Dream of the Rood

Verse Indeterminate Saxon

Hwæt! Ic swefna cyst      secgan wylle,
hwæt me gemætte      to midre nihte,
syðþan reordberend      reste wunedon!
þuhte me þæt ic gesawe      syllicre treow

5

on lyft lædan,      leohte bewunden,
beama beorhtost.      Eall þæt beacen wæs
begoten mid golde.      Gimmas stodon
fægere æt foldan sceatum,      swylce þær fife wæron
uppe on þam eaxlegespanne.      Beheoldon þær engel dryhtnes ealle,

10

fægere þurh forðgesceaft.      Ne wæs ðær huru fracodes gealga,
ac hine þær beheoldon      halige gastas,
men ofer moldan,      ond eall þeos mære gesceaft.
Syllic wæs se sigebeam,      ond ic synnum fah,
forwunded mid wommum.      Geseah ic wuldres treow,

15

wædum geweorðode,      wynnum scinan,
gegyred mid golde;      gimmas hæfdon
bewrigene weorðlice      wealdendes treow.
Hwæðre ic þurh þæt gold      ongytan meahte
earmra ærgewin,      þæt hit ærest ongan

20

swætan on þa swiðran healfe.      Eall ic wæs mid sorgum gedrefed,
forht ic wæs for þære fægran gesyhðe.      Geseah ic þæt fuse beacen
wendan wædum ond bleom;      hwilum hit wæs mid wætan bestemed,
beswyled mid swates gange,      hwilum mid since gegyrwed.
Hwæðre ic þær licgende      lange hwile

25

beheold hreowcearig      hælendes treow,
oððæt ic gehyrde      þæt hit hleoðrode.
Ongan þa word sprecan      wudu selesta:
"þæt wæs geara iu,      (ic þæt gyta geman),
þæt ic wæs aheawen      holtes on ende,

30

astyred of stefne minum.      Genaman me ðær strange feondas,
geworhton him þær to wæfersyne,      heton me heora wergas hebban.
Bæron me ðær beornas on eaxlum,      oððæt hie me on beorg asetton,
gefæstnodon me þær feondas genoge.      Geseah ic þa frean mancynnes
efstan elne mycle      þæt he me wolde on gestigan.

35

þær ic þa ne dorste      ofer dryhtnes word
bugan oððe berstan,      þa ic bifian geseah
eorðan sceatas.      Ealle ic mihte
feondas gefyllan,      hwæðre ic fæste stod.
Ongyrede hine þa geong hæleð,      (þæt wæs god ælmihtig),

40

strang ond stiðmod.      Gestah he on gealgan heanne,
modig on manigra gesyhðe,      þa he wolde mancyn lysan.
Bifode ic þa me se beorn ymbclypte.      Ne dorste ic hwæðre bugan to eorðan,
feallan to foldan sceatum,      ac ic sceolde fæste standan.
Rod wæs ic aræred.      Ahof ic ricne cyning,

45

heofona hlaford,      hyldan me ne dorste.
þurhdrifan hi me mid deorcan næglum.      On me syndon þa dolg gesiene,
opene inwidhlemmas.      Ne dorste ic hira nænigum sceððan.
Bysmeredon hie unc butu ætgædere.      Eall ic wæs mid blode bestemed,
begoten of þæs guman sidan,      siððan he hæfde his gast onsended.

50

Feala ic on þam beorge      gebiden hæbbe
wraðra wyrda.      Geseah ic weruda god
þearle þenian.      þystro hæfdon
bewrigen mid wolcnum      wealdendes hræw,
scirne sciman,      sceadu forðeode,

55

wann under wolcnum.      Weop eal gesceaft,
cwiðdon cyninges fyll.      Crist wæs on rode.
Hwæðere þær fuse      feorran cwoman
to þam æðelinge.      Ic þæt eall beheold.
Sare ic wæs mid sorgum gedrefed,      hnag ic hwæðre þam secgum to handa,

60

eaðmod elne mycle.      Genamon hie þær ælmihtigne god,
ahofon hine of ðam hefian wite.      Forleton me þa hilderincas
standan steame bedrifenne;      eall ic wæs mid strælum forwundod.
Aledon hie ðær limwerigne,      gestodon him æt his lices heafdum,
beheoldon hie ðær heofenes dryhten,      ond he hine ðær hwile reste,

65

meðe æfter ðam miclan gewinne.      Ongunnon him þa moldern wyrcan
beornas on banan gesyhðe;      curfon hie ðæt of beorhtan stane,
gesetton hie ðæron sigora wealdend.      Ongunnon him þa sorhleoð galan
earme on þa æfentide,      þa hie woldon eft siðian,
meðe fram þam mæran þeodne.      Reste he ðær mæte weorode.

