Book 7
Chapter 90
|
1
kasya cit tv atha kālasya yudhājit kekayo nṛpaḥ svaguruṃ preṣayām āsa rāghavāya mahātmane 2 gārgyam aṅgirasaḥ putraṃ brahmarṣim amitaprabham daśa cāśvasahasrāṇi prītidānam anuttamam 3 kambalāni ca ratnāni citravastram athottamam rāmāya pradadau rājā bahūny ābharaṇāni ca 4 śrutvā tu rāghavo gārgyaṃ maharṣiṃ samupāgatam mātulasyāśvapatinaḥ priyaṃ dūtam upāgatam 5 pratyudgamya ca kākutsthaḥ krośamātraṃ sahānugaḥ gārgyaṃ saṃpūjayām āsa dhanaṃ tat pratigṛhya ca 6 pṛṣṭvā ca prītidaṃ sarvaṃ kuśalaṃ mātulasya ca upaviṣṭaṃ mahābhāgaṃ rāmaḥ praṣṭuṃ pracakrame 7 kim āha matulo vākyaṃ yadarthaṃ bhagavān iha prāpto vākyavidāṃ śreṣṭha sākṣād iva bṛhaspatiḥ 8 rāmasya bhāṣitaṃ śrutvā brahmarṣiḥ kāryavistaram vaktum adbhutasaṃkāśaṃ rāghavāyopacakrame 9 mātulas te mahābāho vākyam āha nararṣabha yudhājit prītisaṃyuktaṃ śrūyatāṃ yadi rocate 10 ayaṃ gandharvaviṣayaḥ phalamūlopaśobhitaḥ sindhor ubhayataḥ pārśve deśaḥ paramaśobhanaḥ 11 taṃ ca rakṣanti gandharvāḥ sāyudhā yuddhakovidāḥ śailūṣasya sutā vīrās tisraḥ koṭyo mahābalāḥ 12 tān vinirjitya kākutstha gandharvaviṣayaṃ śubham niveśaya mahābāho dve pure susamāhitaḥ 13 anyasya na gatis tatra deśaś cāyaṃ suśobhanaḥ rocatāṃ te mahābāho nāhaṃ tvām anṛtaṃ vade 14 tac chrutvā rāghavaḥ prīto mararṣir mātulasya ca uvāca bāḍham ity evaṃ bharataṃ cānvavaikṣata 15 so 'bravīd rāghavaḥ prītaḥ prāñjalipragraho dvijam imau kumārau taṃ deśaṃ brahmarṣe vijayiṣyataḥ 16 bharatasyātmajau vīrau takṣaḥ puṣkala eva ca mātulena suguptau tau dharmeṇa ca samāhitau 17 bharataṃ cāgrataḥ kṛtvā kumārau sabalānugau nihatya gandharvasutān dve pure vibhajiṣyataḥ 18 niveśya te puravare ātmājau saṃniveśya ca āgamiṣyati me bhūyaḥ sakāśam atidhārmikaḥ 19 brahmarṣim evam uktvā tu bharataṃ sabalānugam ājñāpayām āsa tadā kumārau cābhyaṣecayat 20 nakṣatreṇa ca saumyena puraskṛtyāṅgiraḥ sutam bharataḥ saha sainyena kumārābhyāṃ ca niryayau 21 sā senā śakrayukteva naragān niryayāv atha rāghavānugatā dūraṃ durādharṣā surāsuraiḥ 22 māṃsāśīni ca sattvāni rakṣāṃsi sumahānti ca anujagmuś ca bharataṃ rudhirasya pipāsayā 23 bhūtagrāmāś ca bahavo māṃsabhakṣāḥ sudāruṇāḥ gandharvaputramāṃsāni bhoktukāmāḥ sahasraśaḥ 24 siṃhavyāghrasṛgālānāṃ khecarāṇāṃ ca pakṣiṇām bahūni vai sahasrāṇi senāyā yayur agrataḥ 25 adhyardhamāsam uṣitā pathi senā nirāmayā hṛṣṭapuṣṭajanākīrṇā kekayaṃ samupāgamat |
