Soul and Body I

Verse Indeterminate Saxon

Huru, ðæs behofað      hæleða æghwylc
þæt he his sawle sið      sylfa geþence,
hu þæt bið deoplic      þonne se deað cymeð,
asyndreð þa sybbe      þe ær samod wæron,

5

lic ond sawle!      Lang bið syððan
þæt se gast nimeð      æt gode sylfum
swa wite swa wuldor,      swa him on worulde ær
efne þæt eorðfæt      ær geworhte.
Sceal se gast cuman      geohðum hremig,

10

symble ymbe seofon niht      sawle findan
þone lichoman      þe hie ær lange wæg,
þreo hund wintra,      butan ær þeodcyning,
ælmihtig god,      ende worulde
wyrcan wille,      weoruda dryhten.

15

Cleopað þonne swa cearful      cealdan reorde,
spreceð grimlice      se gast to þam duste:
"Hwæt, druh ðu dreorega,      to hwan drehtest ðu me,
eorðan fulnes      eal forwisnad,
lames gelicnes!      Lyt ðu gemundest

20

to hwan þinre sawle þing      siðþan wurde,
syððan of lichoman      læded wære!
Hwæt, wite ðu me, weriga!      Hwæt, ðu huru wyrma gyfl
lyt geþohtest,      þa ðu lustgryrum eallum
ful geeodest,      hu ðu on eorðan scealt

25

wyrmum to wiste!      Hwæt, ðu on worulde ær
lyt geþohtest      hu þis is þus lang hider!
Hwæt, þe la engel      ufan of roderum
sawle onsende      þurh his sylfes hand,
meotod ælmihtig,      of his mægenþrymme,

30

ond þe gebohte      blode þy halgan,
ond þu me mid þy heardan      hungre gebunde
ond gehæftnedest      helle witum!
Eardode ic þe on innan.      Ne meahte ic ðe of cuman,
flæsce befangen,      ond me fyrenlustas

35

þine geþrungon.      þæt me þuhte ful oft
þæt hit wære XXX      þusend wintra
to þinum deaðdæge.      A ic uncres gedales onbad
earfoðlice.      Nis nu huru se ende to god!
Wære þu þe wiste wlanc      ond wines sæd,

40

þrymful þunedest,      ond ic ofþyrsted wæs
godes lichoman,      gastes drynces.
Forðan þu ne hogodest      her on life,
syððan ic ðe on worulde      wunian sceolde,
þæt ðu wære þurh flæsc      ond þurh fyrenlustas

45

strange gestryned      ond gestaðolod þurh me,
ond ic wæs gast on ðe      fram gode sended.
Næfre ðu me wið swa heardum      helle witum
ne generedest      þurh þinra nieda lust.
Scealt ðu minra gesynta      sceame þrowian

50

on ðam myclan dæge      þonne eall manna cynn
se ancenneda      ealle gesamnað.
Ne eart ðu þon leofra      nænigum lifigendra
men to gemæccan,      ne meder ne fæder
ne nænigum gesybban,      þonne se swearta hrefen,

55

syððan ic ana of ðe      ut siðode
þurh þæs sylfes hand      þe ic ær onsended wæs.
Ne magon þe nu heonon adon      hyrsta þa readan
ne gold ne seolfor      ne þinra goda nan,
ne þinre bryde beag      ne þin boldwela,

60

ne nan þara goda      þe ðu iu ahtest,
ac her sceolon onbidan      ban bereafod,
besliten synum,      ond þe þin sawl sceal
minum unwillum      oft gesecan,
wemman þe mid wordum,      swa ðu worhtest to me.

65

Eart ðu nu dumb ond deaf,      ne synt þine dreamas awiht.
Sceal ic ðe nihtes swa þeah      nede gesecan,
synnum gesargod,      ond eft sona fram þe
hweorfan on hancred,      þonne halige men
lifiendum gode      lofsang doð,

70

secan þa hamas      þe ðu me her scrife,
ond þa arleasan      eardungstowe,
ond þe sculon her moldwyrmas      manige ceowan,
slitan sarlice      swearte wihta,
gifre ond grædige.      Ne synt þine æhta awihte

75

þe ðu her on moldan      mannum eowdest.
Forðan þe wære selre      swiðe mycle
þonne þe wæron ealle      eorðan speda,
(butan þu hie gedælde      dryhtne sylfum),
þær ðu wurde æt frymðe fugel      oððe fisc on sæ,

80

oððe on eorðan neat      ætes tilode,
feldgangende      feoh butan snyttro,
oððe on westenne      wildra deora
þæt wyrreste,      þær swa god wolde,
ge þeah ðu wære      wyrma cynna

