Book 3
Chapter 25
|
1
tad drumāṇāṃ śilānāṃ ca varṣaṃ prāṇaharaṃ mahat pratijagrāha dharmātmā rāghavas tīkṣṇasāyakaiḥ 2 pratigṛhya ca tad varaṃ nimīlita ivarṣabhaḥ rāmaḥ krodhaṃ paraṃ bheje vadhārthaṃ sarvarakṣasām 3 tataḥ krodhasamāviṣṭaḥ pradīpta iva tejasā śarair abhyakirat sainyaṃ sarvataḥ sahadūṣaṇam 4 tataḥ senāpatiḥ kruddho dūṣaṇaḥ śatrudūṣaṇaḥ jagrāha giriśṛṅgābhaṃ parighaṃ romaharṣaṇam 5 veṣṭitaṃ kāñcanaiḥ paṭṭair devasainyābhimardanam āyasaiḥ śaṅkubhis tīkṣṇaiḥ kīrṇaṃ paravasokṣitām 6 vajrāśanisamasparśaṃ paragopuradāraṇam taṃ mahoragasaṃkāśaṃ pragṛhya parighaṃ raṇe dūṣaṇo 'bhyapatad rāmaṃ krūrakarmā niśācaraḥ 7 tasyābhipatamānasya dūṣaṇasya sa rāghavaḥ dvābhyāṃ śarābhyāṃ ciccheda sahastābharaṇau bhujau 8 bhraṣṭas tasya mahākāyaḥ papāta raṇamūrdhani parighaś chinnahastasya śakradhvaja ivāgrataḥ 9 sa karābhyāṃ vikīrṇābhyāṃ papāta bhuvi dūṣaṇaḥ viṣāṇābhyāṃ viśīrṇābhyāṃ manasvīva mahāgajaḥ 10 dṛṣṭvā taṃ patitaṃ bhūmau dūṣaṇaṃ nihataṃ raṇe sādhu sādhv iti kākutsthaṃ sarvabhūtāny apūjayan 11 etasminn antare kruddhās trayaḥ senāgrayāyinaḥ saṃhatyābhyadravan rāmaṃ mṛtyupāśāvapāśitāḥ mahākapālaḥ sthūlākṣaḥ pramāthī ca mahābalaḥ 12 mahākapālo vipulaṃ śūlam udyamya rākṣasaḥ sthūlākṣaḥ paṭṭiśaṃ gṛhya pramāthī ca paraśvadham 13 dṛṣṭvaivāpatatas tāṃs tu rāghavaḥ sāyakaiḥ śitaiḥ tīkṣṇāgraiḥ pratijagrāha saṃprāptān atithīn iva 14 mahākapālasya śiraś ciccheda raghunaṅganaḥ asaṃkhyeyais tu bāṇaughaiḥ pramamātha pramāthinam 15 sthūlākṣasyākṣiṇī tīkṣṇaiḥ pūrayām āsa sāyakaiḥ sa papāta hato bhūmau viṭapīva mahādrumaḥ 16 tataḥ pāvakasaṃkāśair hemavajravibhūṣitaiḥ jaghanaśeṣaṃ tejasvī tasya sainyasya sāyakaiḥ 17 te rukmapuṅkhā viśikhāḥ sadhūmā iva pāvakāḥ nijaghnus tāni rakṣāṃsi vajrā iva mahādrumān 18 rakṣasāṃ tu śataṃ rāmaḥ śatenaikena karṇinā sahasraṃ ca sahasreṇa jaghāna raṇamūrdhani 19 tair bhinnavarmābharaṇāś chinnabhinnaśarāsanāḥ nipetuḥ śoṇitādigdhā dharaṇyāṃ rajanīcarāḥ 20 tair muktakeśaiḥ samare patitaiḥ śoṇitokṣitaiḥ āstīrṇā vasudhā kṛtsnā mahāvediḥ kuśair iva 21 kṣaṇena tu mahāghoraṃ vanaṃ nihatarākṣasaṃ babhūva niraya prakhyaṃ māṃsaśoṇitakardamam 22 caturdaśa sahasrāṇi rakṣasāṃ bhīmakarmaṇām hatāny ekena rāmeṇa mānuṣeṇa padātinā 23 tasya sainyasya sarvasya kharaḥ śeṣo mahārathaḥ rākṣasas triśirāś caiva rāmaś ca ripusūdanaḥ 24 tatas tu tad bhīmabalaṃ mahāhave; samīkṣya rāmeṇa hataṃ balīyasā rathena rāmaṃ mahatā kharas tataḥ; samāsasādendra ivodyatāśaniḥ |
