Book 4
Chapter 33
|
1
tam apratihataṃ kruddhaṃ praviṣṭaṃ puruṣarṣabham sugrīvo lakṣmaṇaṃ dṛṣṭvā babhūva vyathitendriyaḥ 2 kruddhaṃ niḥśvasamānaṃ taṃ pradīptam iva tejasā bhrātur vyasanasaṃtaptaṃ dṛṣṭvā daśarathātmajam 3 utpapāta hariśreṣṭho hitvā sauvarṇam āsanam mahān mahendrasya yathā svalaṃkṛta iva dhvajaḥ 4 utpatantam anūtpetū rumāprabhṛtayaḥ striyaḥ sugrīvaṃ gagane pūrṇaṃ candraṃ tārāgaṇā iva 5 saṃraktanayanaḥ śrīmān vicacāla kṛtāñjaliḥ babhūvāvasthitas tatra kalpavṛkṣo mahān iva 6 rumā dvitīyaṃ sugrīvaṃ nārīmadhyagataṃ sthitam abravīl lakṣmaṇaḥ kruddhaḥ satāraṃ śaśinaṃ yathā 7 sattvābhijanasaṃpannaḥ sānukrośo jitendriyaḥ kṛtajñaḥ satyavādī ca rājā loke mahīyate 8 yas tu rājā sthito 'dharme mitrāṇām upakāriṇām mithyāpratijñāṃ kurute ko nṛśaṃsataras tataḥ 9 śatam aśvānṛte hanti sahasraṃ tu gavānṛte ātmānaṃ svajanaṃ hanti puruṣaḥ puruṣānṛte 10 pūrvaṃ kṛtārtho mitrāṇāṃ na tat pratikaroti yaḥ kṛtaghnaḥ sarvabhūtānāṃ sa vadhyaḥ plavageśvara 11 gīto 'yaṃ brahmaṇā ślokaḥ sarvalokanamaskṛtaḥ dṛṣṭvā kṛtaghnaṃ kruddhena taṃ nibodha plavaṃgama 12 brahmaghne ca surāpe ca core bhagnavrate tathā niṣkṛtir vihitā sadbhiḥ kṛtaghne nāsti niṣkṛtiḥ 13 anāryas tvaṃ kṛtaghnaś ca mithyāvādī ca vānara pūrvaṃ kṛtārtho rāmasya na tat pratikaroṣi yat 14 nanu nāma kṛtārthena tvayā rāmasya vānara sītāyā mārgaṇe yatnaḥ kartavyaḥ kṛtam icchatā 15 sa tvaṃ grāmyeṣu bhogeṣu sakto mithyā pratiśravaḥ na tvāṃ rāmo vijānīte sarpaṃ maṇḍūkarāviṇam 16 mahābhāgena rāmeṇa pāpaḥ karuṇavedinā harīṇāṃ prāpito rājyaṃ tvaṃ durātmā mahātmanā 17 kṛtaṃ cen nābhijānīṣe rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ sadyas tvaṃ niśitair bāṇair hato drakṣyasi vālinam 18 na ca saṃkucitaḥ panthā yena vālī hato gataḥ samaye tiṣṭha sugrīva mā vālipatham anvagāḥ 19 na nūnam ikṣvākuvarasya kārmukāc; cyutāñ śarān paśyasi vajrasaṃnibhān tataḥ sukhaṃ nāma niṣevase sukhī; na rāmakāryaṃ manasāpy avekṣase |
1
तम अप्रतिहतं करुद्धं परविष्टं पुरुषर्षभम सुग्रीवॊ लक्ष्मणं दृष्ट्वा बभूव वयथितेन्द्रियः 2 करुद्धं निःश्वसमानं तं परदीप्तम इव तेजसा भरातुर वयसनसंतप्तं दृष्ट्वा दशरथात्मजम 3 उत्पपात हरिश्रेष्ठॊ हित्वा सौवर्णम आसनम महान महेन्द्रस्य यथा सवलंकृत इव धवजः 4 उत्पतन्तम अनूत्पेतू रुमाप्रभृतयः सत्रियः सुग्रीवं गगने पूर्णं चन्द्रं तारागणा इव 5 संरक्तनयनः शरीमान विचचाल कृताञ्जलिः बभूवावस्थितस तत्र कल्पवृक्षॊ महान इव 6 रुमा दवितीयं सुग्रीवं नारीमध्यगतं सथितम अब्रवील लक्ष्मणः करुद्धः सतारं शशिनं यथा 7 सत्त्वाभिजनसंपन्नः सानुक्रॊशॊ जितेन्द्रियः कृतज्ञः सत्यवादी च राजा लॊके महीयते 8 यस तु राजा सथितॊ ऽधर्मे मित्राणाम उपकारिणाम मिथ्याप्रतिज्ञां कुरुते कॊ नृशंसतरस ततः 9 शतम अश्वानृते हन्ति सहस्रं तु गवानृते आत्मानं सवजनं हन्ति पुरुषः पुरुषानृते 10 पूर्वं कृतार्थॊ मित्राणां न तत परतिकरॊति यः कृतघ्नः सर्वभूतानां स वध्यः पलवगेश्वर 11 गीतॊ ऽयं बरह्मणा शलॊकः सर्वलॊकनमस्कृतः दृष्ट्वा कृतघ्नं करुद्धेन तं निबॊध पलवंगम 12 बरह्मघ्ने च सुरापे च चॊरे भग्नव्रते तथा निष्कृतिर विहिता सद्भिः कृतघ्ने नास्ति निष्कृतिः 13 अनार्यस तवं कृतघ्नश च मिथ्यावादी च वानर पूर्वं कृतार्थॊ रामस्य न तत परतिकरॊषि यत 14 ननु नाम कृतार्थेन तवया रामस्य वानर सीताया मार्गणे यत्नः कर्तव्यः कृतम इच्छता 15 स तवं गराम्येषु भॊगेषु सक्तॊ मिथ्या परतिश्रवः न तवां रामॊ विजानीते सर्पं मण्डूकराविणम 16 महाभागेन रामेण पापः करुणवेदिना हरीणां परापितॊ राज्यं तवं दुरात्मा महात्मना 17 कृतं चेन नाभिजानीषे रामस्याक्लिष्टकर्मणः सद्यस तवं निशितैर बाणैर हतॊ दरक्ष्यसि वालिनम 18 न च संकुचितः पन्था येन वाली हतॊ गतः समये तिष्ठ सुग्रीव मा वालिपथम अन्वगाः 19 न नूनम इक्ष्वाकुवरस्य कार्मुकाच; चयुताञ शरान पश्यसि वज्रसंनिभान ततः सुखं नाम निषेवसे सुखी; न रामकार्यं मनसाप्य अवेक्षसे |