1
कस्य चित तव अथ कालस्य युधाजित केकयॊ नृपः सवगुरुं परेषयाम आस राघवाय महात्मने 2 गार्ग्यम अङ्गिरसः पुत्रं बरह्मर्षिम अमितप्रभम दश चाश्वसहस्राणि परीतिदानम अनुत्तमम 3 कम्बलानि च रत्नानि चित्रवस्त्रम अथॊत्तमम रामाय परददौ राजा बहून्य आभरणानि च 4 शरुत्वा तु राघवॊ गार्ग्यं महर्षिं समुपागतम मातुलस्याश्वपतिनः परियं दूतम उपागतम 5 परत्युद्गम्य च काकुत्स्थः करॊशमात्रं सहानुगः गार्ग्यं संपूजयाम आस धनं तत परतिगृह्य च 6 पृष्ट्वा च परीतिदं सर्वं कुशलं मातुलस्य च उपविष्टं महाभागं रामः परष्टुं परचक्रमे 7 किम आह मतुलॊ वाक्यं यदर्थं भगवान इह पराप्तॊ वाक्यविदां शरेष्ठ साक्षाद इव बृहस्पतिः 8 रामस्य भाषितं शरुत्वा बरह्मर्षिः कार्यविस्तरम वक्तुम अद्भुतसंकाशं राघवायॊपचक्रमे 9 मातुलस ते महाबाहॊ वाक्यम आह नरर्षभ युधाजित परीतिसंयुक्तं शरूयतां यदि रॊचते 10 अयं गन्धर्वविषयः फलमूलॊपशॊभितः सिन्धॊर उभयतः पार्श्वे देशः परमशॊभनः 11 तं च रक्षन्ति गन्धर्वाः सायुधा युद्धकॊविदाः शैलूषस्य सुता वीरास तिस्रः कॊट्यॊ महाबलाः 12 तान विनिर्जित्य काकुत्स्थ गन्धर्वविषयं शुभम निवेशय महाबाहॊ दवे पुरे सुसमाहितः 13 अन्यस्य न गतिस तत्र देशश चायं सुशॊभनः रॊचतां ते महाबाहॊ नाहं तवाम अनृतं वदे 14 तच छरुत्वा राघवः परीतॊ मरर्षिर मातुलस्य च उवाच बाढम इत्य एवं भरतं चान्ववैक्षत 15 सॊ ऽबरवीद राघवः परीतः पराञ्जलिप्रग्रहॊ दविजम इमौ कुमारौ तं देशं बरह्मर्षे विजयिष्यतः 16 भरतस्यात्मजौ वीरौ तक्षः पुष्कल एव च मातुलेन सुगुप्तौ तौ धर्मेण च समाहितौ 17 भरतं चाग्रतः कृत्वा कुमारौ सबलानुगौ निहत्य गन्धर्वसुतान दवे पुरे विभजिष्यतः 18 निवेश्य ते पुरवरे आत्माजौ संनिवेश्य च आगमिष्यति मे भूयः सकाशम अतिधार्मिकः 19 बरह्मर्षिम एवम उक्त्वा तु भरतं सबलानुगम आज्ञापयाम आस तदा कुमारौ चाभ्यषेचयत 20 नक्षत्रेण च सौम्येन पुरस्कृत्याङ्गिरः सुतम भरतः सह सैन्येन कुमाराभ्यां च निर्ययौ 21 सा सेना शक्रयुक्तेव नरगान निर्ययाव अथ राघवानुगता दूरं दुराधर्षा सुरासुरैः 22 मांसाशीनि च सत्त्वानि रक्षांसि सुमहान्ति च अनुजग्मुश च भरतं रुधिरस्य पिपासया 23 भूतग्रामाश च बहवॊ मांसभक्षाः सुदारुणाः गन्धर्वपुत्रमांसानि भॊक्तुकामाः सहस्रशः 24 सिंहव्याघ्रसृगालानां खेचराणां च पक्षिणाम बहूनि वै सहस्राणि सेनाया ययुर अग्रतः 25 अध्यर्धमासम उषिता पथि सेना निरामया हृष्टपुष्टजनाकीर्णा केकयं समुपागमत |