Book 4
Chapter 4
|
1
tataḥ prahṛṣṭo hanumān kṛtyavān iti tad vacaḥ śrutvā madhurasaṃbhāṣaṃ sugrīvaṃ manasā gataḥ 2 bhavyo rājyāgamas tasya sugrīvasya mahātmanaḥ yad ayaṃ kṛtyavān prāptaḥ kṛtyaṃ caitad upāgatam 3 tataḥ paramasaṃhṛṣṭo hanūmān plavagarṣabhaḥ pratyuvāca tato vākyaṃ rāmaṃ vākyaviśāradaḥ 4 kimarthaṃ tvaṃ vanaṃ ghoraṃ pampākānanamaṇḍitam āgataḥ sānujo durgaṃ nānāvyālamṛgāyutam 5 tasya tadvacanaṃ śrutvā lakṣmaṇo rāmacoditaḥ ācacakṣe mahātmānaṃ rāmaṃ daśarathātmajam 6 rājā daśaratho nāma dyutimān dharmavatsalaḥ tasyāyaṃ pūrvajaḥ putro rāmo nāma janaiḥ śrutaḥ 7 śaraṇyaḥ sarvabhūtānāṃ pitur nirdeśapāragaḥ vīro daśarathasyāyaṃ putrāṇāṃ guṇavattaraḥ 8 rājyād bhraṣṭo vane vastuṃ mayā sārdham ihāgataḥ bhāryayā ca mahātejāḥ sītayānugato vaśī dinakṣaye mahātejāḥ prabhayeva divākaraḥ 9 aham asyāvaro bhrātā guṇair dāsyam upāgataḥ kṛtajñasya bahujñasya lakṣmaṇo nāma nāmataḥ 10 sukhārhasya mahārhasya sarvabhūtahitātmanaḥ aiśvaryeṇa vihīnasya vanavāsāśritasya ca 11 rakṣasāpahṛtā bhāryā rahite kāmarūpiṇā tac ca na jñāyate rakṣaḥ patnī yenāsya sā hṛtā 12 danur nāma śriyaḥ putraḥ śāpād rākṣasatāṃ gataḥ ākhyātas tena sugrīvaḥ samartho vānarādhipaḥ 13 sa jñāsyati mahāvīryas tava bhāryāpahāriṇam evam uktvā danuḥ svargaṃ bhrājamāno gataḥ sukham 14 etat te sarvam ākhyātaṃ yāthātathyena pṛcchataḥ ahaṃ caiva hi rāmaś ca sugrīvaṃ śaraṇaṃ gatau 15 eṣa dattvā ca vittāni prāpya cānuttamaṃ yaśaḥ lokanāthaḥ purā bhūtvā sugrīvaṃ nātham icchati 16 śokābhibhūte rāme tu śokārte śaraṇaṃ gate kartum arhati sugrīvaḥ prasādaṃ saha yūthapaiḥ 17 evaṃ bruvāṇaṃ saumitriṃ karuṇaṃ sāśrupātanam hanūmān pratyuvācedaṃ vākyaṃ vākyaviśāradaḥ 18 īdṛśā buddhisaṃpannā jitakrodhā jitendriyāḥ draṣṭavyā vānarendreṇa diṣṭyā darśanam āgatāḥ 19 sa hi rājyāc ca vibhraṣṭaḥ kṛtavairaś ca vālinā hṛtadāro vane trasto bhrātrā vinikṛto bhṛśam 20 kariṣyati sa sāhāyyaṃ yuvayor bhāskarātmajaḥ sugrīvaḥ saha cāsmābhiḥ sītāyāḥ parimārgaṇe 21 ity evam uktvā hanumāñ ślakṣṇaṃ madhurayā girā babhāṣe so 'bhigacchāmaḥ sugrīvam iti rāghavam 22 evaṃ bruvāṇaṃ dharmātmā hanūmantaṃ sa lakṣmaṇaḥ pratipūjya yathānyāyam idaṃ provāca rāghavam 23 kapiḥ kathayate hṛṣṭo yathāyaṃ mārutātmajaḥ kṛtyavān so 'pi saṃprāptaḥ kṛtakṛtyo 'si rāghava 24 prasannamukhavarṇaś ca vyaktaṃ hṛṣṭaś ca bhāṣate nānṛtaṃ vakṣyate vīro hanūmān mārutātmajaḥ 25 tataḥ sa tu mahāprājño hanūmān mārutātmajaḥ jagāmādāya tau vīrau harirājāya rāghavau 26 sa tu vipula yaśāḥ kapipravīraḥ; pavanasutaḥ kṛtakṛtyavat prahṛṣṭaḥ girivaram uruvikramaḥ prayātaḥ; sa śubhamatiḥ saha rāmalakṣmaṇābhyām |