70

Hwæðere we ðær greotende      gode hwile
stodon on staðole,      syððan stefn up gewat
hilderinca.      Hræw colode,
fæger feorgbold.      þa us man fyllan ongan
ealle to eorðan.      þæt wæs egeslic wyrd!

75

Bedealf us man on deopan seaþe.      Hwæðre me þær dryhtnes þegnas,
freondas gefrunon,     
ond gyredon me      golde ond seolfre.
Nu ðu miht gehyran,      hæleð min se leofa,
þæt ic bealuwara weorc      gebiden hæbbe,

80

sarra sorga.      Is nu sæl cumen
þæt me weorðiað      wide ond side
menn ofer moldan,      ond eall þeos mære gesceaft,
gebiddaþ him to þyssum beacne.      On me bearn godes
þrowode hwile.      Forþan ic þrymfæst nu

85

hlifige under heofenum,      ond ic hælan mæg
æghwylcne anra,      þara þe him bið egesa to me.
Iu ic wæs geworden      wita heardost,
leodum laðost,      ærþan ic him lifes weg
rihtne gerymde,      reordberendum.

90

Hwæt, me þa geweorðode      wuldres ealdor
ofer holmwudu,      heofonrices weard!
Swylce swa he his modor eac,      Marian sylfe,
ælmihtig god      for ealle menn
geweorðode      ofer eall wifa cynn.

95

Nu ic þe hate,      hæleð min se leofa,
þæt ðu þas gesyhðe      secge mannum,
onwreoh wordum      þæt hit is wuldres beam,
se ðe ælmihtig god      on þrowode
for mancynnes      manegum synnum

100

ond Adomes      ealdgewyrhtum.
Deað he þær byrigde,      hwæðere eft dryhten aras
mid his miclan mihte      mannum to helpe.
He ða on heofenas astag.      Hider eft fundaþ
on þysne middangeard      mancynn secan

105

on domdæge      dryhten sylfa,
ælmihtig god,      ond his englas mid,
þæt he þonne wile deman,      se ah domes geweald,
anra gehwylcum      swa he him ærur her
on þyssum lænum      life geearnaþ.

110

Ne mæg þær ænig      unforht wesan
for þam worde      þe se wealdend cwyð.
Frineð he for þære mænige      hwær se man sie,
se ðe for dryhtnes naman      deaðes wolde
biteres onbyrigan,      swa he ær on ðam beame dyde.

115

Ac hie þonne forhtiað,      ond fea þencaþ
hwæt hie to Criste      cweðan onginnen.
Ne þearf ðær þonne ænig      anforht wesan
þe him ær in breostum bereð      beacna selest,
ac ðurh ða rode sceal      rice gesecan

120

of eorðwege      æghwylc sawl,
seo þe mid wealdende      wunian þenceð."
Gebæd ic me þa to þan beame      bliðe mode,
elne mycle,      þær ic ana wæs
mæte werede.      Wæs modsefa

125

afysed on forðwege,      feala ealra gebad
langunghwila.      Is me nu lifes hyht
þæt ic þone sigebeam      secan mote
ana oftor      þonne ealle men,
well weorþian.      Me is willa to ðam

130

mycel on mode,      ond min mundbyrd is
geriht to þære rode.      Nah ic ricra feala
freonda on foldan,      ac hie forð heonon
gewiton of worulde dreamum,      sohton him wuldres cyning,
lifiaþ nu on heofenum      mid heahfædere,

135

wuniaþ on wuldre,      ond ic wene me
daga gehwylce      hwænne me dryhtnes rod,
þe ic her on eorðan      ær sceawode,
on þysson lænan      life gefetige
ond me þonne gebringe      þær is blis mycel,

140

dream on heofonum,      þær is dryhtnes folc
geseted to symle,      þær is singal blis,
ond me þonne asette      þær ic syþþan mot
wunian on wuldre,      well mid þam halgum
dreames brucan.      Si me dryhten freond,

145

se ðe her on eorþan      ær þrowode
on þam gealgtreowe      for guman synnum.
He us onlysde      ond us lif forgeaf,
heofonlicne ham.      Hiht wæs geniwad
mid bledum ond mid blisse      þam þe þær bryne þolodan.

150

Se sunu wæs sigorfæst      on þam siðfate,
mihtig ond spedig,      þa he mid manigeo com,
gasta weorode,      on godes rice,
anwealda ælmihtig,      englum to blisse
ond eallum ðam halgum      þam þe on heofonum ær

155

wunedon on wuldre,      þa heora wealdend cwom,
ælmihtig god,      þær his eðel wæs.