Book 2
Chapter 77
|
1
tataḥ samutthitaḥ kālyam āsthāya syandanottamam prayayau bharataḥ śīghraṃ rāmadarśanakāṅkṣayā 2 agrataḥ prayayus tasya sarve mantripurodhasaḥ adhiruhya hayair yuktān rathān sūryarathopamān 3 navanāgasahasrāṇi kalpitāni yathāvidhi anvayur bharataṃ yāntam ikṣvāku kulanandanam 4 ṣaṣṭhī rathasahasrāṇi dhanvino vividhāyudhāḥ anvayur bharataṃ yāntaṃ rājaputraṃ yaśasvinam 5 śataṃ sahasrāṇy aśvānāṃ samārūḍhāni rāghavam anvayur bharataṃ yāntaṃ rājaputraṃ yaśasvinam 6 kaikeyī ca sumitrā ca kausalyā ca yaśasvinī rāmānayanasaṃhṛṣṭā yayur yānena bhāsvatā 7 prayātāś cāryasaṃghātā rāmaṃ draṣṭuṃ salakṣmaṇam tasyaiva ca kathāś citrāḥ kurvāṇā hṛṣṭamānasāḥ 8 meghaśyāmaṃ mahābāhuṃ sthirasattvaṃ dṛḍhavratam kadā drakṣyāmahe rāmaṃ jagataḥ śokanāśanam 9 dṛṣṭa eva hi naḥ śokam apaneṣyati rāghavaḥ tamaḥ sarvasya lokasya samudyann iva bhāskaraḥ 10 ity evaṃ kathayantas te saṃprahṛṣṭāḥ kathāḥ śubhāḥ pariṣvajānāś cānyonyaṃ yayur nāgarikās tadā 11 ye ca tatrāpare sarve saṃmatā ye ca naigamāḥ rāmaṃ prati yayur hṛṣṭāḥ sarvāḥ prakṛtayas tadā 12 maṇi kārāś ca ye ke cit kumbhakārāś ca śobhanāḥ sūtrakarmakṛtaś caiva ye ca śastropajīvinaḥ 13 māyūrakāḥ krākacikā rocakā vedhakās tathā dantakārāḥ sudhākārās tathā gandhopajīvinaḥ 14 suvarṇakārāḥ prakhyātās tathā kambaladhāvakāḥ snāpakācchādakā vaidyā dhūpakāḥ śauṇḍikās tathā 15 rajakās tunnavāyāś ca grāmaghoṣamahattarāḥ śailūṣāś ca saha strībhir yānti kaivartakās tathā 16 samāhitā vedavido brāhmaṇā vṛttasaṃmatāḥ gorathair bharataṃ yāntam anujagmuḥ sahasraśaḥ 17 suveṣāḥ śuddhavasanās tāmramṛṣṭānulepanāḥ sarve te vividhair yānaiḥ śanair bharatam anvayuḥ 18 prahṛṣṭamuditā senā sānvayāt kaikayīsutam vyavatiṣṭhata sā senā bharatasyānuyāyinī 19 nirīkṣyānugatāṃ senāṃ tāṃ ca gaṅgāṃ śivodakām bharataḥ sacivān sarvān abravīd vākyakovidaḥ 20 niveśayata me sainyam abhiprāyeṇa sarvaśaḥ viśrāntaḥ pratariṣyāmaḥ śva idānīṃ mahānadīm 21 dātuṃ ca tāvad icchāmi svar gatasya mahīpateḥ aurdhvadeha nimittārtham avatīryodakaṃ nadīm 22 tasyaivaṃ bruvato 'mātyās tathety uktvā samāhitāḥ nyaveśayaṃs tāṃś chandena svena svena pṛthakpṛthak 23 niveśya gaṅgām anu tāṃ mahānadīṃ; camūṃ vidhānaiḥ paribarha śobhinīm uvāsa rāmasya tadā mahātmano; vicintayāno bharato nivartanam |
1
ततः समुत्थितः काल्यम आस्थाय सयन्दनॊत्तमम परययौ भरतः शीघ्रं रामदर्शनकाङ्क्षया 2 अग्रतः परययुस तस्य सर्वे मन्त्रिपुरॊधसः अधिरुह्य हयैर युक्तान रथान सूर्यरथॊपमान 3 नवनागसहस्राणि कल्पितानि यथाविधि अन्वयुर भरतं यान्तम इक्ष्वाकु कुलनन्दनम 4 षष्ठी रथसहस्राणि धन्विनॊ विविधायुधाः अन्वयुर भरतं यान्तं राजपुत्रं यशस्विनम 5 शतं सहस्राण्य अश्वानां समारूढानि राघवम अन्वयुर भरतं यान्तं राजपुत्रं यशस्विनम 6 कैकेयी च सुमित्रा च कौसल्या च यशस्विनी रामानयनसंहृष्टा ययुर यानेन भास्वता 7 परयाताश चार्यसंघाता रामं दरष्टुं सलक्ष्मणम तस्यैव च कथाश चित्राः कुर्वाणा हृष्टमानसाः 8 मेघश्यामं महाबाहुं सथिरसत्त्वं दृढव्रतम कदा दरक्ष्यामहे रामं जगतः शॊकनाशनम 9 दृष्ट एव हि नः शॊकम अपनेष्यति राघवः तमः सर्वस्य लॊकस्य समुद्यन्न इव भास्करः 10 इत्य एवं कथयन्तस ते संप्रहृष्टाः कथाः शुभाः परिष्वजानाश चान्यॊन्यं ययुर नागरिकास तदा 11 ये च तत्रापरे सर्वे संमता ये च नैगमाः रामं परति ययुर हृष्टाः सर्वाः परकृतयस तदा 12 मणि काराश च ये के चित कुम्भकाराश च शॊभनाः सूत्रकर्मकृतश चैव ये च शस्त्रॊपजीविनः 13 मायूरकाः कराकचिका रॊचका वेधकास तथा दन्तकाराः सुधाकारास तथा गन्धॊपजीविनः 14 सुवर्णकाराः परख्यातास तथा कम्बलधावकाः सनापकाच्छादका वैद्या धूपकाः शौण्डिकास तथा 15 रजकास तुन्नवायाश च गरामघॊषमहत्तराः शैलूषाश च सह सत्रीभिर यान्ति कैवर्तकास तथा 16 समाहिता वेदविदॊ बराह्मणा वृत्तसंमताः गॊरथैर भरतं यान्तम अनुजग्मुः सहस्रशः 17 सुवेषाः शुद्धवसनास ताम्रमृष्टानुलेपनाः सर्वे ते विविधैर यानैः शनैर भरतम अन्वयुः 18 परहृष्टमुदिता सेना सान्वयात कैकयीसुतम वयवतिष्ठत सा सेना भरतस्यानुयायिनी 19 निरीक्ष्यानुगतां सेनां तां च गङ्गां शिवॊदकाम भरतः सचिवान सर्वान अब्रवीद वाक्यकॊविदः 20 निवेशयत मे सैन्यम अभिप्रायेण सर्वशः विश्रान्तः परतरिष्यामः शव इदानीं महानदीम 21 दातुं च तावद इच्छामि सवर गतस्य महीपतेः और्ध्वदेह निमित्तार्थम अवतीर्यॊदकं नदीम 22 तस्यैवं बरुवतॊ ऽमात्यास तथेत्य उक्त्वा समाहिताः नयवेशयंस तांश छन्देन सवेन सवेन पृथक्पृथक 23 निवेश्य गङ्गाम अनु तां महानदीं; चमूं विधानैः परिबर्ह शॊभिनीम उवास रामस्य तदा महात्मनॊ; विचिन्तयानॊ भरतॊ निवर्तनम |