Sacred Texts  Classics  Homer  Index  English  Previous  Next 

The Odyssey, Book 23

γρηὺ̈ς δ' εἰς ὑπερῷ' ἀνεβήσετο καγχαλόωσα,

δεσποίνῃ ἐρέουσα φίλον πόσιν ἔνδον ἐόντα:

γούνατα δ' ἐρρώσαντο, πόδες δ' ὑπερικταίνοντο.

στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν:

 

"ἔγρεο, Πηνελόπεια, φίλον τέκος, ὄφρα ἴδηαι 5

ὀφθαλμοῖσι τεοῖσι τά τ' ἔλδεαι ἤματα πάντα.

ἦλθ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ὀψέ περ ἐλθών.

μνηστῆρας δ' ἔκτεινεν ἀγήνορας, οἵ θ' ἑὸν οἶκον

κήδεσκον καὶ κτήματ' ἔδον βιόωντό τε παῖδα."

τὴν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια: 10

"μαῖα φίλη, μάργην σε θεοὶ θέσαν, οἵ τε δύνανται

ἄφρονα ποιῆσαι καὶ ἐπίφρονά περ μάλ' ἐόντα,

καί τε χαλιφρονέοντα σαοφροσύνης ἐπέβησαν:

οἵ σέ περ ἔβλαψαν: πρὶν δὲ φρένας αἰσίμη ἦσθα.

τίπτε με λωβεύεις πολυπενθέα θυμὸν ἔχουσαν 15

ταῦτα παρὲξ ἐρέουσα καὶ ἐξ ὕπνου μ' ἀνεγείρεις

ἡδέος, ὅς μ' ἐπέδησε φίλα βλέφαρ' ἀμφικαλύψας;

οὐ γάρ πω τοιόνδε κατέδραθον, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς

ᾤχετ' ἐποψόμενος Κακοί̈λιον οὐκ ὀνομαστήν.

ἀλλ' ἄγε νῦν κατάβηθι καὶ ἂψ ἔρχευ μέγαρόνδε. 20

εἰ γάρ τίς μ' ἄλλη γε γυναικῶν, αἵ μοι ἔασι,

ταῦτ' ἐλθοῦσ' ἤγγειλε καὶ ἐξ ὕπνου ἀνέγειρεν,

τῷ κε τάχα στυγερῶς μιν ἐγὼν ἀπέπεμψα νέεσθαι

αὖτις ἔσω μέγαρον: σὲ δὲ τοῦτό γε γῆρας ὀνήσει."

τὴν δ' αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια: 25

"οὔ τί σε λωβεύω, τέκνον φίλον, ἀλλ' ἔτυμόν τοι

ἦλθ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ὡς ἀγορεύω,

ὁ ξεῖνος, τὸν πάντες ἀτίμων ἐν μεγάροισι.

Τηλέμαχος δ' ἄρα μιν πάλαι ᾔδεεν ἔνδον ἐόντα,

ἀλλὰ σαοφροσύνῃσι νοήματα πατρὸς ἔκευθεν, 30

ὄφρ' ἀνδρῶν τίσαιτο βίην ὑπερηνορεόντων."

 

ὣς ἔφαθ', ἡ δ' ἐχάρη καὶ ἀπὸ λέκτροιο θοροῦσα

γρηὶ̈ περιπλέχθη, βλεφάρων δ' ἀπὸ δάκρυον ἧκεν:

καί μιν φωνήσασ' ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

 

"εἰ δ' ἄγε δή μοι, μαῖα φίλη, νημερτὲς ἐνίσπες, 35

εἰ ἐτεὸν δὴ οἶκον ἱκάνεται, ὡς ἀγορεύεις,

ὅππως δὴ μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφῆκε

μοῦνος ἐών, οἱ δ' αἰὲν ἀολλέες ἔνδον ἔμιμνον."

 

τὴν δ' αὖτε προσέειπε φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια:

"οὐκ ἴδον, οὐ πυθόμην, ἀλλὰ στόνον οἶον ἄκουσα 40

κτεινομένων: ἡμεῖς δὲ μυχῷ θαλάμων εὐπήκτων

ἥμεθ' ἀτυζόμεναι, σανίδες δ' ἔχον εὖ ἀραρυῖαι,

πρίν γ' ὅτε δή με σὸς υἱὸς ἀπὸ μεγάροιο κάλεσσε

Τηλέμαχος: τὸν γάρ ῥα πατὴρ προέηκε καλέσσαι.

εὗρον ἔπειτ' Ὀδυσῆα μετὰ κταμένοισι νέκυσσιν 45

ἑσταόθ': οἱ δέ μιν ἀμφί, κραταίπεδον οὖδας ἔχοντες,

κείατ' ἐπ' ἀλλήλοισιν: ἰδοῦσά κε θυμὸν ἰάνθης.

