Sacred Texts Hinduism Mahabharata Index Book 2 Index Previous Next
|
1
[द] दायं तु तस्मै विविधं शृणु मे गदतॊ ऽनघ यज्ञार्थं राजभिर दत्तं महान्तं धनसंचयम 2 मेरुमन्दरयॊर मध्ये शैलॊदाम अभितॊ नदीम ये ते कीचक वेणूनां छायां रम्याम उपासते 3 खशा एकाशनाज्यॊहाः परदरा दीर्घवेनवः पशुपाश च कुणिन्दाश च तङ्गणाः परतङ्गणाः 4 ते वै पिपीलिकं नाम वरदत्तं पिपीलिकैः जातरूपं दरॊण मेयम अहार्षुः पुञ्जशॊ नृपाः 5 कृष्णाँल ललामांश चमराञ शुक्लांश चान्याञ शशिप्रभान हिमवत्पुष्पजं चैव सवादु कषौद्रं तथा बहु 6 उत्तरेभ्यः कुरुभ्यश चाप्य अपॊढं माल्यम अम्बुभिः उत्तराद अपि कैलासाद ओषधीः सुमहाबलाः 7 पार्वतीया बलिं चान्यम आहृत्य परणताः सथिताः अजातशत्रॊर नृपतेर दवारि तिष्ठन्ति वारिताः 8 ये परार्धे हिमवतः सूर्यॊदयगिरौ नृपाः वारि षेण समुद्रान्ते लॊहित्यम अभितश च ये फलमूलाशना ये च किराताश चर्म वाससः 9 चन्दनागुरुकाष्ठानां भारान कालीयकस्य च चर्म रत्नसुवर्णानां गन्धानां चैव राशयः 10 कैरातिकानाम अयुतं दासीनां च विशां पते आहृत्य रमणीयार्थान दूरजान मृगपक्षिणः 11 निचितं पर्वतेभ्यश च हिरण्यं भूरि वर्चसम बलिं च कृत्स्नम आदाय दवारि तिष्ठन्ति वारिताः 12 कायव्या दरदा दार्वाः शूरा वैयमकास तथा औदुम्बरा दुर्विभागाः पारदा बाह्लिकैः सह 13 काश्मीराः कुन्दमानाश च पौरका हंसकायनाः शिबित्रिगर्तयौधेया राजन्या मद्रकेकयाः 14 अम्बष्ठाः कौकुरास तार्क्ष्या वस्त्रपाः पह्लवैः सह वसातयः समौलेयाः सह कषुद्रकमालवैः 15 शौण्डिकाः कुक्कुराश चैव शकाश चैव विशां पते अङ्गा वङ्गाश च पुण्ड्राश च शानवत्या गयास तथा 16 सुजातयः शरेणिमन्तः शरेयांसः शस्त्रपाणयः आहार्षुः कषत्रिया वित्तं शतशॊ ऽजातशत्रवे 17 वङ्गाः कलिङ्ग पतयस ताम्रलिप्ताः सपुण्ड्रकाः दुकूलं कौशिकं चैव पत्रॊर्णं परावरान अपि 18 तत्र सम दवारपालैस ते परॊच्यन्ते राजशासनात कृतकाराः सुबलयस ततॊ दवारम अवाप्स्यथ 19 ईषा दन्तान हेमकक्षान पद्मवर्णान कुथावृतान शैलाभान नित्यमत्तांश च अभितः काम्यकं सरः 20 दत्त्वैकैकॊ दशशतान कुञ्जरान कवचावृतान कषमावतः कुलीनांश च दवारेण पराविशंस ततः 21 एते चान्ये च बहवॊ गणा दिग्भ्यः समागताः अन्यैश चॊपाहृतान्य अत्र रत्नानीह महात्मभिः 22 राजा चित्ररथॊ नाम गन्धर्वॊ वासवानुगः शतानि चत्वार्य अददद धयानां वातरंहसाम 23 तुम्बुरुस तु परमुदितॊ गन्धर्वॊ वाजिनां शतम आम्रपत्र सवर्णानाम अददद धेममालिनाम 24 कृती तु राजा कौरव्य शूकराणां विशां पते अददद गजरत्नानां शतानि सुबहून्य अपि 25 विराटेन तु मत्स्येन बल्यर्थं हेममालिनाम कुञ्जराणां सहस्रे दवे मत्तानां समुपाहृते 26 पांशुराष्ट्राद वसु दानॊ राजा षड विंशतिं गजान अश्वानां च सहस्रे दवे राजन काञ्चनमालिनाम 27 जवसत्त्वॊपपन्नानां वयःस्थानां नराधिप बलिं च कृत्स्नम आदाय पाण्डवेभ्यॊ नयवेदयत 28 यज्ञसेनेन दासीनां सहस्राणि चतुर्दश दासानाम अयुतं चैव सदाराणां विशां पते 29 गजयुक्ता महाराज रथाः षड विंशतिस तथा राज्यं च कृत्स्नं पार्थेभ्यॊ यज्ञार्थं वै निवेदितम 30 समुद्रसारं वैडूर्यं मुक्ताः शङ्खांस तथैव च शतशश च कुथांस तत्र सिन्हलाः समुपाहरन 31 संवृता मणिचीरैस तु शयामास ताम्रान्त लॊचनाः