1
तद दरुमाणां शिलानां च वर्षं पराणहरं महत परतिजग्राह धर्मात्मा राघवस तीक्ष्णसायकैः 2 परतिगृह्य च तद वरं निमीलित इवर्षभः रामः करॊधं परं भेजे वधार्थं सर्वरक्षसाम 3 ततः करॊधसमाविष्टः परदीप्त इव तेजसा शरैर अभ्यकिरत सैन्यं सर्वतः सहदूषणम 4 ततः सेनापतिः करुद्धॊ दूषणः शत्रुदूषणः जग्राह गिरिशृङ्गाभं परिघं रॊमहर्षणम 5 वेष्टितं काञ्चनैः पट्टैर देवसैन्याभिमर्दनम आयसैः शङ्कुभिस तीक्ष्णैः कीर्णं परवसॊक्षिताम 6 वज्राशनिसमस्पर्शं परगॊपुरदारणम तं महॊरगसंकाशं परगृह्य परिघं रणे दूषणॊ ऽभयपतद रामं करूरकर्मा निशाचरः 7 तस्याभिपतमानस्य दूषणस्य स राघवः दवाभ्यां शराभ्यां चिच्छेद सहस्ताभरणौ भुजौ 8 भरष्टस तस्य महाकायः पपात रणमूर्धनि परिघश छिन्नहस्तस्य शक्रध्वज इवाग्रतः 9 स कराभ्यां विकीर्णाभ्यां पपात भुवि दूषणः विषाणाभ्यां विशीर्णाभ्यां मनस्वीव महागजः 10 दृष्ट्वा तं पतितं भूमौ दूषणं निहतं रणे साधु साध्व इति काकुत्स्थं सर्वभूतान्य अपूजयन 11 एतस्मिन्न अन्तरे करुद्धास तरयः सेनाग्रयायिनः संहत्याभ्यद्रवन रामं मृत्युपाशावपाशिताः महाकपालः सथूलाक्षः परमाथी च महाबलः 12 महाकपालॊ विपुलं शूलम उद्यम्य राक्षसः सथूलाक्षः पट्टिशं गृह्य परमाथी च परश्वधम 13 दृष्ट्वैवापततस तांस तु राघवः सायकैः शितैः तीक्ष्णाग्रैः परतिजग्राह संप्राप्तान अतिथीन इव 14 महाकपालस्य शिरश चिच्छेद रघुनङ्गनः असंख्येयैस तु बाणौघैः परममाथ परमाथिनम 15 सथूलाक्षस्याक्षिणी तीक्ष्णैः पूरयाम आस सायकैः स पपात हतॊ भूमौ विटपीव महाद्रुमः 16 ततः पावकसंकाशैर हेमवज्रविभूषितैः जघनशेषं तेजस्वी तस्य सैन्यस्य सायकैः 17 ते रुक्मपुङ्खा विशिखाः सधूमा इव पावकाः निजघ्नुस तानि रक्षांसि वज्रा इव महाद्रुमान 18 रक्षसां तु शतं रामः शतेनैकेन कर्णिना सहस्रं च सहस्रेण जघान रणमूर्धनि 19 तैर भिन्नवर्माभरणाश छिन्नभिन्नशरासनाः निपेतुः शॊणितादिग्धा धरण्यां रजनीचराः 20 तैर मुक्तकेशैः समरे पतितैः शॊणितॊक्षितैः आस्तीर्णा वसुधा कृत्स्ना महावेदिः कुशैर इव 21 कषणेन तु महाघॊरं वनं निहतराक्षसं बभूव निरय परख्यं मांसशॊणितकर्दमम 22 चतुर्दश सहस्राणि रक्षसां भीमकर्मणाम हतान्य एकेन रामेण मानुषेण पदातिना 23 तस्य सैन्यस्य सर्वस्य खरः शेषॊ महारथः राक्षसस तरिशिराश चैव रामश च रिपुसूदनः 24 ततस तु तद भीमबलं महाहवे; समीक्ष्य रामेण हतं बलीयसा रथेन रामं महता खरस ततः; समाससादेन्द्र इवॊद्यताशनिः |