νῦν δ' οἱ μὲν δὴ πάντες ἐπ' αὐλείῃσι θύρῃσιν

ἀθρόοι, αὐτὰρ ὁ δῶμα θεειοῦται περικαλλές,

πῦρ μέγα κηάμενος: σὲ δέ με προέηκε καλέσσαι. 50

ἀλλ' ἕπευ, ὄφρα σφῶϊν ἐϋφροσύνης ἐπιβῆτον

ἀμφοτέρω φίλον ἦτορ, ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέποσθε.

νῦν δ' ἤδη τόδε μακρὸν ἐέλδωρ ἐκτετέλεσται:

ἦλθε μὲν αὐτὸς ζωὸς ἐφέστιος, εὗρε δὲ καὶ σὲ

καὶ παῖδ' ἐν μεγάροισι: κακῶς δ' οἵ πέρ μιν ἔρεζον 55

μνηστῆρες, τοὺς πάντας ἐτίσατο ᾧ ἐνὶ οἴκῳ."

 

τὴν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

"μαῖα φίλη, μή πω μέγ' ἐπεύχεο καγχαλόωσα.

οἶσθα γὰρ ὥς κ' ἀσπαστὸς ἐνὶ μεγάροισι φανείη

πᾶσι, μάλιστα δ' ἐμοί τε καὶ υἱέϊ, τὸν τεκόμεσθα: 60

ἀλλ' οὐκ ἔσθ' ὅδε μῦθος ἐτήτυμος, ὡς ἀγορεύεις,

ἀλλά τις ἀθανάτων κτεῖνε μνηστῆρας ἀγαυούς,

ὕβριν ἀγασσάμενος θυμαλγέα καὶ κακὰ ἔργα.

οὔ τινα γὰρ τίεσκον ἐπιχθονίων ἀνθρώπων,

οὐ κακὸν οὐδὲ μὲν ἐσθλόν, ὅτις σφέας εἰσαφίκοιτο: 65

τῷ δι' ἀτασθαλίας ἔπαθον κακόν: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ὤλεσε τηλοῦ νόστον Ἀχαιί̈δος, ὤλετο δ' αὐτός."

 

τὴν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα φίλη τροφὸς Εὐρύκλεια:

"τέκνον ἐμόν, ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων,

ἣ πόσιν ἔνδον ἐόντα παρ' ἐσχάρῃ οὔ ποτ' ἔφησθα 70

οἴκαδ' ἐλεύσεσθαι: θυμὸς δέ τοι αἰὲν ἄπιστος.

ἀλλ' ἄγε τοι καὶ σῆμα ἀριφραδὲς ἄλλο τι εἴπω,

οὐλήν, τήν ποτέ μιν σῦς ἤλασε λευκῷ ὀδόντι.

τὴν ἀπονίζουσα φρασάμην, ἔθελον δὲ σοὶ αὐτῇ

εἰπέμεν: ἀλλά με κεῖνος ἑλὼν ἐπὶ μάστακα χερσὶν 75

οὐκ ἔα εἰπέμεναι πολυϊδρείῃσι νόοιο.

ἀλλ' ἕπευ: αὐτὰρ ἐγὼν ἐμέθεν περιδώσομαι αὐτῆς,

αἴ κέν σ' ἐξαπάφω, κτεῖναί μ' οἰκτίστῳ ὀλέθρῳ."

τὴν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια:

"μαῖα φίλη, χαλεπόν σε θεῶν αἰειγενετάων 80

δήνεα εἴρυσθαι, μὰλα περ πολύϊδριν ἐοῦσαν.

ἀλλ' ἔμπης ἴομεν μετὰ παῖδ' ἐμόν, ὄφρα ἴδωμαι

ἄνδρας μνηστῆρας τεθνηότας, ἠδ' ὃς ἔπεφνεν."

ὣς φαμένη κατέβαιν' ὑπερώϊα: πολλὰ δέ οἱ κῆρ

ὥρμαιν', ἢ ἀπάνευθε φίλον πόσιν ἐξερεείνοι, 85

ἦ παρστᾶσα κύσειε κάρη καὶ χεῖρε λαβοῦσα.

ἡ δ' ἐπεὶ εἰσῆλθεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν,

ἕζετ' ἔπειτ' Ὀδυσῆος ἐναντίη, ἐν πυρὸς αὐγῇ,

τοίχου τοῦ ἑτέρου: ὁ δ' ἄρα πρὸς κίονα μακρὴν

ἧστο κάτω ὁρόων, ποτιδέγμενος εἴ τί μιν εἴποι 90

ἰφθίμη παράκοιτις, ἐπεὶ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν.

ἡ δ' ἄνεω δὴν ἧστο, τάφος δέ οἱ ἦτορ ἵκανεν:

ὄψει δ' ἄλλοτε μέν μιν ἐνωπαδίως ἐσίδεσκεν,

ἄλλοτε δ' ἀγνώσασκε κακὰ χροὶ̈ εἵματ' ἔχοντα.