1
ततः परहृष्टॊ हनुमान कृत्यवान इति तद वचः शरुत्वा मधुरसंभाषं सुग्रीवं मनसा गतः 2 भव्यॊ राज्यागमस तस्य सुग्रीवस्य महात्मनः यद अयं कृत्यवान पराप्तः कृत्यं चैतद उपागतम 3 ततः परमसंहृष्टॊ हनूमान पलवगर्षभः परत्युवाच ततॊ वाक्यं रामं वाक्यविशारदः 4 किमर्थं तवं वनं घॊरं पम्पाकाननमण्डितम आगतः सानुजॊ दुर्गं नानाव्यालमृगायुतम 5 तस्य तद्वचनं शरुत्वा लक्ष्मणॊ रामचॊदितः आचचक्षे महात्मानं रामं दशरथात्मजम 6 राजा दशरथॊ नाम दयुतिमान धर्मवत्सलः तस्यायं पूर्वजः पुत्रॊ रामॊ नाम जनैः शरुतः 7 शरण्यः सर्वभूतानां पितुर निर्देशपारगः वीरॊ दशरथस्यायं पुत्राणां गुणवत्तरः 8 राज्याद भरष्टॊ वने वस्तुं मया सार्धम इहागतः भार्यया च महातेजाः सीतयानुगतॊ वशी दिनक्षये महातेजाः परभयेव दिवाकरः 9 अहम अस्यावरॊ भराता गुणैर दास्यम उपागतः कृतज्ञस्य बहुज्ञस्य लक्ष्मणॊ नाम नामतः 10 सुखार्हस्य महार्हस्य सर्वभूतहितात्मनः ऐश्वर्येण विहीनस्य वनवासाश्रितस्य च 11 रक्षसापहृता भार्या रहिते कामरूपिणा तच च न जञायते रक्षः पत्नी येनास्य सा हृता 12 दनुर नाम शरियः पुत्रः शापाद राक्षसतां गतः आख्यातस तेन सुग्रीवः समर्थॊ वानराधिपः 13 स जञास्यति महावीर्यस तव भार्यापहारिणम एवम उक्त्वा दनुः सवर्गं भराजमानॊ गतः सुखम 14 एतत ते सर्वम आख्यातं याथातथ्येन पृच्छतः अहं चैव हि रामश च सुग्रीवं शरणं गतौ 15 एष दत्त्वा च वित्तानि पराप्य चानुत्तमं यशः लॊकनाथः पुरा भूत्वा सुग्रीवं नाथम इच्छति 16 शॊकाभिभूते रामे तु शॊकार्ते शरणं गते कर्तुम अर्हति सुग्रीवः परसादं सह यूथपैः 17 एवं बरुवाणं सौमित्रिं करुणं साश्रुपातनम हनूमान परत्युवाचेदं वाक्यं वाक्यविशारदः 18 ईदृशा बुद्धिसंपन्ना जितक्रॊधा जितेन्द्रियाः दरष्टव्या वानरेन्द्रेण दिष्ट्या दर्शनम आगताः 19 स हि राज्याच च विभ्रष्टः कृतवैरश च वालिना हृतदारॊ वने तरस्तॊ भरात्रा विनिकृतॊ भृशम 20 करिष्यति स साहाय्यं युवयॊर भास्करात्मजः सुग्रीवः सह चास्माभिः सीतायाः परिमार्गणे 21 इत्य एवम उक्त्वा हनुमाञ शलक्ष्णं मधुरया गिरा बभाषे सॊ ऽभिगच्छामः सुग्रीवम इति राघवम 22 एवं बरुवाणं धर्मात्मा हनूमन्तं स लक्ष्मणः परतिपूज्य यथान्यायम इदं परॊवाच राघवम 23 कपिः कथयते हृष्टॊ यथायं मारुतात्मजः कृत्यवान सॊ ऽपि संप्राप्तः कृतकृत्यॊ ऽसि राघव 24 परसन्नमुखवर्णश च वयक्तं हृष्टश च भाषते नानृतं वक्ष्यते वीरॊ हनूमान मारुतात्मजः 25 ततः स तु महाप्राज्ञॊ हनूमान मारुतात्मजः जगामादाय तौ वीरौ हरिराजाय राघवौ 26 स तु विपुल यशाः कपिप्रवीरः; पवनसुतः कृतकृत्यवत परहृष्टः गिरिवरम उरुविक्रमः परयातः; स शुभमतिः सह रामलक्ष्मणाभ्याम |