पृथिवीम अपीमां; संवेष्टयेस तिष्ठतु शार्ङ्गधन्वा स धार्तराष्ट्रं जहि सानुबन्धं; वृत्रं यथा देवपतिर महेन्द्रः 7 भराता च मे यश च सखा गुरुश च; जनार्दनस्यात्म समश च पार्थः यदर्थम अभ्युद्यतम उत्तमं तत; करॊति कर्माग्र्यम अपारणीयम 8 तस्यास्त्र वर्षाण्य अहम उत्तमास्त्रैर; विहत्य सर्वाणि रणे ऽभिभूय कायाच छिरः सर्पविषाग्निकल्पैः; शरॊत्तमैर उन्मथितास्मि राम 9 खड्गेन चाहं निशितेन संख्ये; कायाच छिरस तस्य बलात परमथ्य ततॊ ऽसय सर्वान अनुगान हनिष्ये; दुर्यॊधनं चापि कुरूंश च सर्वान 10 आत्तायुधं माम इह रौहिणेय; पश्यन्तु भौमा युधि जातहर्षाः निघ्नन्तम एकं कुरु यॊधमुख्यान; काले महाकक्षम इवान्तकाग्निः 11 परद्युम्न मुक्तान निशितान न शक्ताः; सॊढुं कृप दरॊण विकर्ण कर्णाः जानामि वीर्यं च तवात्म जस्य; कार्ष्णिर भवत्य एष यथा रणस्थः 12 साम्बः ससूतं स रथं भुजाभ्यां; दुःशासनं शास्तु बलात परमथ्य न विद्यते जाम्ब वती सुतस्य; रणे ऽविषह्यं हि रणॊत्कटस्य 13 एतेन बालेन हि शम्बरस्य; दैत्यस्य सैन्यं सहसा परणुन्नम वृत्तॊरुर अत्यायत पीनबाहुर; एतेन संख्ये निहतॊ ऽशवचक्रः कॊ नाम साम्बस्य रणे मनुष्यॊ; गत्वान्तरं वै भुजयॊर धरेत 14 यथा परविश्यान्तरम अन्तकस्य; काले मनुष्यॊ न विनिष्क्रमेत तथा परविश्यान्तरम अस्य संख्ये; कॊ नाम जीवन पुनर आव्रजेत 15 दरॊणं च भीष्मं च महारथौ तौ; सुतैर वृतं चाप्य अथ सॊमदत्तम सर्वाणि सैन्यानि च वासुदेवः; परधक्ष्यते सायकवह्नि जालैः 16 किंनाम लॊकेष्व अविषह्यम अस्ति; कृष्णस्य सर्वेषु सदैव तेषु आत्तायुधस्यॊत्तम बाणपाणेश; चक्रायुधस्याप्रतिमस्य युद्धे 17 ततॊ ऽनिरुद्धॊ ऽपय असि चर्म पाणिर; महीम इमां धार्तराष्ट्रैर वि संज्ञैः हृतॊत्तमाङ्गैर निहतैः करॊतु; कीर्णां कुशैर वेदिम इवाध्वरेषु 18 गदॊल्मुकौ बाहुक भानुनीथाः; शूरश च संख्ये निशठः कुमारः रणॊत्कटौ सारण चारुदेष्णौ; कुलॊचितं विप्रथयन्तु कर्म 19 स वृष्णिभॊजान्धकयॊधमुख्या; समागता कषत्रिय शूरसेना हत्वा रणे तान धृतराष्ट्र पुत्राँल; लॊके यशः सफीतम उपाकरॊतु 20 ततॊ ऽभिमन्युः पृथिवीं परशास्तु; यावद वरतं धर्मभृतां वरिष्ठः युधिष्ठिरः पारयते महात्मा; दयूते यथॊक्तं कुरुसत्तमेन 21 अस्मत परमुखैर वि शिखैर जितारिस; ततॊ महीं भॊक्ष्यति धर्मराजः निर धार्तराष्ट्रां हतसूतपुत्राम; एतद धि नः कृत्यतमं यशश्यम 22 [वासु] असंशयं माधव सत्यम एतद; गृह्णीम ते वाक्यम अदीनसत्त्व सवाभ्यां भुजाभ्याम अजितां तु भूमिं; नेच्छेत कुरूणाम ऋषभः कथं चित 23 न हय एष कामान न भयान न लॊभाद; युधिष्ठिरॊ जातु जह्यात सवधर्मम भीमार्जुनौ चाति रथौ यमौ वा; तथैव कृष्णा दरुपदात्म जेयम 24 उभौ हि युद्धे ऽपरतिमौ पृथिव्यां; वृकॊदरश चैव धनंजयश च कस्मान न कृत्स्नां पृथिवीं परशासेन; माद्री सुताभ्यांच पुरस्कृतॊ ऽयम 25 यदा तु पाञ्चाल पतिर महात्मा; स केकयश चेदिपतिर वयं च यॊत्स्याम विक्रम्य परांस तदा