Τηλέμαχος δ' ἐνένιπεν ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόμαξε: 95

 

"μῆτερ ἐμή, δύσμητερ, ἀπηνέα θυμὸν ἔχουσα,

τίφθ' οὕτω πατρὸς νοσφίζεαι, οὐδὲ παρ' αὐτὸν

ἑζομένη μύθοισιν ἀνείρεαι οὐδὲ μεταλλᾷς;

οὐ μέν κ' ἄλλη γ' ὧδε γυνὴ τετληότι θυμῷ

ἀνδρὸς ἀφεσταίη, ὅς οἱ κακὰ πολλὰ μογήσας 100

ἔλθοι ἐεικοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν:

σοὶ δ' αἰεὶ κραδίη στερεωτέρη ἐστὶ λίθοιο."

 

τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

"τέκνον ἐμόν, θυμός μοι ἐνὶ στήθεσσι τέθηπεν,

οὐδέ τι προσφάσθαι δύναμαι ἔπος οὐδ' ἐρέεσθαι 105

οὐδ' εἰς ὦπα ἰδέσθαι ἐναντίον. εἰ δ' ἐτεὸν δὴ

ἔστ' Ὀδυσεὺς καὶ οἶκον ἱκάνεται, ἦ μάλα νῶϊ

γνωσόμεθ' ἀλλήλων καὶ λώϊον: ἔστι γὰρ ἡμῖν

σήμαθ', ἃ δὴ καὶ νῶϊ κεκρυμμένα ἴδμεν ἀπ' ἄλλων."

 

ὣς φάτο, μείδησεν δὲ πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, 110

αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα:

 

"Τηλέμαχ', ἦ τοι μητέρ' ἐνὶ μεγάροισιν ἔασον

πειράζειν ἐμέθεν: τάχα δὲ φράσεται καὶ ἄρειον.

νῦν δ' ὅττι ῥυπόω, κακὰ δὲ χροὶ̈ εἵματα εἷμαι,

τοὔνεκ' ἀτιμάζει με καὶ οὔ πω φησὶ τὸν εἶναι. 115

ἡμεῖς δὲ φραζώμεθ' ὅπως ὄχ' ἄριστα γένηται.

καὶ γάρ τίς θ' ἕνα φῶτα κατακτείνας ἐνὶ δήμῳ,

ᾧ μὴ πολλοὶ ἔωσιν ἀοσσητῆρες ὀπίσσω,

φεύγει πηούς τε προλιπὼν καὶ πατρίδα γαῖαν:

ἡμεῖς δ' ἕρμα πόληος ἀπέκταμεν, οἳ μέγ' ἄριστοι 120

κούρων εἰν Ἰθάκῃ: τὰ δέ σε φράζεσθαι ἄνωγα."

 

τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα:

"αὐτὸς ταῦτά γε λεῦσσε, πάτερ φίλε: σὴν γὰρ ἀρίστην

μῆτιν ἐπ' ἀνθρώπους φάσ' ἔμμεναι, οὐδέ κέ τίς τοι

ἄλλος ἀνὴρ ἐρίσειε καταθνητῶν ἀνθρώπων. 125

ἡμεῖς δ' ἐμμεμαῶτες ἅμ' ἑψόμεθ', οὐδέ τί φημι

ἀλκῆς δευήσεσθαι, ὅση δύναμίς γε πάρεστιν."

τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

"τοιγὰρ ἐγὼν ἐρέω ὥς μοι δοκεῖ εἶναι ἄριστα.

πρῶτα μὲν ἂρ λούσασθε καὶ ἀμφιέσασθε χιτῶνας, 130

δμῳὰς δ' ἐν μεγάροισιν ἀνώγετε εἵμαθ' ἑλέσθαι:

αὐτὰρ θεῖος ἀοιδὸς ἔχων φόρμιγγα λίγειαν

ἡμῖν ἡγείσθω φιλοπαίγμονος ὀρχηθμοῖο,

ὥς κέν τις φαίη γάμον ἔμμεναι ἐκτὸς ἀκούων,

ἢ ἀν' ὁδὸν στείχων, ἢ οἳ περιναιετάουσι: 135

μὴ πρόσθε κλέος εὐρὺ φόνου κατὰ ἄστυ γένηται

ἀνδρῶν μνηστήρων, πρίν γ' ἡμέας ἐλθέμεν ἔξω

ἀγρὸν ἐς ἡμέτερον πολυδένδρεον: ἔνθα δ' ἔπειτα

φρασσόμεθ' ὅττι κε κέρδος Ὀλύμπιος ἐγγυαλίξῃ."

 

ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ' ἐπίθοντο 140

πρῶτα μὲν οὖν λούσαντο καὶ ἀμφιέσαντο χιτῶνας,

ὅπλισθεν δὲ γυναῖκες: ὁ δ' εἵλετο θεῖος ἀοιδὸς

φόρμιγγα γλαφυρήν, ἐν δέ σφισιν ἵμερον ὦρσε

μολπῆς τε γλυκερῆς καὶ ἀμύμονος ὀρχηθμοῖο.