तान गृहीत्वा नरास तत्र दवारि तिष्ठन्ति वारिताः 32 परीत्यर्थं बराह्मणैश चैव कषत्रियाश च विनिर्जिताः उपाजह्रुर विशश चैव शूद्राः शुश्रूषवॊ ऽपि च परीत्या च बहुमानाच च अभ्यगच्छन युधिष्ठिरम 33 सर्वे मलेच्छाः सर्ववर्णा आदिमध्यान्तजास तथा नानादेशसमुत्थैश च नाना जातिभिर आगतैः पर्यस्त इव लॊकॊ ऽयं युधिष्ठिर निवेशने 34 उच्चावचान उपग्राहान राजभिः परहितान बहून शत्रूणां पश्यतॊ दुःखान मुमूर्षा मे ऽदय जायते 35 भृत्यास तु ये पाण्डवानां तांस ते वक्ष्यामि भारत येषाम आमं च पक्वं च संविधत्ते युधिष्ठिरः 36 अयुतं तरीणि पद्मानि गजारॊहाः ससादिनः रथानाम अर्बुदं चापि पादाता बहवस तथा 37 परमीयमानम आरब्धं पच्यमानं तथैव च विसृज्यमानं चान्यत्र पुण्याहस्वन एव च 38 नाभुक्तवन्तं नाहृष्टं नासुभिक्षं कथं चन अपश्यं सर्ववर्णानां युधिष्ठिर निवेशने 39 अष्टाशीति सहस्राणि सनातका गृहमेधिनः तरिंशद दासीक एकैकॊ यान बिभर्ति युधिष्ठिरः सुप्रीताः परितुष्टाश च ते ऽपय आशंसन्त्य अरिक्षयम 40 दशान्यानि सहस्राणि यतीनाम ऊर्ध्वरेतसाम भुञ्जते रुक्मपात्रीषु युधिष्ठिर निवेशने 41 भुक्ताभुक्तं कृताकृतं सर्वम आ कुब्ज वामनम अभुञ्जाना याज्ञसेनी परत्यवैक्षद विशां पते 42 दवौ करं न परयच्छेतां कुन्तीपुत्राय भारत वैवाहिकेन पाञ्चालाः सख्येनान्धकवृष्णयः |
1
[d] dāyaṃ tu tasmai vividhaṃ śṛṇu me gadato 'nagha yajñārthaṃ rājabhir dattaṃ mahāntaṃ dhanasaṃcayam 2 merumandarayor madhye śailodām abhito nadīm ye te kīcaka veṇūnāṃ chāyāṃ ramyām upāsate 3 khaśā ekāśanājyohāḥ pradarā dīrghavenavaḥ paśupāś ca kuṇindāś ca taṅgaṇāḥ parataṅgaṇāḥ 4 te vai pipīlikaṃ nāma varadattaṃ pipīlikaiḥ jātarūpaṃ droṇa meyam ahārṣuḥ puñjaśo nṛpāḥ 5 kṛṣṇāṁl lalāmāṃś camarāñ śuklāṃś cānyāñ śaśiprabhān himavatpuṣpajaṃ caiva svādu kṣaudraṃ tathā bahu 6 uttarebhyaḥ kurubhyaś cāpy apoḍhaṃ mālyam ambubhiḥ uttarād api kailāsād oṣadhīḥ sumahābalāḥ 7 pārvatīyā baliṃ cānyam āhṛtya praṇatāḥ sthitāḥ ajātaśatror nṛpater dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ 8 ye parārdhe himavataḥ sūryodayagirau nṛpāḥ vāri ṣeṇa samudrānte lohityam abhitaś ca ye phalamūlāśanā ye ca kirātāś carma vāsasaḥ 9 candanāgurukāṣṭhānāṃ bhārān kālīyakasya ca carma ratnasuvarṇānāṃ gandhānāṃ caiva rāśayaḥ 10 kairātikānām ayutaṃ dāsīnāṃ ca viśāṃ pate āhṛtya ramaṇīyārthān dūrajān mṛgapakṣiṇaḥ 11 nicitaṃ parvatebhyaś ca hiraṇyaṃ bhūri varcasam baliṃ ca kṛtsnam ādāya dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ 12 kāyavyā daradā dārvāḥ śūrā vaiyamakās tathā audumbarā durvibhāgāḥ pāradā bāhlikaiḥ saha 13 kāśmīrāḥ kundamānāś ca paurakā haṃsakāyanāḥ śibitrigartayaudheyā rājanyā madrakekayāḥ 14 ambaṣṭhāḥ kaukurās tārkṣyā vastrapāḥ pahlavaiḥ saha vasātayaḥ samauleyāḥ saha kṣudrakamālavaiḥ 15 śauṇḍikāḥ kukkurāś caiva śakāś caiva viśāṃ pate aṅgā vaṅgāś ca puṇḍrāś ca śānavatyā gayās tathā 16 sujātayaḥ śreṇimantaḥ śreyāṃsaḥ śastrapāṇayaḥ āhārṣuḥ kṣatriyā vittaṃ śataśo 'jātaśatrave 17 vaṅgāḥ kaliṅga patayas tāmraliptāḥ sapuṇḍrakāḥ dukūlaṃ kauśikaṃ caiva patrorṇaṃ prāvarān api 18 tatra sma dvārapālais te procyante rājaśāsanāt kṛtakārāḥ subalayas tato dvāram avāpsyatha 19 īṣā dantān hemakakṣān padmavarṇān kuthāvṛtān śailābhān nityamattāṃś ca abhitaḥ kāmyakaṃ saraḥ 20 dattvaikaiko daśaśatān kuñjarān kavacāvṛtān kṣamāvataḥ kulīnāṃś ca dvāreṇa prāviśaṃs tataḥ 21 ete cānye ca bahavo gaṇā digbhyaḥ samāgatāḥ anyaiś copāhṛtāny atra ratnānīha mahātmabhiḥ 22 rājā citraratho nāma gandharvo vāsavānugaḥ śatāni catvāry adadad dhayānāṃ vātaraṃhasām 23 tumburus tu pramudito gandharvo vājināṃ śatam āmrapatra savarṇānām adadad dhemamālinām 24 kṛtī tu rājā kauravya śūkarāṇāṃ viśāṃ pate adadad gajaratnānāṃ śatāni subahūny api 25 virāṭena tu matsyena balyarthaṃ hemamālinām kuñjarāṇāṃ sahasre dve mattānāṃ samupāhṛte 26 pāṃśurāṣṭrād vasu dāno rājā ṣaḍ viṃśatiṃ gajān aśvānāṃ ca sahasre dve rājan kāñcanamālinām 27 javasattvopapannānāṃ vayaḥsthānāṃ narādhipa baliṃ ca kṛtsnam ādāya pāṇḍavebhyo nyavedayat 28 yajñasenena dāsīnāṃ sahasrāṇi caturdaśa dāsānām ayutaṃ caiva sadārāṇāṃ viśāṃ pate 29 gajayuktā mahārāja rathāḥ ṣaḍ viṃśatis tathā rājyaṃ ca kṛtsnaṃ pārthebhyo yajñārthaṃ vai niveditam 30 samudrasāraṃ vaiḍūryaṃ muktāḥ śaṅkhāṃs tathaiva ca śataśaś ca kuthāṃs tatra sinhalāḥ samupāharan 31 saṃvṛtā maṇicīrais tu śyāmās tāmrānta locanāḥ tān gṛhītvā narās tatra dvāri tiṣṭhanti vāritāḥ 32 prītyarthaṃ brāhmaṇaiś caiva kṣatriyāś ca vinirjitāḥ upājahrur viśaś caiva śūdrāḥ śuśrūṣavo 'pi ca prītyā ca bahumānāc ca abhyagacchan yudhiṣṭhiram 33 sarve mlecchāḥ sarvavarṇā ādimadhyāntajās tathā nānādeśasamutthaiś ca nānā jātibhir āgataiḥ paryasta iva loko 'yaṃ yudhiṣṭhira niveśane 34 uccāvacān upagrāhān rājabhiḥ prahitān bahūn śatrūṇāṃ paśyato duḥkhān mumūrṣā me 'dya jāyate 35 bhṛtyās tu ye pāṇḍavānāṃ tāṃs te vakṣyāmi bhārata yeṣām āmaṃ ca pakvaṃ ca saṃvidhatte yudhiṣṭhiraḥ 36 ayutaṃ trīṇi padmāni gajārohāḥ sasādinaḥ rathānām arbudaṃ cāpi pādātā bahavas tathā 37 pramīyamānam ārabdhaṃ pacyamānaṃ tathaiva ca visṛjyamānaṃ cānyatra puṇyāhasvana eva ca 38 nābhuktavantaṃ nāhṛṣṭaṃ nāsubhikṣaṃ kathaṃ cana apaśyaṃ sarvavarṇānāṃ yudhiṣṭhira niveśane 39 aṣṭāśīti sahasrāṇi snātakā gṛhamedhinaḥ triṃśad dāsīka ekaiko yān bibharti yudhiṣṭhiraḥ suprītāḥ parituṣṭāś ca te 'py āśaṃsanty arikṣayam 40 daśānyāni sahasrāṇi yatīnām ūrdhvaretasām bhuñjate rukmapātrīṣu yudhiṣṭhira niveśane 41 bhuktābhuktaṃ kṛtākṛtaṃ sarvam ā kubja vāmanam abhuñjānā yājñasenī pratyavaikṣad viśāṃ pate 42 dvau karaṃ na prayacchetāṃ kuntīputrāya bhārata vaivāhikena pāñcālāḥ sakhyenāndhakavṛṣṇayaḥ |