Book 1
Chapter 49
|
1
tataḥ prāguttarāṃ gatvā rāmaḥ saumitriṇā saha viśvāmitraṃ puraskṛtya yajñavāṭam upāgamat 2 rāmas tu muniśārdūlam uvāca sahalakṣmaṇaḥ sādhvī yajñasamṛddhir hi janakasya mahātmanaḥ 3 bahūnīha sahasrāṇi nānādeśanivāsinām brāhmaṇānāṃ mahābhāga vedādhyayanaśālinām 4 ṛṣivāṭāś ca dṛśyante śakaṭīśatasaṃkulāḥ deśo vidhīyatāṃ brahman yatra vatsyāmahe vayam 5 rāmasya vacanaṃ śrutvā viśvāmitro mahāmuniḥ niveśam akarod deśe vivikte salilāyute 6 viśvāmitraṃ muniśreṣṭhaṃ śrutvā sa nṛpatis tadā śatānandaṃ puraskṛtya purohitam aninditam 7 ṛtvijo 'pi mahātmānas tv arghyam ādāya satvaram viśvāmitrāya dharmeṇa dadur mantrapuraskṛtam 8 pratigṛhya tu tāṃ pūjāṃ janakasya mahātmanaḥ papraccha kuśalaṃ rājño yajñasya ca nirāmayam 9 sa tāṃś cāpi munīn pṛṣṭvā sopādhyāya purodhasaḥ yathānyāyaṃ tataḥ sarvaiḥ samāgacchat prahṛṣṭavān 10 atha rājā muniśreṣṭhaṃ kṛtāñjalir abhāṣata āsane bhagavān āstāṃ sahaibhir munisattamaiḥ 11 janakasya vacaḥ śrutvā niṣasāda mahāmuniḥ purodhā ṛtvijaś caiva rājā ca saha mantribhiḥ 12 āsaneṣu yathānyāyam upaviṣṭān samantataḥ dṛṣṭvā sa nṛpatis tatra viśvāmitram athābravīt 13 adya yajñasamṛddhir me saphalā daivataiḥ kṛtā adya yajñaphalaṃ prāptaṃ bhagavaddarśanān mayā 14 dhanyo 'smy anugṛhīto 'smi yasya me munipuṃgava yajñopasadanaṃ brahman prāpto 'si munibhiḥ saha 15 dvādaśāhaṃ tu brahmarṣe śeṣam āhur manīṣiṇaḥ tato bhāgārthino devān draṣṭum arhasi kauśika 16 ity uktvā muniśārdūlaṃ prahṛṣṭavadanas tadā punas taṃ paripapraccha prāñjaliḥ prayato nṛpaḥ 17 imau kumārau bhadraṃ te devatulyaparākramau gajasiṃhagatī vīrau śārdūlavṛṣabhopamau 18 padmapatraviśālākṣau khaḍgatūṇīdhanurdharau aśvināv iva rūpeṇa samupasthitayauvanau 19 yadṛcchayaiva gāṃ prāptau devalokād ivāmarau kathaṃ padbhyām iha prāptau kimarthaṃ kasya vā mune 20 varāyudhadharau vīrau kasya putrau mahāmune bhūṣayantāv imaṃ deśaṃ candrasūryāv ivāmbaram 21 parasparasya sadṛśau pramāṇeṅgitaceṣṭitaiḥ kākapakṣadharau vīrau śrotum icchāmi tattvataḥ 22 tasya tadvacanaṃ śrutvā janakasya mahātmanaḥ nyavedayan mahātmānau putrau daśarathasya tau 23 siddhāśramanivāsaṃ ca rākṣasānāṃ vadhaṃ tathā tac cāgamanam avyagraṃ viśālāyāś ca darśanam 24 ahalyādarśanaṃ caiva gautamena samāgamam mahādhanuṣi jijñāsāṃ kartum āgamanaṃ tathā 25 etat sarvaṃ mahātejā janakāya mahātmane nivedya virarāmātha viśvāmitro mahāmuniḥ |