τοῖσιν δὲ μέγα δῶμα περιστεναχίζετο ποσσὶν 145

ἀνδρῶν παιζόντων καλλιζώνων τε γυναικῶν.

ὧδε δέ τις εἴπεσκε δόμων ἔκτοσθεν ἀκούων:

 

"ἦ μάλα δή τις ἔγημε πολυμνήστην βασίλειαν:

σχετλίη, οὐδ' ἔτλη πόσιος οὗ κουριδίοιο

εἴρυσθαι μέγα δῶμα διαμπερές, ἧος ἵκοιτο." 150

 

ὣς ἄρα τις εἴπεσκε, τὰ δ' οὐκ ἴσαν ὡς ἐτέτυκτο.

αὐτὰρ Ὀδυσσῆα μεγαλήτορα ᾧ ἐνὶ οἴκῳ

Εὐρυνόμη ταμίη λοῦσεν καὶ χρῖσεν ἐλαίῳ,

ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλεν ἠδὲ χιτῶνα:

αὐτὰρ κὰκ κεφαλῆς κάλλος πολὺ χεῦεν Ἀθήνη 155

μείζονά τ' εἰσιδέειν καὶ πάσσονα: κὰδ δὲ κάρητος

οὔλας ἧκε κόμας, ὑακινθίνῳ ἄνθει ὁμοίας.

ὡς δ' ὅτε τις χρυσὸν περιχεύεται ἀργύρῳ ἀνὴρ

ἴδρις, ὃν Ἥφαιστος δέδαεν καὶ Παλλὰς Ἀθήνη

τέχνην παντοίην, χαρίεντα δὲ ἔργα τελείει: 160

ὣς μὲν τῷ περίχευε χάριν κεφαλῇ τε καὶ ὤμοις.

ἐκ δ' ἀσαμίνθου βῆ δέμας ἀθανάτοισιν ὁμοῖος:

ἂψ δ' αὖτις κατ' ἄρ' ἕζετ' ἐπὶ θρόνου ἔνθεν ἀνέστη,

ἀντίον ἧς ἀλόχου, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε:

 

"δαιμονίη, περί σοί γε γυναικῶν θηλυτεράων 165

κῆρ ἀτέραμνον ἔθηκαν Ὀλύμπια δώματ' ἔχοντες:

οὐ μέν κ' ἄλλη γ' ὧδε γυνὴ τετληότι θυμῷ

ἀνδρὸς ἀφεσταίη, ὅς οἱ κακὰ πολλὰ μογήσας

ἔλθοι ἐεικοστῷ ἔτεϊ ἐς πατρίδα γαῖαν.

ἀλλ' ἄγε μοι, μαῖα, στόρεσον λέχος, ὄφρα καὶ αὐτὸς 170

λέξομαι: ἦ γὰρ τῇ γε σιδήρεον ἐν φρεσὶ ἦτορ."

 

τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

"δαιμόνι', οὔτ' ἄρ τι μεγαλίζομαι οὔτ' ἀθερίζω

οὔτε λίην ἄγαμαι, μάλα δ' εὖ οἶδ' οἷος ἔησθα

ἐξ Ἰθάκης ἐπὶ νηὸς ἰὼν δολιχηρέτμοιο. 175

ἀλλ' ἄγε οἱ στόρεσον πυκινὸν λέχος, Εὐρύκλεια,

ἐκτὸς ἐϋσταθέος θαλάμου, τόν ῥ' αὐτὸς ἐποίει:

ἔνθα οἱ ἐκθεῖσαι πυκινὸν λέχος ἐμβάλετ' εὐνήν,

κώεα καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόεντα."

 

ὣς ἄρ' ἔφη πόσιος πειρωμένη: αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς 180

ὀχθήσας ἄλοχον προσεφώνεε κεδνὰ ἰδυῖαν:

 

"ὦ γύναι, ἦ μάλα τοῦτο ἔπος θυμαλγὲς ἔειπες:

τίς δέ μοι ἄλλοσε θῆκε λέχος; χαλεπὸν δέ κεν εἴη

καὶ μάλ' ἐπισταμένῳ, ὅτε μὴ θεὸς αὐτὸς ἐπελθὼν

ῥηϊδίως ἐθέλων θείη ἄλλῃ ἐνὶ χώρῃ. 185

ἀνδρῶν δ' οὔ κέν τις ζωὸς βροτός, οὐδὲ μάλ' ἡβῶν,

ῥεῖα μετοχλίσσειεν, ἐπεὶ μέγα σῆμα τέτυκται

ἐν λέχει ἀσκητῷ: τὸ δ' ἐγὼ κάμον οὐδέ τις ἄλλος.