वै; सुयॊधनस तयक्ष्यति जीवलॊकम 26 [य] नैतच चित्रं माधव यद बरवीषि; सत्यं तु मे रक्ष्य तमं न राज्यम कृष्णस तु मां वेद यथा वद एकः; कृष्णं च वेदाहम अथॊ यथा वत 27 यदैव कालं पुरुषप्रवीरॊ; वेत्स्यत्य अयं माधव विक्रमस्य तदा रणे तवं च शिनिप्रवीर; सुयॊधनं जेष्यसि केशवश च 28 परतिप्रयान्त्व अद्य दशार्ह वीरा; दृढॊ ऽसमि नाथैर नरलॊकनाथैः धर्मे ऽपरमादं कुरुताप्रमेया; दरष्टास्मि भूयः सुखिनः समेतान 29 ते ऽनयॊन्यम आमन्त्र्य तथाभिवाद्य; वृद्धान परिस्वज्य शिशूंश च सर्वान यदुप्रवीराः सवगृहाणि जग्मू; राजापि तीर्थान्य अनुसंचचार 30 विसृज्य कृष्णं तव अथ धर्मराजॊ; विदर्भराजॊप चितां सुतीर्थाम सुतेन सॊमेन विमिश्रितॊदां; ततः पयॊष्णीं परति स हय उवास |
1
[sātyaki] na rāma kālaḥ paridevanāya; yad uttaraṃ tatra tad eva sarve samācarāmo hy anatīta kālaṃ; yudhiṣṭhiro yady api nāha kiṃ cit 2 ye nāthavanto hi bhavanti loke; te nātmanā karma samārabhante teṣāṃ tu kāryeṣu bhavanti nāthāḥ; śaibyādayo rāma yathā yayāteḥ 3 yeṣāṃ tathā rāma samārabhante; kāryāṇi nāthāḥ svamatena loke te nāthavantaḥ puruṣapravīrā; nānātha vat kṛcchram avāpnuvanti 4 kasmād ayaṃ rāma janārdanau ca; pradyumna sāmbau ca mayā sametau vasaty araṇye saha sodarīyais; trailokyanāthān adhigamya nāthān 5 niryātu sādhv adya daśārha senā; prabhūtanānāyudha citravarmāḥ yamakṣayaṃ gacchatu dhārtarāṣṭraḥ; sa bāndhavo vṛṣṇibalābhibhūtaḥ 6 tvaṃ hy eva kopāt pṛthivīm apīmāṃ; saṃveṣṭayes tiṣṭhatu śārṅgadhanvā sa dhārtarāṣṭraṃ jahi sānubandhaṃ; vṛtraṃ yathā devapatir mahendraḥ 7 bhrātā ca me yaś ca sakhā guruś ca; janārdanasyātma samaś ca pārthaḥ yadartham abhyudyatam uttamaṃ tat; karoti karmāgryam apāraṇīyam 8 tasyāstra varṣāṇy aham uttamāstrair; vihatya sarvāṇi raṇe 'bhibhūya kāyāc chiraḥ sarpaviṣāgnikalpaiḥ; śarottamair unmathitāsmi rāma 9 khaḍgena cāhaṃ niśitena saṃkhye; kāyāc chiras tasya balāt pramathya tato 'sya sarvān anugān haniṣye; duryodhanaṃ cāpi kurūṃś ca sarvān 10 āttāyudhaṃ mām iha rauhiṇeya; paśyantu bhaumā yudhi jātaharṣāḥ nighnantam ekaṃ kuru yodhamukhyān; kāle mahākakṣam ivāntakāgniḥ 11 pradyumna muktān niśitān na śaktāḥ; soḍhuṃ kṛpa droṇa vikarṇa karṇāḥ jānāmi vīryaṃ ca tavātma jasya; kārṣṇir bhavaty eṣa yathā raṇasthaḥ 12 sāmbaḥ sasūtaṃ sa rathaṃ bhujābhyāṃ; duḥśāsanaṃ śāstu balāt pramathya na vidyate jāmba vatī sutasya; raṇe 'viṣahyaṃ hi raṇotkaṭasya 13 etena bālena hi śambarasya; daityasya sainyaṃ sahasā praṇunnam vṛttorur atyāyata pīnabāhur; etena saṃkhye nihato 'śvacakraḥ ko nāma sāmbasya raṇe manuṣyo; gatvāntaraṃ vai bhujayor dhareta 14 yathā praviśyāntaram antakasya; kāle manuṣyo na viniṣkrameta tathā praviśyāntaram asya saṃkhye; ko nāma jīvan punar āvrajeta 15 droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca mahārathau tau; sutair vṛtaṃ cāpy atha somadattam sarvāṇi sainyāni ca vāsudevaḥ; pradhakṣyate sāyakavahni jālaiḥ 16 kiṃnāma lokeṣv aviṣahyam asti; kṛṣṇasya sarveṣu sadaiva teṣu āttāyudhasyottama bāṇapāṇeś; cakrāyudhasyāpratimasya yuddhe 17 tato 'niruddho 'py asi carma pāṇir; mahīm imāṃ dhārtarāṣṭrair vi saṃjñaiḥ hṛtottamāṅgair nihataiḥ karotu; kīrṇāṃ kuśair vedim ivādhvareṣu 18 gadolmukau bāhuka bhānunīthāḥ; śūraś ca saṃkhye niśaṭhaḥ kumāraḥ raṇotkaṭau sāraṇa cārudeṣṇau; kulocitaṃ viprathayantu karma 19 sa vṛṣṇibhojāndhakayodhamukhyā; samāgatā kṣatriya śūrasenā hatvā raṇe tān dhṛtarāṣṭra putrāṁl; loke yaśaḥ sphītam upākarotu 20 tato 'bhimanyuḥ pṛthivīṃ praśāstu; yāvad vrataṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ yudhiṣṭhiraḥ pārayate mahātmā; dyūte yathoktaṃ kurusattamena 21 asmat pramukhair vi śikhair jitāris; tato mahīṃ bhokṣyati dharmarājaḥ nir dhārtarāṣṭrāṃ hatasūtaputrām; etad dhi naḥ kṛtyatamaṃ yaśaśyam 22 [vāsu] asaṃśayaṃ mādhava satyam etad; gṛhṇīma te vākyam adīnasattva svābhyāṃ bhujābhyām ajitāṃ tu bhūmiṃ; necchet kurūṇām ṛṣabhaḥ kathaṃ cit 23 na hy eṣa kāmān na bhayān na lobhād; yudhiṣṭhiro jātu jahyāt svadharmam bhīmārjunau cāti rathau yamau vā; tathaiva kṛṣṇā drupadātma jeyam 24 ubhau hi yuddhe 'pratimau pṛthivyāṃ; vṛkodaraś caiva dhanaṃjayaś ca kasmān na kṛtsnāṃ pṛthivīṃ praśāsen; mādrī sutābhyāṃca puraskṛto 'yam 25 yadā tu pāñcāla patir mahātmā; sa kekayaś cedipatir vayaṃ ca yotsyāma vikramya parāṃs tadā vai; suyodhanas tyakṣyati jīvalokam 26 [y] naitac citraṃ mādhava yad bravīṣi; satyaṃ tu me rakṣya tamaṃ na rājyam kṛṣṇas tu māṃ veda yathā vad ekaḥ; kṛṣṇaṃ ca vedāham atho yathā vat 27 yadaiva kālaṃ puruṣapravīro; vetsyaty ayaṃ mādhava vikramasya tadā raṇe tvaṃ ca śinipravīra; suyodhanaṃ jeṣyasi keśavaś ca 28 pratiprayāntv adya daśārha vīrā; dṛḍho 'smi nāthair naralokanāthaiḥ dharme 'pramādaṃ kurutāprameyā; draṣṭāsmi bhūyaḥ sukhinaḥ sametān 29 te 'nyonyam āmantrya tathābhivādya; vṛddhān parisvajya śiśūṃś ca sarvān yadupravīrāḥ svagṛhāṇi jagmū; rājāpi tīrthāny anusaṃcacāra 30 visṛjya kṛṣṇaṃ tv atha dharmarājo; vidarbharājopa citāṃ sutīrthām sutena somena vimiśritodāṃ; tataḥ payoṣṇīṃ prati sa hy uvāsa |