1
ततः परागुत्तरां गत्वा रामः सौमित्रिणा सह विश्वामित्रं पुरस्कृत्य यज्ञवाटम उपागमत 2 रामस तु मुनिशार्दूलम उवाच सहलक्ष्मणः साध्वी यज्ञसमृद्धिर हि जनकस्य महात्मनः 3 बहूनीह सहस्राणि नानादेशनिवासिनाम बराह्मणानां महाभाग वेदाध्ययनशालिनाम 4 ऋषिवाटाश च दृश्यन्ते शकटीशतसंकुलाः देशॊ विधीयतां बरह्मन यत्र वत्स्यामहे वयम 5 रामस्य वचनं शरुत्वा विश्वामित्रॊ महामुनिः निवेशम अकरॊद देशे विविक्ते सलिलायुते 6 विश्वामित्रं मुनिश्रेष्ठं शरुत्वा स नृपतिस तदा शतानन्दं पुरस्कृत्य पुरॊहितम अनिन्दितम 7 ऋत्विजॊ ऽपि महात्मानस तव अर्घ्यम आदाय सत्वरम विश्वामित्राय धर्मेण ददुर मन्त्रपुरस्कृतम 8 परतिगृह्य तु तां पूजां जनकस्य महात्मनः पप्रच्छ कुशलं राज्ञॊ यज्ञस्य च निरामयम 9 स तांश चापि मुनीन पृष्ट्वा सॊपाध्याय पुरॊधसः यथान्यायं ततः सर्वैः समागच्छत परहृष्टवान 10 अथ राजा मुनिश्रेष्ठं कृताञ्जलिर अभाषत आसने भगवान आस्तां सहैभिर मुनिसत्तमैः 11 जनकस्य वचः शरुत्वा निषसाद महामुनिः पुरॊधा ऋत्विजश चैव राजा च सह मन्त्रिभिः 12 आसनेषु यथान्यायम उपविष्टान समन्ततः दृष्ट्वा स नृपतिस तत्र विश्वामित्रम अथाब्रवीत 13 अद्य यज्ञसमृद्धिर मे सफला दैवतैः कृता अद्य यज्ञफलं पराप्तं भगवद्दर्शनान मया 14 धन्यॊ ऽसम्य अनुगृहीतॊ ऽसमि यस्य मे मुनिपुंगव यज्ञॊपसदनं बरह्मन पराप्तॊ ऽसि मुनिभिः सह 15 दवादशाहं तु बरह्मर्षे शेषम आहुर मनीषिणः ततॊ भागार्थिनॊ देवान दरष्टुम अर्हसि कौशिक 16 इत्य उक्त्वा मुनिशार्दूलं परहृष्टवदनस तदा पुनस तं परिपप्रच्छ पराञ्जलिः परयतॊ नृपः 17 इमौ कुमारौ भद्रं ते देवतुल्यपराक्रमौ गजसिंहगती वीरौ शार्दूलवृषभॊपमौ 18 पद्मपत्रविशालाक्षौ खड्गतूणीधनुर्धरौ अश्विनाव इव रूपेण समुपस्थितयौवनौ 19 यदृच्छयैव गां पराप्तौ देवलॊकाद इवामरौ कथं पद्भ्याम इह पराप्तौ किमर्थं कस्य वा मुने 20 वरायुधधरौ वीरौ कस्य पुत्रौ महामुने भूषयन्ताव इमं देशं चन्द्रसूर्याव इवाम्बरम 21 परस्परस्य सदृशौ परमाणेङ्गितचेष्टितैः काकपक्षधरौ वीरौ शरॊतुम इच्छामि तत्त्वतः 22 तस्य तद्वचनं शरुत्वा जनकस्य महात्मनः नयवेदयन महात्मानौ पुत्रौ दशरथस्य तौ 23 सिद्धाश्रमनिवासं च राक्षसानां वधं तथा तच चागमनम अव्यग्रं विशालायाश च दर्शनम 24 अहल्यादर्शनं चैव गौतमेन समागमम महाधनुषि जिज्ञासां कर्तुम आगमनं तथा 25 एतत सर्वं महातेजा जनकाय महात्मने निवेद्य विररामाथ विश्वामित्रॊ महामुनिः |