θάμνος ἔφυ τανύφυλλος ἐλαίης ἕρκεος ἐντός,

ἀκμηνὸς θαλέθων: πάχετος δ' ἦν ἠύ̈τε κίων. 190

τῷ δ' ἐγὼ ἀμφιβαλὼν θάλαμον δέμον, ὄφρ' ἐτέλεσσα,

πυκνῇσιν λιθάδεσσι, καὶ εὖ καθύπερθεν ἔρεψα,

κολλητὰς δ' ἐπέθηκα θύρας, πυκινῶς ἀραρυίας.

καὶ τότ' ἔπειτ' ἀπέκοψα κόμην τανυφύλλου ἐλαίης,

κορμὸν δ' ἐκ ῥίζης προταμὼν ἀμφέξεσα χαλκῷ 195

εὖ καὶ ἐπισταμένως, καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνα,

ἑρμῖν' ἀσκήσας, τέτρηνα δὲ πάντα τερέτρῳ.

ἐκ δὲ τοῦ ἀρχόμενος λέχος ἔξεον, ὄφρ' ἐτέλεσσα,

δαιδάλλων χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ' ἐλέφαντι:

ἐκ δ' ἐτάνυσσα ἱμάντα βοὸς φοίνικι φαεινόν. 200

οὕτω τοι τόδε σῆμα πιφαύσκομαι: οὐδέ τι οἶδα,

ἤ μοι ἔτ' ἔμπεδόν ἐστι, γύναι, λέχος, ἦέ τις ἤδη

ἀνδρῶν ἄλλοσε θῆκε, ταμὼν ὕπο πυθμέν' ἐλαίης."

 

ὣς φάτο, τῆς δ' αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ,

σήματ' ἀναγνούσῃ τά οἱ ἔμπεδα πέφραδ' Ὀδυσσεύς: 205

δακρύσασα δ' ἔπειτ' ἰθὺς δράμεν, ἀμφὶ δὲ χεῖρας

δειρῇ βάλλ' Ὀδυσῆϊ, κάρη δ' ἔκυσ' ἠδὲ προσηύδα:

 

"μή μοι, Ὀδυσσεῦ, σκύζευ, ἐπεὶ τά περ ἄλλα μάλιστα

ἀνθρώπων πέπνυσο: θεοὶ δ' ὤπαζον ὀϊζύν,

οἳ νῶϊν ἀγάσαντο παρ' ἀλλήλοισι μένοντε 210

ἥβης ταρπῆναι καὶ γήραος οὐδὸν ἱκέσθαι.

αὐτὰρ μὴ νῦν μοι τόδε χώεο μηδὲ νεμέσσα,

οὕνεκά σ' οὐ τὸ πρῶτον, ἐπεὶ ἴδον, ὧδ' ἀγάπησα.

αἰεὶ γάρ μοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι φίλοισιν

ἐρρίγει μή τίς με βροτῶν ἀπάφοιτο ἔπεσσιν 215

ἐλθών: πολλοὶ γὰρ κακὰ κέρδεα βουλεύουσιν.

οὐδέ κεν Ἀργείη Ἑλένη, Διὸς ἐκγεγαυῖα,

ἀνδρὶ παρ' ἀλλοδαπῷ ἐμίγη φιλότητι καὶ εὐνῇ,

εἰ ᾔδη ὅ μιν αὖτις ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν

ἀξέμεναι οἶκόνδε φίλην ἐς πατρίδ' ἔμελλον. 220

τὴν δ' ἦ τοι ῥέξαι θεὸς ὤρορεν ἔργον ἀεικές:

τὴν δ' ἄτην οὐ πρόσθεν ἑῷ ἐγκάτθετο θυμῷ

λυγρήν, ἐξ ἧς πρῶτα καὶ ἡμέας ἵκετο πένθος.

νῦν δ', ἐπεὶ ἤδη σήματ' ἀριφραδέα κατέλεξας

εὐνῆς ἡμετέρης, ἣν οὐ βροτὸς ἄλλος ὀπώπει, 225

ἀλλ' οἶοι σύ τ' ἐγώ τε καὶ ἀμφίπολος μία μούνη,

Ἀκτορίς, ἥν μοι δῶκε πατὴρ ἔτι δεῦρο κιούσῃ,

ἣ νῶϊν εἴρυτο θύρας πυκινοῦ θαλάμοιο,

πείθεις δή μευ θυμόν, ἀπηνέα περ μάλ' ἐόντα."

ὣς φάτο, τῷ δ' ἔτι μᾶλλον ὑφ' ἵμερον ὦρσε γόοιο: 230

κλαῖε δ' ἔχων ἄλοχον θυμαρέα, κεδνὰ ἰδυῖαν.