85

þæt grimmeste,      þær swa god wolde,
þonne ðu æfre on moldan      man gewurde
oððe æfre fulwihte      onfon sceolde.
þonne ðu for unc bæm      andwyrdan scealt
on ðam miclan dæge,      þonne mannum beoð

90

wunda onwrigene,      þa ðe on worulde ær
fyrenfulle men      fyrn geworhton,
ðonne wyle dryhten sylf      dæda gehyran
hæleða gehwylces,      heofena scippend,
æt ealra manna gehwæs      muðes reorde

95

wunde wiðerlean.      Ac hwæt wylt ðu þær
on þam domdæge      dryhtne secgan?
þonne ne bið nan na to þæs lytel lið      on lime aweaxen,
þæt ðu ne scyle for anra      gehwylcum onsundrum
riht agildan,      þonne reðe bið

100

dryhten æt þam dome.      Ac hwæt do wyt unc?
Sculon wit þonne eft ætsomne      siððan brucan
swylcra yrmða,      swa ðu unc her ær scrife!"
Fyrnað þus þæt flæschord,      sceall þonne feran onweg,
secan hellegrund,      nallæs heofondreamas,

105

dædum gedrefed.      Ligeð dust þær hit wæs,
ne mæg him ondsware      ænige gehatan,
geomrum gaste,      geoce oððe frofre.
Bið þæt heafod tohliden,      handa toliðode,
geaglas toginene,      goman toslitene,

110

sina beoð asocene,      swyra becowen,
fingras tohrorene.     
Rib reafiað      reðe wyrmas,
beoð hira tungan totogenne      on tyn healfa
hungregum to frofre;      forþan hie ne magon huxlicum

115

wordum wrixlian      wið þone werian gast.
Gifer hatte se wyrm,      þe þa eaglas beoð
nædle scearpran.      Se genydde to
ærest eallra      on þam eorðscræfe,
þæt he þa tungan totyhð      ond þa teð þurhsmyhð

120

ond þa eagan þurheteð      ufan on þæt heafod
ond to ætwelan      oðrum gerymeð,
wyrmum to wiste,      þonne þæt werie
lic acolod bið      þæt he lange ær
werede mid wædum.      Bið þonne wyrma gifel,

125

æt on eorþan.      þæt mæg æghwylcum
men to gemynde,      modsnotra gehwam!
ðonne bið hyhtlicre      þæt sio halige sawl
færeð to ðam flæsce,      frofre bewunden.
Bið þæt ærende      eadiglicre

130

funden on ferhðe.      Mid gefean seceð
lustum þæt lamfæt      þæt hie ær lange wæg.
þonne þa gastas      gode word sprecað,
snottre, sigefæste,      ond þus soðlice
þone lichoman      lustum gretaþ:

135

"Wine leofesta,      þeah ðe wyrmas gyt
gifre gretaþ,      nu is þin gast cumen,
fægere gefrætewod,      of mines fæder rice,
arum bewunden.      Eala, min dryhten,
þær ic þe moste      mid me lædan,

140

þæt wyt englas      ealle gesawon,
heofona wuldor,      swylc swa ðu me ær her scrife!
Fæstest ðu on foldan      ond gefyldest me
godes lichoman,      gastes drynces.
Wære ðu on wædle,      sealdest me wilna geniht.

145

Forðan ðu ne þearft sceamian,      þonne sceadene beoþ
þa synfullan      ond þa soðfæstan
on þam mæran dæge,      þæs ðu me geafe,
ne ðe hreowan þearf      her on life
ealles swa mycles      swa ðu me sealdest

150

on gemotstede      manna ond engla.
Bygdest ðu þe for hæleðum      ond ahofe me on ecne dream.
Forþan me a langaþ,      leofost manna,
on minum hige hearde,      þæs þe ic þe on þyssum hynðum wat
wyrmum to wiste,      ac þæt wolde god,

155

þæt þu æfre þus laðlic      legerbed cure.
Wolde ic þe ðonne secgan      þæt ðu ne sorgode,
forðan wyt bioð gegæderode      æt godes dome.
Moton wyt þonne ætsomne      syþan brucan
ond unc on heofonum      heahþungene beon.

160

Ne þurfon wyt beon cearie      æt cyme dryhtnes,
ne þære andsware      yfele habban
sorge in hreðre,      ac wyt sylfe magon
æt ðam dome þær      dædum agilpan,
hwylce earnunga      uncre wæron.

165

Wat ic þæt þu wære      on woruldrice
geþungen þrymlice      þysses"