ὡς δ' ὅτ' ἂν ἀσπάσιος γῆ νηχομένοισι φανήῃ,

ὧν τε Ποσειδάων εὐεργέα νῆ' ἐνὶ πόντῳ

ῥαίσῃ, ἐπειγομένην ἀνέμῳ καὶ κύματι πηγῷ:

παῦροι δ' ἐξέφυγον πολιῆς ἁλὸς ἤπειρόνδε 235

νηχόμενοι, πολλὴ δὲ περὶ χροὶ̈ τέτροφεν ἅλμη,

ἀσπάσιοι δ' ἐπέβαν γαίης, κακότητα φυγόντες:

ὣς ἄρα τῇ ἀσπαστὸς ἔην πόσις εἰσοροώσῃ,

δειρῆς δ' οὔ πω πάμπαν ἀφίετο πήχεε λευκώ.

καί νύ κ' ὀδυρομένοισι φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, 240

εἰ μὴ ἄρ' ἄλλ' ἐνόησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη.

νύκτα μὲν ἐν περάτῃ δολιχὴν σχέθεν, Ἠῶ δ' αὖτε

ῥύσατ' ἐπ' Ὠκεανῷ χρυσόθρονον, οὐδ' ἔα ἵππους

ζεύγνυσθ' ὠκύποδας, φάος ἀνθρώποισι φέροντας,

Λάμπον καὶ Φαέθονθ', οἵ τ' Ἠῶ πῶλοι ἄγουσι. 245

 

καὶ τότ' ἄρ' ἣν ἄλοχον προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς

"ὦ γύναι, οὐ γάρ πω πάντων ἐπὶ πείρατ' ἀέθλων

ἤλθομεν, ἀλλ' ἔτ' ὄπισθεν ἀμέτρητος πόνος ἔσται,

πολλὸς καὶ χαλεπός, τὸν ἐμὲ χρὴ πάντα τελέσσαι.

ὣς γάρ μοι ψυχὴ μαντεύσατο Τειρεσίαο 250

ἤματι τῷ ὅτε δὴ κατέβην δόμον Ἄϊδος εἴσω,

νόστον ἑταίροισιν διζήμενος ἠδ' ἐμοὶ αὐτῷ.

ἀλλ' ἔρχευ, λέκτρονδ' ἴομεν, γύναι, ὄφρα καὶ ἤδη

ὕπνῳ ὕπο γλυκερῷ ταρπώμεθα κοιμηθέντε."

 

τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια: 255

"εὐνὴ μὲν δή σοί γε τότ' ἔσσεται ὁππότε θυμῷ

σῷ ἐθέλῃς, ἐπεὶ ἄρ σε θεοὶ ποίησαν ἱκέσθαι

οἶκον ἐϋκτίμενον καὶ σὴν ἐς πατρίδα γαῖαν:

ἀλλ' ἐπεὶ ἐφράσθης καί τοι θεὸς ἔμβαλε θυμῷ,

εἴπ' ἄγε μοι τὸν ἄεθλον, ἐπεὶ καὶ ὄπισθεν, ὀί̈ω, 260

πεύσομαι, αὐτίκα δ' ἐστὶ δαήμεναι οὔ τι χέρειον."

τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς:

"δαιμονίη, τί τ' ἄρ' αὖ με μάλ' ὀτρύνουσα κελεύεις

εἰπέμεν; αὐτὰρ ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ' ἐπικεύσω.

οὐ μέν τοι θυμὸς κεχαρήσεται: οὐδὲ γὰρ αὐτὸς 265

χαίρω, ἐπεὶ μάλα πολλὰ βροτῶν ἐπὶ ἄστε' ἄνωγεν

ἐλθεῖν, ἐν χείρεσσιν ἔχοντ' εὐῆρες ἐρετμόν,

εἰς ὅ κε τοὺς ἀφίκωμαι οἳ οὐκ ἴσασι θάλασσαν

ἀνέρες, οὐδέ θ' ἅλεσσι μεμιγμένον εἶδαρ ἔδουσιν:

οὐδ' ἄρα τοί γ' ἴσασι νέας φοινικοπαρῄους, 270

οὐδ' εὐήρε' ἐρετμά, τά τε πτερὰ νηυσὶ πέλονται.

σῆμα δέ μοι τόδ' ἔειπεν ἀριφραδές, οὐδέ σε κεύσω:

ὁππότε κεν δή μοι ξυμβλήμενος ἄλλος ὁδίτης

φήῃ ἀθηρηλοιγὸν ἔχειν ἀνὰ φαιδίμῳ ὤμῳ,

καὶ τότε μ' ἐν γαίῃ πήξαντ' ἐκέλευεν ἐρετμόν, 275

ἔρξανθ' ἱερὰ καλὰ Ποσειδάωνι ἄνακτι,

ἀρνειὸν ταῦρόν τε συῶν τ' ἐπιβήτορα κάπρον,

οἴκαδ' ἀποστείχειν, ἔρδειν θ' ἱερὰς ἑκατόμβας

ἀθανάτοισι θεοῖσι, τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,

πᾶσι μάλ' ἑξείης: θάνατος δέ μοι ἐξ ἁλὸς αὐτῷ 280

ἀβληχρὸς μάλα τοῖος ἐλεύσεται, ὅς κέ με πέφνῃ

γήρας ὕπο λιπαρῷ ἀρημένον: ἀμφὶ δὲ λαοὶ

ὄλβιοι ἔσσονται: τὰ δέ μοι φάτο πάντα τελεῖσθαι."

τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια:

"εἰ μὲν δὴ γῆράς γε θεοὶ τελέουσιν ἄρειον, 285

ἐλπωρή τοι ἔπειτα κακῶν ὑπάλυξιν ἔσεσθαι."

 

ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον:

τόφρα δ' ἄρ' Εὐρυνόμη τε ἰδὲ τροφὸς ἔντυον εὐνὴν

ἐσθῆτος μαλακῆς, δαί̈δων ὕπο λαμπομενάων.

αὐτὰρ ἐπεὶ στόρεσαν πυκινὸν λέχος ἐγκονέουσαι, 290

γρηὺ̈ς μὲν κείουσα πάλιν οἶκόνδε βεβήκει,

τοῖσιν δ' Εὐρυνόμη θαλαμηπόλος ἡγεμόνευεν

ἐρχομένοισι λέχοσδε, δάος μετὰ χερσὶν ἔχουσα:

ἐς θάλαμον δ' ἀγαγοῦσα πάλιν κίεν. οἱ μὲν ἔπειτα

ἀσπάσιοι λέκτροιο παλαιοῦ θεσμὸν ἵκοντο: 295

αὐτὰρ Τηλέμαχος καὶ βουκόλος ἠδὲ συβώτης

παῦσαν ἄρ' ὀρχηθμοῖο πόδας, παῦσαν δὲ γυναῖκας,

αὐτοὶ δ' εὐνάζοντο κατὰ μέγαρα σκιόεντα.

 

τὼ δ' ἐπεὶ οὖν φιλότητος ἐταρπήτην ἐρατεινῆς,

τερπέσθην μύθοισι, πρὸς ἀλλήλους ἐνέποντε, 300

ἡ μὲν ὅσ' ἐν μεγάροισιν ἀνέσχετο δῖα γυναικῶν,

ἀνδρῶν μνηστήρων ἐσορῶσ' ἀί̈δηλον ὅμιλον,

οἳ ἕθεν εἵνεκα πολλά, βόας καὶ ἴφια μῆλα,

ἔσφαζον, πολλὸς δὲ πίθων ἠφύσσετο οἶνος:

αὐτὰρ ὁ διογενὴς Ὀδυσεὺς ὅσα κήδε' ἔθηκεν 305

ἀνθρώποις ὅσα τ' αὐτὸς ὀϊζύσας ἐμόγησε,

πάντ' ἔλεγ': ἡ δ' ἄρ' ἐτέρπετ' ἀκούουσ', οὐδέ οἱ ὕπνος

πῖπτεν ἐπὶ βλεφάροισι πάρος καταλέξαι ἅπαντα.

 

ἤρξατο δ' ὡς πρῶτον Κίκονας δάμασ', αὐτὰρ ἔπειτα

ἦλθ' ἐς Λωτοφάγων ἀνδρῶν πίειραν ἄρουραν: 310

ἠδ' ὅσα Κύκλωψ ἔρξε, καὶ ὡς ἀπετίσατο ποινὴν

ἰφθίμων ἑτάρων, οὓς ἤσθιεν οὐδ' ἐλέαιρεν:

ἠδ' ὡς Αἴολον ἵκεθ', ὅ μιν πρόφρων ὑπέδεκτο

καὶ πέμπ', οὐδέ πω αἶσα φίλην ἐς πατρίδ' ἱκέσθαι

ἤην, ἀλλά μιν αὖτις ἀναρπάξασα θύελλα 315

πόντον ἐπ' ἰχθυόεντα φέρεν βαρέα στενάχοντα:

ἠδ' ὡς Τηλέπυλον Λαιστρυγονίην ἀφίκανεν,

οἳ νῆάς τ' ὄλεσαν καὶ ἐϋκνήμιδας ἑταίρους

πάντας: Ὀδυσσεὺς δ' οἶος ὑπέκφυγε νηὶ̈ μελαίνῃ:

καὶ Κίρκης κατέλεξε δόλον πολυμηχανίην τε, 320

ἠδ' ὡς εἰς Ἀί̈δεω δόμον ἤλυθεν εὐρώεντα,

ψυχῇ χρησόμενος Θηβαίου Τειρεσίαο,

νηὶ̈ πολυκλήϊδι, καὶ εἴσιδε πάντας ἑταίρους

μητέρα θ', ἥ μιν ἔτικτε καὶ ἔτρεφε τυτθὸν ἐόντα:

ἠδ' ὡς Σειρήνων ἁδινάων φθόγγον ἄκουσεν, 325

ὥς θ' ἵκετο Πλαγκτὰς πέτρας δεινήν τε Χάρυβδιν

Σκύλλην θ', ἣν οὔ πώ ποτ' ἀκήριοι ἄνδρες ἄλυξαν:

ἠδ' ὡς Ἠελίοιο βόας κατέπεφνον ἑταῖροι:

ἠδ' ὡς νῆα θοὴν ἔβαλε ψολόεντι κεραυνῷ

Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, ἀπὸ δ' ἔφθιθεν ἐσθλοὶ ἑταῖροι 330

πάντες ὁμῶς, αὐτὸς δὲ κακὰς ὑπὸ κῆρας ἄλυξεν:

ὥς θ' ἵκετ' Ὠγυγίην νῆσον νύμφην τε Καλυψώ,

ἣ δή μιν κατέρυκε, λιλαιομένη πόσιν εἶναι,

ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, καὶ ἔτρεφεν ἠδὲ ἔφασκε

θήσειν ἀθάνατον καὶ ἀγήραον ἤματα πάντα: 335

ἀλλὰ τοῦ οὔ ποτε θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἔπειθεν:

ἠδ' ὡς ἐς Φαίηκας ἀφίκετο πολλὰ μογήσας,

οἳ δή μιν περὶ κῆρι θεὸν ὣς τιμήσαντο

καὶ πέμψαν σὺν νηὶ̈ φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν,

χαλκόν τε χρυσόν τε ἅλις ἐσθῆτά τε δόντες. 340

τοῦτ' ἄρα δεύτατον εἶπεν ἔπος, ὅτε οἱ γλυκὺς ὕπνος

λυσιμελὴς ἐπόρουσε, λύων μελεδήματα θυμοῦ.

ἡ δ' αὖτ' ἄλλ' ἐνόησε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη:

ὁππότε δή ῥ' Ὀδυσῆα ἐέλπετο ὃν κατὰ θυμὸν

εὐνῆς ἧς ἀλόχου ταρπήμεναι ἠδὲ καὶ ὕπνου, 345

αὐτίκ' ἀπ' Ὠκεανοῦ χρυσόθρονον ἠριγένειαν

ὦρσεν, ἵν' ἀνθρώποισι φόως φέροι: ὦρτο δ' Ὀδυσσεὺς

εὐνῆς ἐκ μαλακῆς, ἀλόχῳ δ' ἐπὶ μῦθον ἔτελλεν:

 

"ὦ γύναι, ἤδη μὲν πολέων κεκορήμεθ' ἀέθλων

ἀμφοτέρω, σὺ μὲν ἐνθάδ' ἐμὸν πολυκηδέα νόστον 350

κλαίουσ'. αὐτὰρ ἐμὲ Ζεὺς ἄλγεσι καὶ θεοὶ ἄλλοι

ἱέμενον πεδάασκον ἐμῆς ἀπὸ πατρίδος αἴης:

νῦν δ' ἐπεὶ ἀμφοτέρω πολυήρατον ἱκόμεθ' εὐνήν,

κτήματα μὲν τά μοι ἔστι, κομιζέμεν ἐν μεγάροισι,

μῆλα δ' ἅ μοι μνηστῆρες ὑπερφίαλοι κατέκειραν, 355

πολλὰ μὲν αὐτὸς ἐγὼ ληί̈σσομαι, ἄλλα δ' Ἀχαιοὶ

δώσουσ', εἰς ὅ κε πάντας ἐνιπλήσωσιν ἐπαύλους.

ἀλλ' ἦ τοι μὲν ἐγὼ πολυδένδρεον ἀγρὸν ἔπειμι,

ὀψόμενος πατέρ' ἐσθλόν, ὅ μοι πυκινῶς ἀκάχηται:

σοὶ δέ, γύναι, τάδ' ἐπιτέλλω, πινυτῇ περ ἐούσῃ: 360

αὐτίκα γὰρ φάτις εἶσιν ἅμ' ἠελίῳ ἀνιόντι

ἀνδρῶν μνηστήρων, οὓς ἔκτανον ἐν μεγάροισιν:

εἰς ὑπερῷ' ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν

ἧσθαι, μηδέ τινα προτιόσσεο μηδ' ἐρέεινε."

 

ἦ ῥα καὶ ἀμφ' ὤμοισιν ἐδύσετο τεύχεα καλά, 365

ὦρσε δὲ Τηλέμαχον καὶ βουκόλον ἠδὲ συβώτην,

πάντας δ' ἔντε' ἄνωγεν ἀρήϊα χερσὶν ἑλέσθαι.

οἱ δέ οἱ οὐκ ἀπίθησαν, ἐθωρήσσοντο δὲ χαλκῷ,

ὤϊξαν δὲ θύρας, ἐκ δ' ἤϊον: ἦρχε δ' Ὀδυσσεύς.

ἤδη μὲν φάος ἦεν ἐπὶ χθόνα, τοὺς δ' ἄρ' Ἀθήνη 370

νυκτὶ κατακρύψασα θοῶς ἐξῆγε πόληος.


Next: Book 24